СЛОБОДАН ГЕОРГИЕВ
Се започна со насловите дека Украина ја нападнала Русија. Од денес – Русија ја нападнала Украина. Новата тактика на Вучиќ е – нема да зборуваме за откажување од Мајка Русија, бидејќи, тоа не можеме да го направиме; ќе кажеме дека мора да го спречиме Западот, кој сè уште е злобен и зол, да не казни на ист начин како што тоа го правеше помеѓу 1992 и 2000 година
Кој збор најчесто се слуша во јавноста во последните дваесетина дена? Избори? Не. Владата? Не. Собрание? Не. Работни места? Не. Подобар живот? Не. Низ празниот медиумски простор на Србија одекнуваат санкции и само санкции. Тој збор стана сеприсутен во целото јавно мислење. Значи – кога и како и дали Србија ќе воведе санкции кон Русија.
Во врска со оваа тема, се чини дека ништо друго не се случува во Србија. Сите чекаат што ќе се случи – дали Србија конечно ќе ги загуби врските со Путиновата Русија или тој однос ќе продолжи. Во тоа име, медиумите кои се под некаква контрола на кабинетот на претседателот на СНС, Александар Вучиќ, а тоа е мнозинството национални и локални медиуми, почнаа да го менуваат тонот, особено ако се земе предвид начинот на кој ја толкуваа војната во Украина. Од моментот кога започна инвазијата на војската на Путин во февруари 2022 година. Од насловот „Украина ја нападна Русија“ на денот кога започна руската инвазија на Украина, до „Путин и заби нож во грб на Србија“ на денот кога рускиот претседател рече дека истиот принцип треба да важи за регионите Луганск и Доњецк како и за Косово и Метохија. .
За два и пол месеци медиумите, кои десет години – или како „Политика“ и „Вечерњи новости“ – го величеа и го претставуваа Владимир Путин како „човек без мани“, ја свртеа партијата и почнаа „објективно“ да набљудуваат. Што се случуваше? Досега можеше да биде груба грешка да објават нешто негативно за Вучиќ, но не и за Путин. Прашањето е, кој им помогна на овие медиумски работници да разберат што се случува? Дали тоа значи дека тој наскоро наместо за „руска специјална операција“ ќе зборува за инвазија на суверена и независна Украина? И дека посетите на американските и европските дипломати не се претставени како напад на Вучиќ, туку како шанса Србија конечно да го сврти својот политички курс кон општествено-политичкиот модел кон кој реторички се стреми?
Оваа промена не дојде како последица на разбирањето на реалноста. Имено, ниту еден од овие медиуми (сите таблоиди, „Новости“ и „Политика“, како и сите телевизии со национално известување) во последните десет години никогаш не покажал тронка уредувачка независност. Наместо тоа, ќе биде – и ова е примарна оценка на јавноста – да се користи како и досега за промовирање политика која треба да ѝ оправда на Србија која било постапка на Вучиќ во иднина, без разлика колку е целосно спротивно на она што го кажа претседателот на Србија. и претставуваше десет години на власт.
Накратко: како што Вучиќ се разбуди едно утро и веќе не беше за Голема Србија, туку за Србија во Европската Унија (што беше начин да се освои власта), така и сега, преку ноќ, треба да се претстави дека Путин и Русија. пријатели на Србија, а сега се ништо. Згора на тоа, дури и целата земја да заборави на сето она што владата го закопа во последните десет години.
И во тој период стратешки се создаваше култот на личноста на Путин во Србија. Својата инкарнација ја доживеа во јануари 2019 година, кога Вучиќ му организираше дочек каков што немал досега во животот и кој беше најголемиот народен собир во Србија од 5 октомври.
Сега треба да веруваме, ако слушаме што вели Драган Ј. Вучиќевиќ за Пинк и Хепи и ги читаме неговите колумни, заедно со говорите на Владимир Ѓукановиќ Ѓука и слични, дека Русија сè уште се сака, но дека сè е жртвувано за Србија. Со други зборови, изборот меѓу Србија и Русија е едноставен – Србија е избрана.
Овој маркетинг пристап, се разбира, нема никаква врска со новинарството. Беше избран да ја применува тактиката аикидо којашто се применуваше неколку пати, која Вучиќ ја прослави во последната деценија од својата политичка активност.
