Ако не си на нивна страна, не и посакуваш добро на својата земја, ти си предавник. Ја сакам Русија, само мојот патриотизам се разликува од нивниот. За момент ми се чинеше дека овде е возможно она што не можам да го сонувам во Русија, а потоа промоцијата на мало место подалеку од Белград започна со прашањето – дали си за Путин или против него?
Да се биде поет и не е толку лоша професија, понекогаш се залажувам и размислувам, како во ситуација кога ме покануваат да одам во земја каде што не сум бил досега, на пример во Србија, и зборувам за мојата поезија. Луѓето кои ме поканија се многу слични на мене – тие доаѓаат од свет на независна култура, нискотиражно издаваштво кое се граничи со самоиздавање, внимателно и со љубов избрани и објавени книги, музика, мали фестивали, свет на висок културен ентузијазам. и мала заработка. Тоа е мојот народ, моето племе. Ја преведоа мојата книга, но врз основа на дизајнот на насловната страница – витраж од московската метро станица Новослободска – беше јасно дека тие се мои.
Ако одлучите да му пеете само на вашето племе, можеби ќе има доволно леб, но за да имате доволно за авионски билети, потребно е да најдете малку поширока публика. Така влеговме да организираме книжевни промоции низ Србија, во културни центри финансирани од државата. Она за што не можам ни да сонувам во Русија, во Србија за момент се чинеше возможно.
Српската држава кога сака дава пари за културни настани. Понекогаш регионалните власти размислуваат дали ставовите на некој автор, на пример, се против Путин и одбиваат да дадат пари. Понекогаш на почетокот се согласуваат, но потоа организаторите, откако внимателно го разгледале авторот, се откажуваат, за да нема непотребни проблеми – чудно беше да се открие дека има место илјадници километри западно од Русија каде путинизмот има силна упориште во народот и владејачката партија.
Една промоција организирана од мојот српски издавач беше откажана пред моето доаѓање, друга подоцна, кога пристигнав – прво ми предложија да се префрлат на онлајн промоција, без да се сретнат со публиката во живо, а потоа целосно откажаа. Сè уште се одржа една од тие „државни“ промоции, но ни кажаа кои теми би сакале да не ги споменуваат.
Токму тоа попладне, мојата девојка, режисерката Ања Мојсејенко, им објасни на нашите српски пријатели како се случуваат настани од независната култура во Русија – дури и кога ќе успееме да организираме нешто, се појавуваат провокатори, некои анахрони „патриотски“ организации, напаѓаат и не прекинуваат. тие пеат некои нивни песни, се караат, обвинуваат, понекогаш известуваат дека поставиле бомба, а полицијата или не доаѓа или застанува на нивна страна. Ни рекоа да не се грижиме, тоа нема да ни се случи во Србија. Бродски доаѓаше овде како гостин и беше пречекан како што треба.
И тогаш нашата промоција во тоа мало место далеку од Белград започна со средовечен брадест човек кој стана и праша: „Прво, време е да се знае: дали си за Путин или си против него?“ Се насмеав. Немаше спротивставено обвинение. Човекот бил лишен од одговорот што сакал да го слушне, па си заминал. Ми рекоа дека тој не бил претставник на ниту една организација, туку само локален ентузијаст. Цел тој ден беше неизвесно, прво ни ја откажаа литературната вечер, а потоа решија да дојдеме, но ни го намалија хонорарот и ни рекоа дека треба сами да се снајдеме за храна. И тогаш се појави контролорот на мојот патриотизам.
Бродски беше поетски израз на една поинаква, измачена, но посилна генерација Руси. Србите кои го пречекаа Бродски секако се разликуваа од сегашните. Она што остана исто и тогаш и денес е дека владеењето што е, а што не е патриотизам сè уште го одредува власта – ако не си на нивна страна, не си патриот, не и посакуваш добро на својата земја, се предавник. Па, тој не може! Ја сакам Русија и посакувам добро, само мојот патриотизам се разликува од нивниот.
За да не испадне дека се е откажано, настапив во Белград на независниот музички фестивал Индирект пред солидно исполнетата сала на Домот на млади и во Крагуевац во Студентскиот културен центар и во приватната книжарница Булевар Букс во Нови Сад. – сето тоа беше многу убаво и успешно.
