Дали Украина ќе се откаже од своите земји во име на прекин на огнот, ќе има ли меѓународни мировни сили и безбедносни гаранции? Дали Русија ќе направи отстапки? Еве ги позициите – кој што сака, а што не би прифатил
ЕКАРТ АРЕЦ
Овие денови се повеќе од клучни за Украина – се работи за нејзината надеж да не ја изгуби војната и да постигне договор што ќе го гарантира нејзиниот опстанок како независна и суверена држава.
СТАВОТ НА УКРАИНА Сепак, нападнатата држава е подалеку од кога и да е од исполнување на нејзините барања засновани на меѓународното право. Изгледите за враќање на територијалниот интегритет, т.е. враќањето на суверенитетот на Крим, окупиран и припоен од Русија, како и на регионите Доњецк и Луганск, е многу ограничен. Веднаш по доаѓањето на власт, новата американска администрација изјави дека Украина најверојатно ќе мора да се откаже од земјата – Русија веќе ги третира релевантните области како руска територија, пишува АРД.
Но, ако Украина е подготвена да се откаже, барем привремено, од делови од својата територија на исток и југоисток, се поставува прашањето од кои области ќе се откаже, како и како ќе се гарантира линијата за демаркација и примирјето воопшто. Неодамна, украинското раководство не покрена барање за обновување на целата државна територија. Покрај тоа, постојано нагласуваше дека бара членство во НАТО за да гарантира мир и да ја одврати Русија од нов напад. А администрацијата на Трамп ја отфрли и таа перспектива.
Желбата на Украина е секој иден прекин на огнот да биде гарантиран од странски војници, по можност со безбедносни гаранции. Сепак, САД не покажаа подготвеност да ги обезбедат, а Европејците, пак, сакаат гаранциите да бидат обезбедени од САД, потсетува АРД. Германскиот јавно-правен медиум објаснува дека линијата на фронтот долга 900 километри ќе мора да ја гарантираат голем број странски војници. А ако се земе предвид вкупната должина на границата меѓу двете земји – 2.300 километри – експертите проценуваат дека ќе бидат потребни најмалку 150.000 војници од западните земји.
СТАВОТ НА РУСИЈА Русија се’ уште не се откажала од ниту една цел со која ја започна војната. Земјата во принцип ја изрази својата подготвеност да учествува во преговорите за ставање крај на непријателствата, но нејзините планови во врска со Украина останаа непроменети по нападот на 24 февруари 2022 година.
Русија го отфрла членството на Украина во НАТО, инсистира на неутралност на земјата и намалување на нејзината армија. Мислењето на западните експерти по ова прашање е дека ова потсетува на демилитаризација и на тој начин Украина би се нашла без одбрана – доколку нема западни гаранции – во случај на нов руски напад.
Русија го отфрла предлогот за распоредување на западни трупи на украинска територија за да се гарантира прекинот на огнот. Во исто време, Путин не крие дека бара промена во врвот на раководството на Украина за да може Зеленски да биде заменет со претседател поволен за Москва. Москва никогаш не се заморува да повторува дека Зеленски повеќе не е легитимен претседател, бидејќи неговиот мандат е истечен. Овој став оттогаш беше усвоен од американскиот претседател Доналд Трамп, а се игнорира фактот дека украинскиот закон не предвидува одржување избори за време на војна, забележува АРД.
Русија категорично одбива да разговара за анексијата на Крим и украинските региони Доњецк, Луганск, Запорожје и Керсон – нивната припадност кон Руската Федерација е веќе запишана во Уставот, иако Русија контролира само дел од регионите Запорожје и Херсон.
Минатиот петок, Кремљ претстави нацрт за прекин на огнот – во согласност со дискусиите во Истанбул во март 2022 година, непосредно по почетокот на војната. Од перспектива на САД и Русија, овој проект би можел да биде основа за мировен договор, изјавија од претседателството во Москва.
ПОЗИЦИЈАТА НА САД Претседателот Трамп не остави сомнеж дека повеќе нема да ја поддржува Украина финансиски и воено како што правеше досега. Нејзините причини – од една страна, износот на досега обезбедената помош, од друга – смртта и страдањето на толку многу луѓе во војната.
Во контекст на помошта што ја даваат САД, Трамп ја обвинува Украина за неблагодарност и инсистира на договор кој теоретски ќе им обезбеди на САД пристап до вредните суровини во земјата. Сепак, значителен дел од нив се наоѓаат во области кои моментално се под контрола на Русија, забележува АРД. Зеленски е подготвен да потпише таков договор, но за возврат побарал безбедносни гаранции од САД.
Американската страна уште пред разговорите со руските претставници во февруари нагласи дека го смета пристапувањето на Украина во НАТО за нереално и смета дека Украина ќе мора да отстапи дел од својата територија. Што се однесува до барањата што Вашингтон и ги поставува на Русија, нема јасност освен очекувањата дека двете страни ќе се договорат за прекин на огнот.
САД ја прекинаа воената помош за Украина и повеќе не и даваат на земјата разузнавачки информации. Според украинските податоци, тоа веднаш ги ослабело одбранбените способности на армијата и цивилната одбрана. Меѓутоа, САД неодамна објавија дека во меѓувреме Украина повторно добива разузнавачки информации за одбранбени цели.
Американците немаат намера да пружат поддршка со војници за да се обезбеди безбедност за време на прекин на огнот – тие го гледаат ова првенствено како задача на Европејците. И не се знае дали Трамп сака и Зеленски да ја напушти функцијата – со оглед на тоа што го нарекува „диктатор без избори“.
СТАВОТ НА ЕВРОПЕЈЦИТЕ Европејците сè уште не учествувале во американско-руските и американско-украинските преговори за прекин на огнот, но тие сепак се дел од различните сценарија. Поради промената на политиката на САД кон Украина, тие сега се обидуваат да смислат сопствен план за прекин на борбите. Станува збор за формирање „коалиција на подготвени“ да продолжи да ја поддржува Украина. Според британските податоци, таа сега вклучува 20 земји, пишува АРД, објаснувајќи дека се работи за гарантирање мир со сопствени војници, а можеби и со учество на земји од Азија и Океанија.
Планот треба да се дискутира во текот на викендот на виртуелна конференција на покана на британската влада, а на следните разговори во Париз ќе учествуваат претставници на 30 земји, изјави француски воен претставник. Франција и Британија ги предводат напорите во Европа и веќе најавија подготвеност да обезбедат свои војници. Двете земји имаат намера да подготват план за едномесечен прекин на огнот во Украина, но сè уште нема договор за ова прашање. Освен тоа, речиси сите земји од ЕУ изјавија дека ќе продолжат да обезбедуваат воена поддршка за Украина. За ова беше донесена декларација, која не беше потпишана само од Унгарија.
(авторот е новинар на АРД)
