Колку луѓе би излегле сега да протестираат против мафијата? Граѓанската енергија во Бугарија тешко дека ќе се разбуди, бидејќи е тешко да се продаваат исти соништа неколку пати. Има ли кој да го тргне „Пеевски“ од државата
ЕМИЛИЈА МИЛЧЕВА
Колку луѓе би протестирале денеска против „мафијата во државата“ како во 2013 или 2020 година – сто, двесте, илјада… Никој од политичарите чиј пат тргна од протестниот плоштад се уште не се обидел да го стори тоа – но тие се повторно слични пораки. И иако проблемите со корупцијата и правдата во Бугарија водени од задкулисните интереси не ја напуштија агендата на општеството, гневот тешко дека ќе избие. Оние чии лица и имиња беа на плакатите на протестите како амблем на мафијата секојдневно се на телевизија.
Пред 11 години, кога пратениците од БСП и ДПС го избраа Дељан Пеевски за шеф на ДАНС – тогаш пратеник од Движењето и медиумски магнат, во Софија и земјава избувнаа повеќеилјадни протести на кои плакати „Не до олигарсите во ДАНС!“ се кренаа. „Мафијата има влада, од нас зависи дали ќе има народ!“, како и фотографии од Пеевски со натпис „Game Over“. Пратеникот на ДПС тогаш беше митска личност – не се појави во парламентот, медиумите го гаѓаа во одбрани цели без да изберат средства, а тој самиот избегнуваше секаква јавна комуникација.
„КОЈ“ ВО ЧОВЕЧКА ФОРМА Најголемата услуга за Пеевски, прогласен за симбол на освоената држава, беше неговата „персонификација“ – стекнување месо, крв и визуелизација во медиумскиот простор. Невидлив за бугарската правда и институции, со корупција видлива за САД и Велика Британија – поради што и двете земји го санкционираа, тој стана достапен и работен пратеник откако ДПС беше принудена во владејачкото мнозинство ПП-ДБ – ГЕРБ-СДС.
Така Пеевски беше банализиран, станувајќи некрунисан портпарол на владејачкото мнозинство, редовно присуство во вестите, исто како и временската прогноза. Колку може да биде лош човек кој е некритички прифатен од сите, вклучително и од оние чија граѓанска енергија ја разбуди не само обидот на Станишев и Доган олигарх да го преземат контраразузнавањето, туку железната купола на институциите да го чуваат моделот „Пеевски“.
Но, „Пеевски“ стана Пеевски, (ко)претседател на ДПС – дел од уставното и евроатлантското мнозинство, коавтор и предлагач на закони заедно со лидерите на ГЕРБ и ПП-ДБ Бојко Борисов, Христо Иванов, Кирил Петков.
ШТО СЕ СЛУЧУВА Во јуни на Дваесет лица повикани од БОЕК се собраа пред Собранието на протест против учеството на Пеевски во комисијата за измени на Уставот. Иако симпатизерите на ПП и ДБ беа незадоволни на социјалните мрежи поради неговото и од ДПС вклучувањето во владејачкото мнозинство и неговите јавни настапи како просветен работник, нивната огорченост остана „заклучена“ на социјалните мрежи. Даниел Лаурер дури најави дека Пеевски се променил на подобро и веќе станал гласноговорник на европските вредности.
По неуспехот на ротацијата и пропаѓањето на истото мнозинство, челниците на ПП-ДБ за виновник го наведоа Пеевски, а негова жртва се направи и лидерот на ГЕРБ Борисов. И сега повторно им сугерираат на гласачите да го запрат Пеевски. Не треба да му се дозволи „да го надополни своето влијание во обвинителството, службите, судската власт, регулаторите“, ја повика неодамна БНР копретседателот на „Демократска Бугарија“ Христо Иванов. Во емисијата ЕуроДикоф, копретседателот на „Продолжуваме со промената“ Кирил Петков коментираше дека Борисов е зависен од постојаната власт, која е во рацете на еден човек – господинот Пеевски. Прашањето е дали ГЕРБ може да се отцепи од ДПС, откак лидерот им е толку заробен.
НЕ МОЖЕШ ДВА ПАТИ ДА ВЛЕЗЕШ ВО ИСТА РЕКА Многу е тешко неколку пати да се продаваат исти соништа, вели на БНР Зоро Пенчев од Здружението за фер избори. Експертот посочува дека последниот голем врв на политичка агитација бил во 2021 година и ниту „Има таков народ“ (ИТН) ниту ПП не успеале да го задржат моментумот. Објаснувањата од типот „чесни сме, згрешивме од неискуство“, што неодамна ги даде Кирил Петков, немаат особен ефект. Кога го водевте граѓанското незадоволство против статус квото, се прогласивте за иноватор во политиката, бевте министер и премиер, овие оправдувања не изгледаат релевантни.
ГЕРБ, пак, некако се заобиколени во критиките од ПП-ДБ, бидејќи во коалицијата сфаќаат дека се нивниот (единствен) сојузник во парламентот. Во ситуацијата, како што може да се види во последните денови на 49. Народно собрание, како таква се појави и БСП, која инсистираше да се расчистат зависностите во зделката со „Боташ“ – но тоа е поради раздорот со претседателот Радев. Вредносно, социјалистите од Корнелија Нинова се поблиску до „Вазраждане“ и во коалицискиот кабинет со премиерот Кирил Петков соработката беше затегната поради различните позиции за војната во Украина.
Пред изборите на 9 јуни, пак, на политичката сцена има прегрупирање. Зеленото движење ја напушти „Демократска Бугарија“, а „Продолжуваме со промената“ остана без „Средноевропската класа“ (ДИК), нејзиниот мандатар на првото гласање на кое учествуваше ПП. Зелените сметаат дека довербата на многу луѓе е изгубена, а еколошките политики не се случиле. Лидерот на ДИК, Константин Бачииски, тврдеше дека ПП е создадена за да се бори против злобниот модел, но се здружи со него. (Истиот Бачииски беше единствениот од ПП-ДБ што гласаше за верзијата на БСП на Законот за семејно насилство каде стои дека интимната врска треба да биде само меѓу маж и жена.)
По последните десет месеци тешко дека ќе се разбуди граѓанската енергија. А својот одговор го чека прашањето „Кој ќе го отстрани „Пеевски“ од државата.
