Лианг Венфенг, човекот кој стои зад апликацијата и стартап компанијата Dipsik. На крајот на јануари, бумот предизвикан од неговата апликација предизвика најбогатите сопственици на компании од технолошкиот сектор, кои се на листите на милијардери, да загубат повеќе од 80 милијарди долари од вредноста на нивните средства за еден ден
Најсилниот поединечен удар на трговско-финансирање-царинскиот боксерски меч меѓу САД и Кина досега не го зададе ниту станарот на Белата куќа во Вашингтон, ниту претседателската резиденција Жонгнанхаи во Пекинг, туку „глупак“ (како што го опишуваат оние што го познаваат) од кинеската провинција Гуангдонг, порано познат како Кантон. Тој удар, во сценарио достојно за шпионските романи на Џон ле Каре од Студената војна, предизвика бурни реакции на американските берзи, ја потопи вредноста на акциите на моќните американски технолошки компании за стотици милијарди долари и што е уште поважно, го доведе во прашање функционирањето на целата американска технолошка индустрија во областа на вештачката интелигенција.
Тој гик е Лианг Венфенг, човекот кој стои зад апликацијата и стартап компанијата Dipsik. На крајот на јануари, бумот предизвикан од неговата апликација предизвика најбогатите сопственици на компании од технолошкиот сектор, кои се на листите на милијардери, да загубат повеќе од 80 милијарди долари од вредноста на нивните средства за еден ден.
ШПИОНАЖАТА Е И ПРЕДНОСТ И НЕДОСТАТОК За големината на ударот што го зададе Dipsik говори и фактот што вредноста на акциите на американскиот производител на чипови Nvidia падна за 17 отсто, што е околу 600 милијарди долари или тоа е најголем дневен пад на вредноста на една компанија во историјата.
Кина се стреми да стане светски лидер во областа на вештачката интелигенција. На прв поглед, шпионирањето и контролирањето на сопствениот народ помага, но на втор поглед тоа може да биде и недостаток.
Kина според официјалната политика на владата има за цел да стане водечка светска сила на полето на вештачката интелигенција до 2030 година. За ова довчерашната земја со најбројно население на светот длабоко брцна во џебот. Само годинава втората најголема светска економија планира да вложи 15 милијарди долари во проекти со вештачка интелигенција – што е зголемување од речиси 50% за само две години. Средствата имаат за цел да им олеснат на кинеските технолошки гиганти да одржат чекор со своите конкуренти од САД во развојот на роботи за четови со вештачка интелигенција. Иако најнапредните лаборатории за вештачка интелигенција се во САД и Велика Британија, не се сите стручњаци убедени дека западот ќе продолжи да доминира во трката на полето на вештачката интелигенција. Еден од нив е и Каи-Фу Ли, тајвански компјутерски стручњак и претприемач. Тој уште во 2018 година рече дека Кина набрзо ќе ги престигне САД како суперсила во таа област.
Вештачката интелигенција веќе ја пројде фазата на иновација и светот сега е во фазата на имплементација и тука Кина има предност заради огромното количество податоци кои ги има собрано низ годините на шпионирање на сопственото население. Повеќе од половината од милијарда камери за надгледување, колку што според проценките има во светот, се наоѓаат во Кина. Со таквите податоци може да се обучуваат платформите за вештачка интелигенција, вели Ли.
ПРЕСУДЕН Е И КВАЛИТЕТОТ НА ПОДАТОЦИТЕ Други експерти имаат различен став и сметаат дека револуцијата на вештачката интелигенција и натаму е во зачеток. „Големите иновации во вештачката интелигенција уште не се случиле – напротив. И САД сега имаат предност во оваа област”, за ДВ изјави Педро Домингос, професор на Факултетот за информатички науки и инжењерство „Паул Г. Ален” на универзитетот во Вашингтон.
Домингос тврди дека со голема количина на податоци може да се дојде до „намалена ефикасност”. Чистата количина на податоци не мора нужно да е предност, вели тој и додава дела „разноликоста на податоците е исто така важна”. „Порадо би имал податоци од Европа отколку од Кина затоа што се разноврсни и од нив можете повеќе да научите”, вели Домингос.
Во САД со загриженост гледаат на амбициите на Пекинг. Минатата година САД воведоа ограничувања на извозот на нивните најнови мемориски чипови. На кинеските компании им се потребни такви чипови за јазичните модели на вештачката интелигенција.
