Медиумите што непромислено известуваат за говорот на омраза без контекст така и го шират
ДЕСПИНА КОВАЧЕВСКА
Вицепремиерот за добро владеење на Северна Македонија, Арбен Фетаи, на својот Фејсбук профил објави дека на 8 ноември 2024 година добил смртна закана на неговата официјална е-пошта. За помалку од половина ден медиумите известуваа за неговиот статус, со дословни цитати од говор на омраза во насловите на нивните текстови, пишува Portalb.mk.
Ова не е првпат медиумите безгрижно да објавуваат изјави на политичари без критички да ги анализираат, користејќи ја ситуацијата за генерирање сензационализам и зголемување на нивната гледаност. Ваквото новинарство има бројни штетни последици, а во овој случај само ја засили и пренесе преку медиумите порака на омраза која промовира убиства на припадници на етничка група.
Веста најпрвин беше објавена на Алсат со цитирање на целата заканувачка порака во насловот на написот, без да се даде контекст или критички поглед на настанот.
Антиалбанскиот говор на омраза често го користи терминот „шиптар“ или варијанти, како што е „шипо“, што се заснова на понижување на албанскиот термин за албанскиот „шиптар“. Се смета за погрдно на сличен начин како N-зборот во САД.
На медиумскиот агрегатор Time.mk може да се забележи дека од неколку текстови кои известуваат за настанот, половина ја содржат истата заканувачка порака во насловот, со што дополнително се поттикнува говорот на омраза, особено во коментарите под веста.
Иако повеќето медиуми го прават тоа за да добијат кликови, оваа практика придонесува пораките на омраза да станат доминантни во медиумската сфера, зголемувајќи го ризикот од поддршка на негативни и опасни тенденции во општеството.
Говорот на омраза е се почеста појава на Интернет, особено во коментарите на социјалните мрежи. Медиумите наместо критички да известуваат за оваа појава, стануваат главни ширители на ваквите пораки.
Ова е втор случај на говор на омраза во рок од една недела што ја пренесува истата порака, овојпат испишана на ѕидот од зградата пред Уставниот суд на Северна Македонија во Скопје. Иако графитот беше отстранет до 1 ноември, откако тимот на Portalb.mk го извести МВР, ситуацијата на интернет значително се искомплицира.
Иако брзата реакција на институциите е позитивен пример за преземање мерки против ширење на омраза во физичките простори, недостатокот на регулација во дигиталниот домен останува значаен проблем.
Во онлајн царството, агресивните и штетни изрази на омраза и дезинформации често остануваат неказнето долги временски периоди, со механизми за брзо отстранување значително несоодветни. Она што недостасува се конкретни и ефективни стратегии за следење и отстранување на штетните содржини на Интернет. Иако законите и регулативите, како што е Законот за дигитални услуги, можат да помогнат во управувањето со оваа област, тие исто така бараат активно учество на платформите за социјалните медиуми и општеството како целина во борбата против омразата и дезинформациите на интернет.
Медиумите играат клучна улога во поларизацијата на општествата
Честото повторување на истата порака може да има негативни ефекти, особено во медиумското покривање за време на емотивно наелектризирани и политички поделби. Кога општеството е поларизирано, медиумите честопати се принудени да заземаат страна или да фаворизираат еден наратив пред друг, што може дополнително да ги зацврсти постоечките поделби.
Во такви услови, медиумите треба да преземат одговорност за балансирање на наративот и да работат на намалување на поделбите преку фокусирање на конструктивен дијалог, проверка на факти и објективно известување. Исто така, важно е да се развијат механизми кои ќе ги заштитат медиумите од политичко или економско влијание и ќе ги охрабрат новинарите да се посветат на етичко известување.
Медиумите не се само пренесувачи на информации; тие служат како толкувачи и куратори, избирајќи и врамувајќи содржина за да и помогнат на публиката да разбере сложени прашања.
Медиумскиот пејзаж во Западен Балкан е силно поларизиран, со блиски врски меѓу медиумската сопственост и политичките елити кои поттикнуваат средина каде што истражувачкото новинарство е ретко, а автоцензурата е сеприсутна. Оваа динамика значително ја поткопува улогата на медиумите како демократско чувар, ограничувајќи го нивниот капацитет да ја повика владата одговорна и да промовира информиран јавен дискурс. Наместо да ги предизвикуваат вкоренетите структури на моќ, многу медиуми служат како алатки за политичка пропаганда или сензационализам поттикнат од профит.
Говорот на омраза, и на интернет и на јавни места, останува горлив проблем во регионот. И покрај постоењето на закони кои го криминализираат говорот на омраза, институционалните одговори честопати се несоодветни. Спроведувањето е неконзистентно, селективно или целосно отсутно, охрабрувајќи ги сторителите и дозволувајќи штетната реторика да проникне во јавниот дискурс неконтролирано.
Според нашето искуство, и покрај пријавувањето на повеќе случаи на компјутерски криминал со говор на омраза, не добивме никаков смислен одговор или акција од релевантните институции. Овој недостаток на отчетност не само што ја поткопува довербата во системот, туку и дозволува говорот на омраза да цвета, дополнително поларизирајќи го општеството и маргинализирајќи ги ранливите групи.
Говорот на омраза што доаѓа од медиумите има големо влијание врз секојдневниот живот, бидејќи медиумите не само што го обликуваат јавното мислење и ставови, туку влијаат и на општествените вредности, политики и идентитети. Кога медиумите шират говор на омраза или ја зајакнуваат поделеноста, тоа може да има сериозни последици.
Таквиот говор е штетен за општеството и може да се манифестира на различни начини, од директни навреди и дискриминација до помалку видливи форми на омраза, како што се микроагресии и стереотипи. Често може да има деструктивен ефект врз поединците, заедниците и општеството како целина.
(meta.mk)