Бев воодушевен од тоа колку книжарници има во Србија! Тоа не беше случај со нас дури и во советско време. Србите не го делат мојот ентузијазам и велат дека изборот на книги во тие книжарници е се полош и покомерцијален. Велат и дека поезијата на таа книжарница воопшто нема да ја продаваат, па никој не ја преведува. Најзаслужна е Јована Ќопиќ од малото гратче Младеново, на границата со Хрватска, што ме преведоа и објавија на српски јазик. Бев многу задоволен што го слушнав тоа. Таа ја препорача мојата поезија на нејзиниот сопруг, писателот и музичар Владимир Краков, кој ја преведе и објави мојата книга.
Владимир со години се обидува да воспостави мрежа за културна размена меѓу источноевропските земји и соработува со независни уметници од Русија, Унгарија, Словачка и други земји. „Во еден момент се запрашав зошто дознав за се што е интересно од руската, унгарската или белоруската музика, филм, литература, исклучиво преку англиски или холандски извори“, ми рече. Многу работи успеаја сами да направат, и се уште работат, но сосема е јасно дека нема да ги поддржат ниту официјалните руски, ниту српските, ниту некои други источноевропски културни фондови. Фондовите на ЕУ имаат свои приоритети и своја конјунктура. Наместо да поддржува такви проекти, кои за неа стратешки би значеле многу повеќе, руската влада сега поддржува само креатори кои се подготвени да го фалат Путин и да се приклучат на ФСБ. Да, тоа е таа мека сила на Русија, поради која се отфрливме и ќе отфрлиме многу други земји и народи.
Како и мојот друг пријател од Белград, музичарот Марко Стричевиќ, Владимир исто така соработува со левичарската група Roof over the Head, која ги штити луѓето кои се истерани од нивните станови со судски извршители и претворени во бездомници без никаква контрола.
Владејачката Српска напредна партија беше организирана како клиентелистичка машина по моделот на Путиновата Единствена Русија, со поддршка на Ангела Меркел. Се чини дека улогите на Европската унија и Кина се многу поголеми во Србија од улогата на Русија. Русија и испорачува гас на Србија по малку пониски цени, а легендарните врски меѓу Србија и Русија живеат од историјата и религијата и пропагандата на Радио Спутник и Русија денес.
Имагинацијата на неговата навистина независна нација-држава е силна меѓу народот и веројатно му овозможува на Вучиќ да балансира меѓу сè што може. Добра стара имагинација за нација-држава која никаде не исчезнува, не само во Србија. Но, независна национална држава не значи потпаѓање под влијание на Русија или Кина, ниту влегување во Европската Унија со статус и права на проблематично дете.
Затоа, исто како и идејата за национална држава, опстојува идејата за рамноправни регионални федерации на различни народи и религии. Особено што такво искуство имаше до неодамна – и Југославија и Движењето на неврзаните, и двете величествени и многу актуелни проекти.
Тоа е убав парадокс – за да останеме тоа што сме, треба да се обединиме со нашите врсници. Една мала држава, за да биде независна од големи и силни држави, треба да се обедини со другите мали држави. Се чини дека тоа им е јасно на сите освен на неми националисти, кои претпочитаат да се држат до трауми и комплекси затоа што се поважни за татковината.
Во Белград трајно ќе се сеќавам на широките булевари кои донекаде потсетуваат на Минск, сивите царски камења и југословенските модернистички нови градби и Нов Белград, социјалистички град со многу повеќе радост во животот од нашите Хрушчовски населби за работници. Моите пријатели, уметниците Владан Јеремиќ и Рена Редл, живеат во овие весели катни згради опкружени со зеленило недалеку од брегот на Сава.
Југославија можеше да ги доживее од прва рака Солженицин и Бродски, но и Чарлс Буковски, кој дојде да ја посети Југославија во 1980-тите, а кој уште тогаш беше преведен и познат на југословенските читатели. Се надевам дека и мојата книга „Се е лошо“ ќе успее да остави белег на ова патување и дека некои српски читатели сега ќе можат да ги запознаат Русија и Русите бидејќи се малку подобри и пореално.
Србија не ме разочара.
