Трендот е забележан од почетокот на 20 век: возраста на која започнува пубертетот кај децата постојано се намалува. Истражувањата покажуваат дека пубертетот започнува многу порано и трае подолго. Зошто?
КЛЕР РОТ
Непосредно пред почетокот на пандемијата, ендокринолозите ширум светот почнаа да забележуваат нешто чудно – сè повеќе девојчиња го започнуваат пубертетот рано – на возраст од 7-8 години или дури и порано.
Просечната возраст на почетокот на пубертетот кај девојчињата е помеѓу 8 и 13 години. Доколку нивното тело почне да се развива пред оваа возраст, лекарите сметаат дека тоа е предвремен пубертет. Пред пандемијата, оваа состојба беше забележана само кај 5 до 10 илјади деца ширум светот.
Сепак, откако започна пандемијата Ковид-19, случаите се чини дека се зголемуваат насекаде. Во една клиника за ендокринологија во Италија, бројот на пациенти со сомнителен предвремен пубертет се зголемил за 108% за една година. Сличен е случајот и во голем број други земји.
Лекарите со децении знаат дека од почетокот на 20 век, пубертетот кај девојчињата се јавува порано и порано. Менструацијата, на пример, во средината на 19 век започнала на околу 16-годишна возраст, додека во 1980-тите таа паднала на околу 13-годишна возраст.
Ткивото на дојката кај девојчињата исто така почнува да се формира порано и порано. Според истражувањето направено во Данска во 2009 година, помеѓу 1991 и 2006 година, возраста на која започнува овој процес се намалила за една година. Според авторите на студијата, ова е јасен знак дека пубертетот започнува порано и трае подолго.
Кои се причините?
Пред пандемијата, истражувачите се споија на три главни причини за овој процес – вишок тежина, стрес и пестициди. Зголемувањето на овие случаи од почетокот на пандемијата најмногу е поврзано со стрес, велат лекарите, а не поради повторна инфекција со Ковид или вакцинација.
Многу истражувања докажуваат дека децата со прекумерна тежина имаат поголема веројатност да влезат во предвремен пубертет. Една студија од Кина покажа дека скоро 40% од момчињата со прекумерна тежина и 30% од девојчињата со прекумерна тежина го достигнале пубертетот порано. Сепак, не сите деца кои влегуваат во пубертет предвреме се со прекумерна тежина. Истражувањето покажува и дека има и други фактори – на пример, прекумерната употреба на електронски уреди, што има негативен ефект врз сонот на децата, како и психолошки фактори како што е стресот предизвикан од режимите на заклучување или членовите на семејството кои се болни со Ковид.
Друга студија, објавена од „BMC Pediatrics“, покажува дека девојчињата кои не живееле со двајцата родители во текот на тинејџерските години имаат поголема веројатност да влезат во пубертет предвреме. „Абнормално раниот почеток на пубертетот обично се поврзува со стресни настани во животот“, вели Џејн. Мендел, професор по психологија на Универзитетот Корнел во САД. „Не можам да замислам ништо постресно од пандемијата, особено во првите денови на режимите на заклучување“, додава тој.
Во САД, голем број студии, исто така, покажуваат поврзаност помеѓу предвремениот пубертет и депресивните состојби кај децата – и момчињата и девојчињата. Но, посериозните депресивни состојби се со поголема веројатност да се пренесат во зрелоста кај девојчињата, вели професорката Карен Рудолф од Универзитетот во Илиноис. Истражувачот е категоричен дека не секоја девојка која поминува низ ран пубертет има и депресивни состојби. „Тоа секако не е детерминативно“, вели таа.
Кај повеќето млади девојки, пубертетот се јавува на возраст од 8 до 13 години
Стресот повторно игра клучна улога овде. Децата кои живеат во стресна средина во своето семејство или социјален круг имаат поголема веројатност да развијат депресија за време на раниот пубертет. Ова е поверојатно да се случи кога еден од родителите страда од депресија, или кога семејството не знае како да се справи со депресијата.
Повеќето истражувања за психолошкото влијание на предвремениот пубертет се спроведени првенствено со бели деца од западните индустријализирани земји. Студиите од САД и Европа покажуваат дека девојчињата од малцинските групи имаат поголема веројатност да влезат во пубертет порано.
Сепак, односот помеѓу депресијата и предвремениот пубертет кај децата кои не пораснале во индустријализираните западни општества е недоволно проучен. „Имаме некои истражувања, но не толку колку што би сакал. На пример, за тоа како расата, етничката припадност и социјалната класа играат улога во процесот на созревање“, вели Џејн Мендел.