„Најсовремените системи на вештачка интелигенција бараат огромни количини хардвер, илјада високоспецијализирани чипови кои со недели или месеци работат истовремено”, вели во разговор со ДВ Пол Шар, извршен претседател и директор на „Центарот за нова американска безбедност”.
„Со одбивањето на пристап за Кина таа веќе не може да гради најнапредни системи, а таквиот јаз веројатно ќе се зголемува како што со време ќе напредува технологијата со чиповите”, вели Шар.
НАПРЕДОК И ПОКРАЈ НЕДОСТИГОТ НА ЧИПОВИ? Меѓутоа кинеските технолошки компании секако би можеле да најдат начини да ги заобиколат забраните. Исто така може да дојде до инвестициски бум на кинескиот пазар на полуспроводници затоа што и кинеските производители се во процес на подобрување на своите чипови.
Друг проблем е што американските платформи за машинско учење и натаму се со отворен код и може слободно да се копираат и модифицираат. „Ако имате пристап до обучен модел на вештачка интелигенција, не ви се потребни напредни чипови”, вели Шар. „Оттаму постои реален ризик дека контролата на извозот ќе стане неефикасна”, предупредува Шар, кој е автор на книгата „Моќ во добата на вештачка интелигенција”.
И навистина, кинеската верзија на „ЧетГПТ” која ја развија гигантот на онлајн трговијата „Алибаба” и платформата на социјални медиуми „Баиду”, меѓу другото беше претставена на светската јавност во април годинава, само неколку месеци по американската конкуренција.
КИНА СИ ГО КОЧИ СВОЈОТ НАПРЕДОК Постојат и други препреки за Кина на патот да стане светска сила во браншата на вештачката интелигенција. Додека политиката промовира технологија од една страна, претседателот Ши Џинпинг сепак би сакал да го контролира технолошкиот сектор.
„Видовме експлозија на правилата во технолошкиот сектор”, вели за ДВ Карман Луцеро, соработник во кинескиот центар „Паул Цај” при правниот факултет на Јеил. „Тоа има застрашувачки ефект на браншата”, вели Луцеро и додава дека цензурата на кинеската влада може да нанесе штета затоа што во Кина има многу содржини кои се цензурирани.
Во Кина, исто така нема доволно квалификувани стручњаци потребни за постигнување на целите на Пекинг. Иако се вложуваат огромни напори за да се изгради армија на таленти за вештачка интелигенција, предизвикот е и да се здржат врвните таленти во технолошката индустрија во доба кога нивните вештини се бараат ширум светот. И покрај ваквите проблеми, Шар смета дека кинеските лаборатории за вештачка интелигенција заостануваат само 18 месеца зад актуелните врвни истражувачки лаборатории на западот и дека земјата веќе има предност кога е во прашање употребата на оваа технологија во општеството.
Додека САД и Европа расправаат дали да почекаат со воведувањето на вештачката интелигенција заради безбедносни причини, Кина со полна пареа ја користи, вели Домингос. На крајот на краиштата, тоа е „алатка од соништата за автократи”, оценува тој и додава дека „за нас во демократскиот свет е апсолутно неопходно САД да бидат водечки на тоа поле. Ако Кина го преземе водството на полето на вештачката интелигенција, ќе имаме голем проблем – политички, економски и воен”, предупредува тој.
ЗАБРАНИ Не е изненадување што DeepSeek меѓу првите беше забранет во САД, бидејќи, оваа земја долго време ја сметаше кинеската технологија за непријателска и се обидуваше на секој начин да ја попречи или задржи. Тоа не се менува ниту со новата администрација, предводена од Доналд Трамп.
Тексас е првата американска држава што го забрани DeepSeek, првенствено за уреди што ги користат владини претставници и институции. Ова не е изненадување, бидејќи Тексас претходно забрани некои апликации, како RedNote и Lemon8. Интересно е што сите овие апликации се во сопственост на кинеската компанија ByteDance, која е сопственик на TikTok.
Кога станува збор за Европа, DeepSeek првпат беше забранет во Италија, а оваа земја е и првата глобално која забрани моќна кинеска вештачка интелигенција. Причината за забраната е тоа што DeepSeek наводно не инвестирал доволно во прашања за приватност, практики за собирање податоци и други безбедносни теми.