Кога се нашол во ситуација од Запад да биде „притиснат“ да воведе санкции кон Русија, на почетокот не се снашол најдобро, делуваше замелушено и како да е во нокдаун. Сепак, тој брзо се опорави. Со помош на своите маркетинг експерти, кои со години успешно и продаваат разни приказни на Србија, тој ја исцица темата за санкциите и ја пренасочи: сега веќе не е прашање дали Србија ќе воведе санкции кон Русија, туку дали Србија ќе успее да се одбрани од санкциите од Западот ако не ја усогласи политиката со партнерите од ЕУ и САД. Пораката е јасна. Нема да зборуваме за откажување од Мајка Русија бидејќи тоа не можеме да го направиме; ќе кажеме дека мора да го спречиме Западот, кој сè уште е злобен и зол, да не казни на ист начин како што тоа го правеше помеѓу 1992 и 2000 година.
Вучиќ, во отсуство на демократски легитимитет на неговата влада, игра на картата на стравот и преку медиумите што ги контролира им зборува на граѓаните: не ми кажувајте за Русија, гледајте ја Србија и што се наѕира над неа, а јас сакам да избркајте го тој страшен облак од санкции, лоши животи и распаѓање. Во тоа име тој понатаму вели дека не му е гајле за Русија или Запад, туку се грижи само за Србија и нејзиниот напредок. Изгледа дека оваа кутија со пораки му ја доставил советникот за комуникации, а тоа денеска и се презентира на јавноста. Накратко – Србија се грижи за своите работи, се води од сопствените интереси и се грижи само за иднината на своите граѓани.
За жал за Вучиќ и граѓаните на Србија, војната е во Европа, една земја беше нападната од голема нуклеарна сила и буквално сите европски земји се на страната на Украина. Ниту една посебна приказна не важи за Србија и нема да добие посебно разбирање и изземање од никого затоа што беше бомбардирана во 1999 година од НАТО.
Затоа приказната која тајно кружи по таблоидите и телевизиските станици со национална фреквенција има само една цел – да го одржи рејтингот на Вучиќ за да не се случи оние што го сакаат Путин, а тие го сакаат затоа што Вучиќ им рекол да го сакаат. почнуваат да мислат дека Вучиќ повеќе не го сака својот „руски брат“.
Иако Вучиќ на своите „западни партнери“ им ветува дека ситуацијата ќе се промени и веројатно купува време, велејќи дека му треба одреден период во кој ќе ја промени јавноста во Србија, се чини дека тој денес не може да биде носител на таа порака. Затоа игра на сигурно – не му воведуваме санкции на Путин, сепак го сакаме, но мора да го послушаме Западот. Имено, нашиот „поголем брат“ сега има многу работа и не може да се справи со нас и да ни помогне, па за да ги спречиме санкциите кон Србија, го правиме тоа што од нас бараат Европската Унија и Америка. Тоа не значи дека нашиот однос кон Русија се менува и дека сме солидарни со страдањата и страдањата на Украинците – тоа само значи дека се согласуваме со „ултиматумот“ затоа што треба да го браниме сето вредно што Вучиќ го овозможи и создаде во последните десет години.
Сè што јавноста слуша и чита е токму тоа. Значи, Србија мора да ги излаже моќниците, да си „остане на своето“ и „величните“ да мислат дека сме ги послушале нивните барања.
Се разбира, опфатот на оваа политика, што може да се прочита во „медиумското известување“, не е стратешка одлука и не носи ништо добро, како што има во историјата. Србија повторно е на крстопат, но се чини дека сега одлуката не е – сите околу неа се на едната страна. И тоа е едноставна вистина, лесно разбирлива порака. Затоа граѓаните на Србија лесно би разбрале доколку им наредат „од врвот“. Значи, Србија го прави тоа што го прават соседите, а Русија направи тактичка и стратешка грешка што не може да се поддржи.
Тоа се уште не се случува, но вреди да се чека уште еден ден. Можеби навистина ќе вреди да се обрне внимание на најавеното и одложено „обраќање до јавноста“, па наместо да кукаат, претеруваат и да се фалат, јавноста да ја слушне одлуката. Авторот на овој текст не верува во тоа, но смета дека чудата се можни.
(Слободан Георгиев програмски директор на БИРН-Србија и истражувач на одредени теми во неделникот Време)
