„Вселенското летање предизвикува стрес кај екипажот и се прашувавме дали микробите исто така ќе добијат стрес, и ќе реагираат на лош начин“ – се прашува науката
РИЧАРД ХОЛИНГЕМ
До 1998 година, по 12 години во орбитата, руската вселенска станица Мир ја покажува својата возраст. Прекините на електрична енергија беа чести, компјутерите несигурни и системот за контрола на климата протекува. Но, кога екипажот започнал студија за да ги процени типовите микроби со кои го делеле просторот за живеење, дури и биле изненадени од тоа што го пронашле.
Отворајќи ја инспекциска табла, откриле неколку глобули мрачна вода – секоја со големина на фудбал. Подоцнежните анализи откриле дека водата била смеса од бактерии, габи и грини. Уште позагрижувачки дечувала колонијата на организми кои ги напаѓаа гумените заптивки околу прозорците на вселенската станица и што излачуваат киселина што полека го јаде електричниот кабел.
Кога секој модул Мир стартуваше од Земјата, беше речиси беспрекорен, склопен во чисти простории од инженери кои носат маски и заштитна облека. Целиот несакан живот што живее на станицата беше спроведен во орбита од мултинационалната група мажи и жени кои подоцна ја окупираа орбиталната лабораторија.
Ние ги споделуваме нашите животи и тела со микроби. Од бактериите што ја обложуваат цревата до микроскопските грини кои грицкаат во мртвата кожа, се проценува дека повеќе од половина клетки во нашето тело не се човечки. Повеќето од овие микроби не се само безопасни, но се неопходни, овозможувајќи ни да ја вариме храната и да селектираме болести. Насекаде каде и да одиме, го земаме нашиот микробиом со нас и – исто како и луѓето – тој учи да се прилагодува на животот во вселената.
„Просторот е многу мал, тој е доволен за имате стресно опкружување, и не само за луѓето“, вели Кристин Моисл-Ајчингер, која ја водеше неодамнешната студија на Европската вселенска агенција (Еса) во микробиомот на Меѓународната вселенска станица (ISS) користејќи примероци собрани од астронаутите и космонаутите на табла. „Вселенското летање предизвикува стрес кај екипажот и се прашувавме дали микробите исто така ќе добијат стрес, и ќе реагираат на лош начин“.
Нејзиното истражување е навремено. До ноември годинава, ISS ќе биде користен континуирано 20 години.
И како што светот се бори со пандемијата „Коронид-19“, се поставува интересно прашање – како да се одржи вселенска станица без грешки што би наштетител?
После искуството со Мир, биолозите биле загрижени за тоа што друго може да живее на бродот, а особено за сите микроби што би можеле да ја загрозат станицата, или уште полошо, астронаутите.
„Очекувавме да видиме разлики во генетската шминка или составот на микробиолошката заедница, заради адаптациите што тие ги поминале“, вели Моисл-Ајчингер од Медицинскиот универзитет во Грац во Австрија.
Научниците откриле дека ISS развила стабилна популација од околу 55 различни типови микроорганизми. Но, и покрај недостатокот на гравитација, овие бактерии, габи, мувла, протозои и вируси добро се прилагодиле на околината.
„Тие не беа поотпорни на антибиотици или имаа други потенцијално штетни својства за луѓето“, вели Моисл-Ајчингер. „Но, откривме дека тие се прилагодени на сите метални површини“.
Овие метални микроби за спојување се познати како технофили и, како и кај Мир, би можеле да претставуваат долгорочен ризик за системите на вселенската станица. „На долг рок, ова може да резултира во потешкотии со правилното и безбедно управување со вселенската станица“.
„На екипажот му е потребна помош да го задржи под контрола микробиомското население во ISS. Секоја недела е предвидено астронаутите да ги бришат површините со антимикробни марамчиња и да користат правосмукалка за да ги цицаат сите остатоци од залутани микроорганизми. Ова личи на секојдневното чистење во домаќинство, собено накујната но да речеме и опрема за вежбање.
Главната разлика помеѓу тоа да се биде дома и на ISS е тоа што прашината нема да се реши, туку се акумулира на отворите за воздух“ – признава Кристоф Ласер
„Ние се потпираме делумно на тоа астронаутите да го сторат она што би го направиле во своето домаќинството“, вели Кристоф Ласер, кој раководи со истражувања во системите за поддршка на животот во Мир. „Но, ние исто така се потпираме на технологијата за таа да го филтрира воздухот и да ја задржи водата чиста“.