Оттогаш, DeepSeek е забранет во Тајван, Јапонија, Франција и Ирска. Австралија е исто така меѓу земјите што го забранија DeepSeek, а владата на земјата ја забрани вештачката интелигенција од сите уреди во сопственост на владата, наведувајќи го ризикот што го носи кинескиот стартап со своите технологии за вештачка интелигенција.
Покрај тоа, Јужна Кореја одлучи да се справи со случајот DeepSeek, делумно забранувајќи го стартапот и испрати официјално барање до седиштето на DeepSeek во Кина за да ги потврди процедурите на стартапот за собирање лични податоци на корисниците. Интересно е тоа што за разлика од другите големи кинески технолошки компании кои имаат стотици илјади вработени, DeepSeek работи како истражувачка лабораторија, составена главно од млади дипломци и докторанти од врвни кинески универзитети.
Така, ќе биде интересно да се види како DeepSeek ќе се справи со притисокот што доаѓа од сите страни и, пред сè, дали ќе може да одговори на барањата на владите ширум светот и да влијае на подобрување на безбедноста и регулирање на прашањата за собирање податоци.
„Во областа на интегрираните кола, вештачката интелигенција, квантните комуникации и многу други сегменти е постигнат пробив“, изјави кинескиот претседател Шји Џјинпинг во својата новогодишна порака пред помалку од еден месец. Лидерот на втората најголема светска економија, која веќе со години води остра технолошка трка со САД, во говорот нагласи дека кинеските челници, и покрај предизвиците, успеале да поттикнат понатамошен развој на висококвалитетно производство.
Експерт за сајбер-безбедност истакнува дека никогаш не би внесувал лични или чувствителни податоци во пребарувачи.
Станува збор за еуфемизам со кој партиското водство го дефинира преминот кон развој и производство на технолошки напредни производи, што вклучува и хардвер (чипови) и четботови поддржани од вештачка интелигенција (ВИ), како Дипсик (DeepSeek). Кинеската трансформација во производител на технолошки напредни производи, поранешната дописничка од Пекинг за весникот „Дело“ (Delo) Зорана Баковиќ ја сумира со зборовите дека Кинезите евтините патики и маици ги заменија со електрични автомобили, батерии и чипови.
Големи потези за дигитална Кина
АЛУЗИИТЕ НА КИНЕСКИОТ ПРЕТСЕДАТЕЛ Со пробивот на Дипсик, се поставува прашањето дали кинескиот претседател во својата новогодишна порака алудирал токму на него. „Дипсик“ е резултат на визијата на фондот за ризичен капитал „Хај флајер“ (High Flyer), кој уште во 2015 година почна да применува ВИ во берзанското тргување. Според податоците на „Економист“ (The Economist), токму благодарение на напредната технологија, тој фонд стана еден од најголемите и најуспешните во Кина.
Интересно е што таа година коинцидира со основањето на првиот кинески државен фонд за развој и производство на чипови. Во меѓувреме, Пекинг минатата година го започна и третото полнење на т.н. голем фонд, вреден 47,5 милијарди долари. На интензивирањето на технолошката револуција во кинеската економија укажуваат и растечките трошоци на централната влада во Пекинг, која минатата година ги зголеми инвестициите во научни и технолошки истражувања за 10 проценти, достигнувајќи 51,5 милијарда долари.
Според наводите на „Фајненшл тајмс“ (Financial Times), „Хуавеј“ (Huawei) соработувал со „Дипсик“ на тестирање четботови на напредните чипови „асенд“ (Ascend). Иако „Дипсик“ наводно не користи чипови од домашно производство, Кина веќе претходно најави дека има намера да стане прва технолошка суперсила, што значи дека вложува огромни количества капитал во развој на сопствени полупроводници, напоменува Сашо Шмигиќ, директор на инвестицискиот сектор на „Генерали инвестментс“ (Generali Investments).
Вреди да се нагласи и дека развојот на чипови и ВИ-апликации е дел од 14. петгодишен план на азиската велесила, кој треба да биде завршен годинава и вклучува создавање „дигитална Кина“. Таа цел се остварува преку брзиот раст на „Дипсик“ и другите кинески конкуренти за ВИ. Податоците покажуваат дека помеѓу 2021 и 2022 година во 25 кинески провинции се започнати дури 742 инвестициски проекти поврзани со производство и развој на чипови. Според компанијата ЏВ (JW Consulting), Кина во тој период вложила околу 290 милијарди долари во сопствената индустрија на полупроводници.
