Постои одредена иронија во фактот дека додека Палестина станува сè помалку територија, нејзината важност на глобално ниво расте, пишува германскиот јавен радиодифузен сервис АРД
МОНИР ГАЕДИ – КЕТРИН ШИР (ARD)
Појасот Газа е речиси целосно бомбардиран, а нелегалните еврејски населби се зголемуваат на Западниот Брег. Токму затоа земји како Франција и Малта сега сакаат да ја признаат Палестина како држава. Велика Британија, Канада, Австралија и Португалија веќе ги објавија истите намери.
„Она што Франција и другите земји се обидуваат да го направат е да покажат дека сè уште постои дипломатски мирен пат кон преговори за палестинска држава“, изјави Ричард Гован од тинк-тенкот Кризна група за германските јавни медиуми. „А пораката што тие сакаат да ја испратат до Палестинците е оваа: соработката со нас и со ОН ќе има повеќе смисла отколку употребата на насилство, како што направи Хамас на 7 октомври.“
НЕМА ПРОМЕНИ, НО ОДЛУКАТА Е ПРАВИЛНА Според Гован, признавањето на Палестина од страна на многу западни земји во блиска иднина нема да доведе до непосредни промени, но тој сепак верува дека одлуката е правилна. „Повеќе од три четвртини од земјите-членки на ОН веќе ја признаа Палестина. Но, фактот дека сега два од важните сојузници на Американците – Велика Британија и Франција – исто така го преземаат овој чекор му дава симболично значење.“
Во лицето на Велика Британија, Франција и Канада, палестинската држава ќе биде признаена за прв пат од економски моќните нации од Г-7. Нивната порака: решението со две држави е единствениот пат до праведен мир на Блискиот Исток.
ПОДАРОК ЗА ХАМАС? Израел и неговиот најблизок сојузник САД ги гледаат работите поинаку, истакнува ARD. Тие зборуваат за награда за терористите на Хамас и остро ги критикуваат плановите за признавање на Палестина. За генералниот секретар на ОН, Антонио Гутереш, ова е несфатливо. „Ова не е подарок за Хамас – затоа што Хамас го отфрла решението со две држави. Ова е подарок за палестинскиот народ, кој исто така многу страдаше од Хамас.“
Овој пример го следеа и многу други земји. Во последната деценија од 20 век, голем број земји од Централна Азија, како и Јужна Африка, Филипините и Руанда, воспоставија дипломатски односи со палестинските територии.
На почетокот на 21 век, Аргентина, Боливија, Еквадор и Венецуела, исто така, официјално ги прогласија палестинските територии за суверена нација.
Во 2011 година, Палестинската самоуправа (ПА) аплицираше за полноправно членство во Обединетите нации, но Советот за безбедност го отфрли нејзиното барање. Сепак, истата година, повеќе од десетина земји, вклучувајќи ги Чиле, Уругвај и Перу, ја признаа Палестина како држава.
Во 2018 година, Колумбија го стори истото, а во 2023 година, Мексико ја прогласи својата целосна поддршка за Палестина како независна држава. Во 2024 година, Бахамите, Тринидад и Тобаго, Јамајка и Барбадос, исто така, ги признаа палестинските територии како држава.
КАКВА Е ЗАПАДНАТА ПОЗИЦИЈА? Првата западноевропска земја што ја призна Палестина како држава беше Исланд, кој го стори тоа во 2011 година. Шведска го следеше примерот во 2014 година.
Соединетите Американски Држави, Германија и многу западноевропски земји, како и нивниот сојузник Јужна Кореја, долго време ја поддржуваат идејата за независна палестинска држава како решение за долготрајниот конфликт на Блискиот Исток. Сепак, многу западни земји изјавија дека ќе ги признаат палестинските територии како независна нација само како дел од сеопфатен мировен договор. Оваа позиција се промени по војната на Израел во Појасот Газа, предизвикана од терористичките напади на Хамас на 7 октомври 2023 година. Ирска, Норвешка и Шпанија ја признаа палестинската држава во 2024 година, наведувајќи го однесувањето на Израел во конфликтот.
Може ли признаването на Палестина да доведе до мир?
Самото признавање на Палестина не може да ја заврши војната на Израел на Блискиот Исток. Во 2025 година, Франција стана првата земја од Г7 што ја изрази својата намера да ја признае палестинската државност. По неа следеа Канада, Малта, Австралија и Португалија.
Германија го поддржува решението со две држави, но верува дека вистинскиот момент за признавање на Палестина ќе дојде дури на крајот од евентуалниот мировен процес.
СЛЕДУВААТ И ДИПЛОМАТСКИ ОДНОСИ СО ПАЛЕСТИНА По формалното признавање на Палестина, засегнатите земји сега веројатно ќе ги подобрат своите дипломатски односи со Палестинците. Некои веќе споменаа дека во овој случај веројатно повеќе нема да увезуваат стока од окупираните територии. Ова нема да има посебно влијание врз израелската економија, но ќе биде уште еден сигнал од западните земји против војната, истакнува ARD. Според Ричард Гован од тинк-тенкот „Кризна група“, Франција, Велика Британија и другите западни земји кои ја прогласија својата подготвеност да ја признаат Палестина веќе свесно ѝ сигнализираат на израелската влада дека не можат едноставно да ја прифатат војната во Газа со десетици илјади убиени цивили. Ова е обид да се изврши барем одреден притисок за постигнување прекин на огнот, вели Ричард Гован за ARD.
„Признавањето би било несоодветна замена за бојкотите и казнените мерки што мора да се наметнат на земја што врши геноцид“, напиша колумнистот Гидеон Леви во израелскиот весник „Хаарец“. „Признавањето нема да го запре геноцидот, кој не може да се запре без практични чекори од страна на меѓународната заедница“.
Експертите за меѓународно право истакнуваат дека ова се две различни прашања. Без оглед на тоа дали Палестина е држава или не, меѓународното право ги обврзува другите нации да сторат сè што можат за да спречат геноцид, велат тие.
Сепак, признавањето на палестинска држава може да биде посилен аргумент за воспоставување примирје во рамките на постојните меѓународни дипломатски, бирократски и правни структури. Номи Бар-Јаков, експерт во Центарот за безбедносна политика со седиште во Женева, за ДВ изјави дека признавањето „не менува ништо директно, но ќе го зголеми товарот врз Палестинците во преговорите, бидејќи едно е една земја да преговара со друга, а сосема друго е една земја да преговара со непризнаена земја“. Политикологот Анас Иктаит истакнува дека иако признавањето е симболично, симболиката не е нужно лоша работа. „Од перспектива на земјите што одлучија да ја признаат Палестина – особено Франција и Велика Британија – ова е важна потврда за правото на Палестина на самоопределување, на живот без окупација и на правото на државност.“
И Гутереш не гледа алтернатива на решението со две држави. Без него, не може да има мир на Блискиот Исток, а екстремизмот ќе продолжи да се шири низ целиот свет, верува Гутереш.
Над 150 земји ја признаа Палестина како држава. Со текот на годините, вкупно над 150 земји ја признаа Палестина како држава. Половина од нив го сторија тоа формално по ноември 1988 година, кога Организацијата за ослободување на Палестина официјално ја прогласи Палестина за независна држава. Во тоа време, поддршка добија и комунистичките земји Советскиот Сојуз и Кина, како и од Југославија и Индија.