Лекциите научени на Мир се применуваат во дизајнирањето и работењето на ISS. Животната средина е посува (животот сака вода) и има многу поголемо движење на воздухот, со постојан ветер што дува прашина кон системот за филтрирање.
„Главната разлика помеѓу да се биде дома и на ISS е тоа што прашината нема да се реши, туку се акумулира на отворите за воздух“, вели Ласер. „Но, и секој друг предмет – како молив или пар очила – ќе биде однесен кон филтерот за воздух“. Всушност, сè што не е прикачено на ѕидовите има тенденција да мигрира.
Искуството на ISS покажа дека луѓето можат да коегзистираат со нивниот микробиом со неколку несакани ефекти. Она што сега ги засега научниците е она што се случува кога ќе ја оставиме релативната безбедност на ниската орбита до Земјата и ќе одиме да патуваме кон Месечината или Марс.
„Денес вселенската станица е под појасот на зрачење Ван Ален, така што изложеноста на зрачење е намалена“, вели Ласер. „Кога ќе го поминеме Ван Аленовиот појас, изложеноста на радијација ќе биде посилно и можеби еволуцијата на микроорганизмите (преку генетска мутација) ќе биде малку побрза.“
НАСА во моментов ја развива следната вселенска станица, = Лабораториската орбита околу Месечината позната како Портал, каде астронаутите ќе живеат неколку недели. Но, тогаш, потенцијално, тие ќе го остават Портал празен со месеци од време на време.
„Мораме да бидеме сигурни дека кога астронаутите ќе се откажат и ќе се вратат, тие не оставаат услови што го поддржуваат микробиолошкиот раст“, вели Ласер, „бидејќи тоа би можело да биде сериозно“.
Да, имаме многу микроби на нашето тело, но нема да трчаме околу Марс голи – вели Герхард Кминек
Научниците исто така размислуваат за тоа што се случува кога ќе го земеме нашиот микробиом со нас на првите човечки експедиции на површината на Марс.
Сè што во моментов испраќаме до Црвената планета е прецизно чисто. На пример, најновиот мастерс на Марс, Еса, беше собрана во една од најчистите простории во Велика Британија од страна на инженери кои носат специјална долна облека, костуми, два пара нараквици…Роверот „Ексомарс“ е дизајниран да бара знаци на минатиот или сегашниот живот на Марсија. Затоа е од витално значење да не е загаден со никаков живот од Земјата.
„Да, имаме многу микроби на нашето тело, но нема да трчаме околу Марс голи“, вели службеникот за заштита на планетата на Еса, Герхард Кминек. „Астронаутите ќе носат костуми за да ги одржат во живот и тоа ќе задржи загадување внатре“.
Предизвик ќе биде да се задржат сите човечки микроби што ја покриваат надворешноста на вселенските вештаци да не ја загадуваат животната средина од Марс. Тоа е едно од прашањата што ги разгледува работната група од најголемите светски вселенски агенции, која треба да ги објави своите препораки за заштита на Марс од ефектите од истражување на човекот подоцна оваа година.
Меѓутоа, многу поинтензивна загриженост е прашањето за враќање на сите Марсовски микроби на Земјата. Мисијата предвидува да се вратат примероците од марсјанската почва и карпа во моментов е во фаза на развој и постои можност тие примероци да содржат живот.
Од Andromeda Strain до Thing, ако научна фантастика ни научи нешто, треба да внимаваме да ги вратиме вселенските грешки за да ја заразат Земјата. И додека ова последно истражување покажува дека нема ништо опасно што расте на ISS, разбирањето на еволуцијата на микробиомот на станицата ќе помогне да се обезбеди безбедноста на првите астронаути кои треба да се вратат од Марс.
На Месечината има околу 96 торби човечки отпад, кои ги оставиле астронаутите Аполо пред 50 години.
Кога астронаутите ќе се вратат од Марс, ако видиме нешто во нивниот микробиом, можеме да процениме дали тоа е нешто што е предизвикано од потенцијалната марсијанска биологија или дали е тоа нешто што сме го виделе а досега со вселенското летало“, вели Кминек, залудно.
Во меѓувреме, микробиолозите имаат што друго да очекуваат. На Месечината има околу 96 торби човечки отпад, кои ги оставиле астронаутите Аполо пред 50 години. Кога луѓето ќе се вратат на Месечината во текот на следната деценија, НАСА се надева дека ќе закрепне дел од овие кеси за да открие дали некоја бактерија е сè уште жива. Ако се, тоа ќе означи уште еден мал чекор во разбирањето на човечкиот микробиом
(БиБиСи фјучр)
—
