Ова беше фестивал на ангажирани филмови каде доминираа авторки. Победи Французинката Гистин Трир. Награда дои и Акио Куриосмаки како и младиот српски актер Јован Гиниќ, фатен во клештите на постјугословенските војни
По Џејн Кемпион (Пијано) и Џулиет Дикорно (Титан), Жистин Трир влезе во историјата на Канскиот филмски фестивал, најзначајниот и највлијателниот, како трета добитничка на Златната палма, а годинава имаше дури седум филмови потпишани од режисерки во изборот. Француската авторка, која дебитираше на Кроазета пред четири години со филмот Сибил (во тоа време и во конкуренција за Златната палма), триумфираше со психолошкиот трилер Анатомија на падот. Едноставноста во раскажувањето на речиси хичкокова мистерија, која се претвора во судска трилер драма, наиде на позитивен одговор не само кај жирито на чело со двократниот победник од Кан и неуморен коментатор на политичката коректност Рубен Естлунд, туку и кај многубројните филмски критичари кои дванаесет дена посветено ги следеа најновите трендови во светската продукција.
И голема неправда е што протагонистката на победничкиот филм, германската и европска ѕвезда Сандра Хулер, позната и наградена благодарение на филмот Тони Ердман, не ја освои титулата најдобра актерка на 76. Кански фестивал, бидејќи е маестрална во прикажувајќи го сложениот лик на писателка обвинета за убиство на нејзиниот сопруг. Освен анализата на личноста, режисерката суптилно го развива бракот и односот со синот со оштетен вид, како и бисексуалноста. Сето ова резултира со одличен филм, кој не ве пушта до резолуцијата на самиот крај на ова двоипол часовно остварување. Иако гледачот природно сочувствува со главниот осомничен, режисерката ни покажува дека таа е способна за провидни лаги, кои се речиси веродостојни, бидејќи Хулерова е толку веродостоен лик.
Хулер игра и во филмот за кој можеби најмногу се зборуваше во Кан оваа година – Интересната зона на Британецот Џонатан Глејзер, кој ја доби Големата награда на жирито. Станува збор за екранизација на истоимениот роман на британскиот писател Мартин Амис (почина само еден ден по светската премиера на филмот во Кан) – гротеска за страшниот поглед на пеколот на Аушвиц низ оградите на луксузните куќи на нацистите. Како мирниот живот на Германците коегзистирал со геноцидот за време на Втората светска војна? За тоа е оваа неконвенционална драма за холокаустот, со сцени кои тешко се забораваат, од деца кои си играат со златните заби на затворениците во логорот до еврејски слугинки кои мијат крв од чизмите на нацистичките офицери… Во центарот на приказната е куќа од соништата, изградена на најстрашните ноќни мориња, а семејството на врховниот командант на логорот Аушвиц ужива во неа во опкружувањето на смртта. Сосема сигурни во својата среќа, тие живеат со убедување дека го заслужуваат најдоброто во животот, и покрај злосторствата на холокаустот што се случуваат во непосредна близина на морбидната идила, во близина на крематориумот од кој црн чад се издига на небото. Глејзер го пренесува фокусот на злото индиректно, но со врисоци и истрели кои постојано се слушаат зад ѕидот. Но, на тоа се навикнати офицерите на СС додека разговараат за технички најефикасните средства за масовно истребување.
Наградата на жирито заслужено му припадна на Акио Каурисмаки, фински ветеран познат по своите уметнички дела и уникатно режисерско пишување и неговата трогателна, топла романтична приказна за осамените луѓе на работ на постоењето, која ја враќа вербата во човештвото и во солидарноста како начин, доколку не е решение, тогаш барем ублажување на проблемите на пролетаријатот. Паднатите лисја е приказна за осамени луѓе на работ на постоењето, еден вид визуелна ретро-разгледница на губитничката работничка класа, со која гледачот со многу емпатија споделува и смеа и тага. Како и претходниот, така и овој филм на Каурисмаки е обоен со силен авторски печат, стилски минимализам, добар стар рокенрол, хумор сличен на Џармуш и специфичната човечка топлина на студениот север.
