ВЛАДИМИР ГЛИГОРОВ
На последните претседателски избори, Александар Вучиќ го обезбеди мнозинството во првиот круг со околу 30 отсто од регистрираните гласачи. Доколку другите ги бојкотираат изборите, тој сепак би победил, иако помалку од волјата на една третина од гласачите би биле уфрлена во кутијата за гласање
Резултатите од референдумот во Македонија се толкуваат различно, што не е неразбирливо, бидејќи тие не се недвосмислени. Без сомнение, референдумот не успеа, бидејќи одѕивот беше помалку од потребен – имаше излезност од речиси 37 отсто, а не 50 проценти плус еден глас.
Сега, дали мнозинството гласови се „за“ или „против“? Ако се исклучат неважечките гласови, 35 отсто од регистрираните гласачи позитивно одговориле на поставеното прашање. Колку е тоа? За мнозинството да биде против, одзивот треба да биде околу 70 проценти или за неколку проценти помалку со неважечки гласачки ливчиња. На изборите во Македонија, одѕивот на претседателските и собраниските избори обично изнесува околу 60 отсто, а во последните две децении највисокиот одѕив беше во 2016 година, околу 66 отсто. Значи, ако очекуваната излезност, немаше бојкот, под 70 проценти или веројатно не повеќе од 66 отсто, поголемиот дел од него, всушност, гласал „за” на референдумот во Македонија.
На пример, на последните претседателски избори, Александар Вучиќ го обезбеди мнозинството во првиот круг со околу 30 отсто од регистрираните гласачи. Доколку другите ги бојкотираат изборите, тој сепак би победил, иако помалку од волјата на една третина од гласачите би биле уфрлена во кутијата за гласање.
Но, ако сето ова не е доволно убедливо, можеби треба да се цени дека луѓето кои одлучиле за бојкот не биле процднети и дека не гласале против него. Јасно е дека тие ценеле дека тие ќе останат во малцинството со гласањето, додека со бојкотот се зголеми нивниот број за една третина или повеќе гласачи кои не гласале. Значи, не е особено спорно дека оние што се против имаат помалку од оние кои се залагаат во корист на поставеното прашање.
Што, или за што беа против оние кои го бојкотираа референдумот? Од анкетите на јавното мислење и од политиката на ВМРО, знаеме дека ниту јавноста, ниту опозициските партии не се против членството на Македонија во НАТО алијансата и во Европската унија. Сепак, оние што се против а особено оние кои се непријатели на НАТО, го поздравуваат неуспехот на референдумот како глас на граѓаните на Македонија против евроатлантските интеграции.
Сепак, се гласаше за тоа дека треба да се смени името на државата. И немаше доволно глсови на референдум за да не се препорача на Собранието ќе усвои уставни измени. Целосно е јасно дека одлуката за промена на уставот бара повеќе од обична мнозинство од оние кои гласале. Повеќето сега ќе треба да бараат други демократски начини да обезбедат доволно поддршка за промена на името на земјата. Да речеме и на предвремени избори.
Причината зошто оваа одлука е толку тешка е очигледна. Секоја земја има право да избере свое име. Не мал број Македонци сметаат дека тие се условени од името на нивната земја, на пример, Поранешната Југословенска Република Македонија (како ќе продолжи да постои во меѓународни организации и форуми) или во Северна Македонија – го негира тоа право. Меѓутоа, нивниот сосед Грција, бара географски наведување на името на државата, бидејќи самата Македонија е име од политичка географија со неодредени граници.
Значи, прашањето за граѓаните на Македонија е дали тие се подготвени да се сретнат со своите соседи со уставните измени, кои велат дека границите на државата Македонија се токму и конечно токму оние што се токму границите на таа држава, лоцирани на север од Македонија Потребен е политички процес за донесување одлуки на двете страни кои се гледаат како гестови за соработка, а не како притисок што ги крши правата на еден или на друг.
Очигледно е дека референдумот во Македонија не беше последен, како што беше предвидено, туку еден во низа чекори во тој процес.
