За разлика од северозападна Европа, зелените партии и движења во Југоисточна Европа генерално постигнуваат послаби изборни резултати од нивните колеги. Се чини дека прашањата за животната средина потешко ги мобилизираат гласачите во тој дел од континентот, но и покрај тоа, свеста за климатските прашања расте, пишува European Newsroom, проект на европските новински агенции меѓу кои е и Хина.
Во 2020 година, земјите од Западен Балкан на самитот во Софија потпишаа Декларација за зелена агенда. Со него тие се обврзаа целосно да го напуштат јагленот до 2050 година како дел од Зелениот план на ЕУ со цел да станат климатски неутрални.
Германската министерка за надворешни работи Аналена Баербок, која доаѓа од германската Зелена партија, ги повика да ја зајакнат соработката во областа на енергетската безбедност и транзицијата кон обновливи извори на енергија.
Русија ја користи енергијата како оружје, рече таа. „Имплементацијата на оваа зелена транзиција е во наш заеднички интерес бидејќи сите имаме корист од чиста и безбедна енергија“, рече таа во говорот на отворањето на конференцијата за Западен Балкан во Берлин на 21 октомври.
РАСТЕЧКО ХРВАТСКО ЗЕЛЕНО ДВИЖЕЊЕ Во Хрватска, која е членка на ЕУ од 2013 година, зелената коалиција под политичката платформа „Можеме! освои 116.000 гласови и седум пратенички места во Собранието на последните парламентарни избори во 2020 година.
Само една година претходно, на европските избори во 2019 година, истата платформа доби помалку од 20.000 гласови. Со други зборови, тогаш за нив гласале само 1,8 отсто од гласачите.
На локалните избори во мај 2021 година, еден од лидерите на платформата, Томислав Томашевиќ, беше избран за градоначалник на Загреб. Новиот тест за него и неговата платформа ќе бидат парламентарните и европските избори следната година.
БиХ: СВЕСНОСТ ИМА, НО ПОЛИТИЧКА ВОЛЈА НЕМА Како активна членка на Енергетската заедница, која ги обединува ЕУ и многу нејзини соседи на Балканот и во регионот на Црното Море, Босна и Херцеговина е посветена на реформирање на енергетскиот сектор и усогласување на политиките со земјите-членки на ЕУ.
Но, досега не направи многу на овој план бидејќи минатата година само три отсто од производството на енергија дојде од обновливи извори и 60 отсто од јаглен. Енергетската заедница го критикува бидејќи декарбонизацијата е еден од условите за влез во ЕУ.
Со оглед на тоа што само еден документ ја дефинира стратешката рамка за енергетската транзиција, клучниот проблем е што нема политичка волја. Зелените и другите партии во БиХ номинално се фокусираат на еколошките прашања, но не доволно за да ги разликуваат од другите партии.
И покрај ова, еколошката свест расте и граѓаните се повеќе се ангажираат во борбата за заштита на животната средина на локално ниво. Партијата на зелените на Босна и Херцеговина, која беше основана дури во март, освои еден мандат во Собранието на Босна и Херцеговина. ентитетот Република Српска.
СЕВЕРНА МАКЕДОНИЈА: „ПРОТИВ РУДНИКОТ НА СМРТТА“ Од околу 60 регистрирани политички партии, Северна Македонија има само една декларирана зелена партија – Демократска обнова на Македонија (ДОМ), која има едно место во Собранието. И покрај тоа, во изминатите години во земјава се одржаа неколку еколошки акции и протести.
Еден од најпознатите случаи беше протестот против отворањето на рудникот за злато и бакар „Иловица-Штука“. Во средината на август оваа година, активистите почнаа да собираат потписи за петиција против отворањето на рудникот.
Во 2014 година беа доделени две концесии на канадската корпорација Еуромакс Рисорсис. По неколкугодишни демонстрации, новата влада откажа една од концесиите и еднострано го раскина договорот во декември 2019 година, со образложение дека компанијата не ја доставила потребната документација.
Судот потоа пресуди во корист на Еуромакс Рисорсис во март 2023 година. Во јуни 2023 година, владата одлучи да ги спои двете концесии за рудници во една. Според Министерството за економија, судските пресуди може да доведат до нови тужби и судски постапки пред меѓународните судови, што може сериозно да го оштети буџетот. Но, 20 дена подоцна Владата се откажа од одлуката двете концесии да се спојат во една.