Единствениот српски филм на фестивалот – Изгубената земја на режисерот и сценарист Владимир Перишиќ – имаше одличен одзив во Кан, што резултираше со наградата „Откровение“, која му беше доделена на младиот Јован Гиниќ, актер натурист, од „Луј Родерер ” фондација. Наградата се доделува шеста година со цел да се поттикнат младите актерски таленти.
Инаку, за српскиот автор Канскиот фестивал е матично поле. Таму дебитираше пред точно 20 години со дипломираниот краток игран филм Сонливо око, а во 2009 година го претстави дебитантскиот игран Обични луѓе, а во истата натпреварувачка програма „Недела на критиката“ го претстави и својот најнов филм. Во интимна семејна драма со силно ангажирана општествено-политичка позадина, која се одвива во 1996 година за време на протестите против режимот на Слободан Милошевиќ, режисерот ја раскажува приказната за растењето на тинејџер, влијанието на политиката врз семејството, изгубениот земја и голема утопија на 20 век која заврши со конфликти на територијата на поранешна Југославија. Акцентот е ставен на внатрешниот конфликт на главниот јунак, растргнат помеѓу љубовта и лојалноста кон неговата мајка и наклонетоста кон неговата непосредна околина, која ги претставува спротивните погледи на личноста што му е најблиска во животот.
Непретенциозен како режисер, Перишиќ толкува женски лик кој се занимава со политика во традиционално патријархално опкружување, од гледна точка на нејзиниот син, кого белградската гимназијалец го толкува искрено и без резерва.
Изгубената земја беше еден од многуте привлечни филмови што го сочинуваа најголемиот дел од програмата на 76. Кански филмски фестивал. За разлика од гламурот и сјајот на холивудските ѕвезди, кои се менуваа за време на фестивалските денови, имаше и мали приказни на обични луѓе, кои ги прикажуваат маките, дилемите и немоќта на современиот човек да се спротивстави на суровото секојдневие, како што е филмот Чудовиште на јапонскиот режисер Кореда Хироказу, за насилството меѓу врсниците во јапонско училиште, кое ја доби наградата за најдобро сценарио и наградата „Квир палма“ за најдобар филм со ЛГБТ теми. Режисерката позната по своите емотивни, длабоко хумани семејни драми овојпат се занимава и со проблеми во дисфункционалните семејства. Што го прави човекот чудовиште и кој навистина е чудовиште? Ова е прашањето со кое Кореда се занимава во овој филм, посочувајќи дека децата не се само жртви, туку и сторители. Сложеноста на детството и растењето овојпат е претставена преку оваа сложена филмска сложувалка која допира до развојот на сексуалноста кај децата, барајќи ги причините за насилството, кое останува необјаснето речиси до самиот крај. Режисерот користи низа збунувачки замки и измамнички патеки за да нè доведе до конечната вистина, но и да ги посочи проблемите на хомофобијата, насилството и наметнатите авторитети.
Еден од најубаво снимените филмови претставен на 76. Кански фестивал, Страста на Додин Буфан сосема со право му ја донесе наградата за најдобар режисер на виетнамско-францускиот режисер Тран Ан Хунг. Поранешните партнерки во приватниот живот, Жулиет Бинош и Беноа Мажимел, се протагонисти на романтична драма која преку гастрономијата го прикажува односот меѓу двајца луѓе, љубители на добра, вкусна храна, подготвена со несебично внимание и љубов. Имено, совршено снимени јадења – месо, зеленчук, вода, оган – со мирис и вкус што можете да ги замислите, со долги кадри без исеченици (вака режисерот го постигнува ефектот на реално време) и интензивни звуци (што ги засилува сетилата ), е чиста уметност, високо поставена, со детални подготовки и детален процес на готвење. Во суштина, сето ова е еден вид метафора за несебичното споделување меѓу актерите на приказната и прикажување на нивната не толку јасно дефинирана врска. Во филмот има една хемија меѓу успешните француски актери Бинош-Магимел, која носи тажно, носталгично чувство додека се гледа, потсетувајќи на безвременските филмски класици. Затоа што ова е приказна за љубов која трае дваесет години, љубов која пред се беше издигната со духовна особина.
(НИН)
