ПЕТАР ЧОЛАКОВ
Одбивајќи да го поддржи целосниот текст на декларацијата за прием на Украина во НАТО, Радев само ги подгрева и ги зајакнува сомнежите дека Софија е тројанскиот коњ на Москва во НАТО и ЕУ
Бугарскиот претседател Румен Радев се изјасни против приемот на Украина во НАТО пред нејзиниот конфликт со Русија да се реши „по мирен пат“. Одбивањето на шефот на бугарската држава да го поддржи целосниот текст на декларацијата на неговите колеги од Централна и Источна Европа за Украина, личи на поклонување пред Кремљ и особено пред путинофилите во Бугарија.
Дванаесет земји на НАТО (Романија, Полска, Чешка, Литванија, Латвија, Естонија, Северна Македонија, Црна Гора, Словачка, Германија, Канада и САД) ја охрабрија амбицијата на претседателот на Украина, Володимир Зеленски, неговата земја да се приклучи кон Пактот што е можно поскоро. Радев возврати со тврдењето дека ако НАТО сега ја одобри кандидатурата на Украина за членство (тој во принцип е за), тоа ќе има „ризик директно да ја вклучи“ Алијансата во војната меѓу Москва и Киев. За да добие зелено светло, кандидатурата на Украина мора да биде одобрена од сите 30 земји од Пактот. Постигнувањето на консензус може да потрае со месеци, па дури и години.
Декларацијата е првенствено политичка
Турција, на пример, е против санкциите наметнати на Русија. Иако накратко, Анкара дури стави вето на апликациите за членство на Шведска и Финска во Алијансата – земји кои не се ни вклучени во воени конфликти (ветото беше укинато на состанокот на НАТО во Мадрид на крајот на јуни 2022 година). Словенија, исто така, изрази загриженост за приемот на Украина во НАТО во овој момент.
Сепак, декларацијата за поддршка на членството на Украина е првенствено од политичка природа. Тоа е знак на солидарност со Киев, но и предупредување за Москва, која се повеќе навестува дека може да употреби тактичко нуклеарно оружје против Украина. Единството на НАТО може да ја обесхрабри Москва, неединството – да ја направи уште поагресивна и похрабра. На оваа позадина, позицијата на бугарскиот претседател е непотребно реосигурување. Уште полошо, тоа секако ги храни и зајакнува сомнежите дека Софија е тројанскиот коњ на Москва во НАТО и ЕУ.
Ставот на Радев не е изненадувачки. Овој генерал на НАТО, кој пред неполна година на предизборна дебата извика „Крим е руски, каков да е?“, неодамна изјави дека прекинот на односите со „Гаспром“ носи ризици за земјата. Преодната влада назначена од него, предводена од Галаб Донев, се обиде да направи надворешнополитичко враќање назад кон јамката на руските енергенси.
На свиреж на Кремљ
Крајно време е бугарските политичари да сфатат дека геополитичкиот избор на нашата земја – во НАТО и ЕУ – е веќе факт. Овој избор раѓа и права и обврски. А зарем и Софија не може како Анкара – да се пазари со двете? А по што позицијата на Словенија се разликува од бугарската – ќе прашате. Но, дали однесувањето на госпоѓа Митрофанова (руската амбасадорка во Софија, н.з.), тонот на Кремљ и „Газпром“ покажаа некаква почит кон бугарските интереси, флексибилност, подготвеност за компромиси, отстапки?
За разлика од Бугарија, Турција веќе испрати воени беспилотни летала за да му помогне на Киев, Словенија ќе и помогне на Украина со 28 тенкови М-55С од советската ера и за нив ќе добие модерно оружје од Германија. Бугарија останува најмногу наклонета кон Москва. А ние дури и немаме можност да го браниме нашиот воздушен простор без помош од другите земји од НАТО.
Стратегијата на двете надворешно-политички претседавачи (со НАТО и ЕУ, но никогаш против Русија), која ја исповедаат многу политичари во Бугарија, во последните месеци конечно ја докажа својата неликвидност и банкротираше. Обидите за флерт со московскиот аватар Газпром завршија со неуспех за земјите и компаниите од ЕУ, кои беа во искушение да играат по свирежот на Кремљ. Поклонувањето пред Москва нема да доведе до ништо добро – ниту за националната безбедност, ниту за угледот на Бугарија .
(Авторот е универзитетски професор од Софија, колумнист на Дојче веле)