На локално ниво, независната листа на активисти и невладини организации за заштита на животната средина, човековите права и правата на животните наречена „Зелен хуман град“ (ЗХГ) освои две места во Советот на Град Скопје во 2021 година. Во последните две години, ЗХГ обезбеди повеќе пари за рециклирање на пластичен отпад, следење на загадувањето на воздухот, компостирање на био-отпад и грижа за бездомните животни, меѓу другото.
АЛБАНИЈА: ПОСЛЕДНАТА ДИВА РЕКА Во март 2023 година, албанската река Вјоса беше прогласена за прв Национален парк на диви реки во Европа по десет години лобирање. Таа река тече непрекинато 270 километри од Грција преку јужна Албанија сè до Јадранското Море, без никакви брани или електрани.
Кампањата за нејзина заштита имаше голема поддршка од граѓанското општество и приватниот сектор, како и од холивудскиот актер Леонардо ди Каприо, познат еколошки активист.
Има и други кампањи за заштита на другите албански природни живеалишта како што се лагуните Нарта и Караваста. Тие проекти се поддржани од странски партнерски организации и амбасади како што е Делегацијата на ЕУ. Албанската влада, исто така, ја прогласи заштитата на животната средина за национален приоритет.
Треба да се спомене и кампањата на општина Тирана „Засади дрво“. Градскиот совет објави дека засадил речиси милион нови дрвја низ градот како дел од таа иницијатива.
ЗЕЛЕНИТЕ ПОЛИТИКИ ВО БУГАРИЈА СЕ ЗАГРОЗЕНИ Лидерите на бугарското движење на зелените, Даниела Божинова и Тома Белев, во интервју на 21 ноември рекоа дека поради поголемите цели како влез во еврозоната и Шенген зоната, зелената политика останува во неизвесност.
Движењето на зелените е дел од коалицијата Демократска Бугарија и има четири пратенички места. Божинова и Белев сфатија дека нивната партија е нееднакво застапена во групата и побараа една од водечките позиции во Демократска Бугарија за да ги вратат зелените политики на преден план.
Движењето на зелените е дел од Европската зелена партија и планира да се кандидира за изборите за Европскиот парламент во 2024 година и да освои еден мандат. Партијата на актуелната седница на Собранието успешно го спречи грабежот на шумите со отфрлање на предлог-законот со кој се дозволува експлоатација на големи количини дрвја од државните шуми.
Угледното бугарско еколошко движење Екогласност одигра клучна улога во падот на комунизмот во земјата. Собирот на тоа движење на 3 ноември 1989 година во Софија е првиот протест против тоталитарното владеење на Тодор Живков. Активистите беа против изградбата на хидроцентрали на реките Рила и Места и бараа јавни реформи. Комунистичката партија го разреши Живков на 10 ноември 1989 година.
РОМАНИЈА ИНВЕСТИРА ВО РЕЦИКЛИРА Во Романија, една од најновите иницијативи на ниво на Влада е проектот за рециклирање на отпад од пакување со надоместок за враќање. Премиерот Марсел Чолаку рече дека тоа ќе биде најголемиот ваков проект во Европа, по Германија, по количина на преработени пакувања, а ќе започне на 30 ноември.
„Отворањето на центрите за собирање отпад од пакување RetuRo ќе отвори повеќе од 600 работни места до крајот на следната година и ќе поттикне слични инвестиции во транспортот и рециклирањето и хоризонтално и вертикално“, рече премиерот.
RetuRO Sistem Garantie Returnare SA е непрофитна компанија, што значи дека добивката од собирањето на отпадот од пакување ќе се реинвестира исклучиво во развојот на системот за враќање на пакувањето.
Иако нема зелени политички партии на власт во Романија, постојат многу организации кои промовираат здрава и еколошки урамнотежена животна средина. Меѓу десетте партии кои се регистрирани како следбеници на „зелената доктрина“, Партијата на зелените, која е членка на Европската зелена партија, е популарна на национално ниво.
(https://balkans.aljazeera.net/news/balkan/)
