Во овој „балкански јаз“ на нации, националности со различни јазици, се чини дека македонските дијалекти во долниот вардарски дел имале најинтензивни контакти со влашкиот јазик (според Голомб), односно со турскиот јазик
Меморијалните истражувачи не случајно одбрале да ги испитаат нивните периферни говори, бидејќи повеќето од нив, како и етаблирани дијалектолози, знаеле дека говорите заземаат странична позиција што обично нуди богатство. Од информации, пред сè зачувани архаизми кои служат како препознатлива врска со постарите фази на развој на јазикот, тоа значи и можност за откривање на прекинати изоглоси со други словенски јазици, но од друга страна во нив има и голем број на иновации, кои се манифестираат главно со контакт со соседните јазици, особено ако се генеалошки далечни и неповрзани, како што е случајот со нашите јужни дијалекти, кои имале најдиректни врски со албанскиот јазик, со северните грчки дијалекти, со ароманскиот и со турскиот јазик. Интензивните контакти со релевантните јазици на македонското население во овој регион создадоа услови за двојазичност, па дури и за тријазичност и го отворија патот до јазично мешање кога говорникот ќе го напушти или напушти својот систем, бидејќи престанува да биде во можност да ги задржиме одделни структури на два или три јазици.
Меѓу припадниците на споменатите различни етнички групи, со долгорочен соживот (во централниот дел на Балканот, обединети во т.н. „Балкански сојуз“), беа исполнети неопходните вонјазични критериуми односно „јазична симбиоза“.
Меѓутоа, во овој „балкански јаз“ на нации, националности со различни јазици, се чини дека македонските дијалекти во долниот вардарски дел имале најинтензивни контакти со влашкиот јазик (според Голомб), односно со турскиот јазик.
Говорејќи за меѓусебни влијанија, Голомб (полски и американски лингвист – 1923/94) ги претставува македонскиот и ароманскиот јазик како тесен удел во општата рамка на Балканската јазична лига, со многу развиена комуникација, што предизвика големи етно-јазични промени. Објаснувајќи ги околностите, Голомб нагласува дека „најголемиот дел од претсловенското автохтоно население со кое словенските освојувачи или нови доселеници стапиле во близок контакт (кога се населиле на Балканот) биле балканските Римјани […] додека повеќето од Грците како население за време на словенската инвазија во 7 век се повлекле во крајбрежните градови и во врска со тоа, се чини дека биле ограничени директните контакти меѓу Словените и Грците. Она што било наведено за балканскиот карактер на Македонски дијалекти: дека граматичката структура е во голема мерка позајмена од соседните јзици.
Соседните несловенски јазици, од социолошки аспект, наоѓаат поддршка во изјавите на А. Попстоилов, за турското влијание врз населението во селото. Зарово како пр. тој го наведува следново: кога жената го поздравува мажот, таа се поклонува прво надесно, а потоа лево, исто како што прават Турците за празникот Бајрам; Друг пример: кога мажот ја поздравува постарата жена, тој ја прободува раката на две места над „зглобот“, а по трет пат стигнува до челото. Грчките обичаи се исто така прифатени и Попстоилов зборува за нив, но тие не се толку интересни и специфични.
Дел од добро познатите специфики што се развиле на македонски јазик под влијание на „Балканскиот јазичен сојуз“ и со кој се издвоил од другите словенски јазици, предлогот на употребата на заменливите клиторики во однос на глаголот, употребата на предлогот како граматички показател за односот за припадност во конструкција што го заменува стариот присвојен генитив – датив и сл.), до неодамна се третираше како регионално поврзано со западномакедонскиот поредок Сепак, најновото истражување што го направивме на југоистокот (македонските дијалекти на Егејот) укажуваат дека релевантните дијалекти не само што ги делат овие карактеристики, туку наоѓаме некои од нив во поразвиени форми и проширени значења. Во овој момент ќе ги споменеме само: понатамошно поедноставување на случајниот систем со заменските форми, проширена употреба на предлогот oä – под влијание на грчкиот јазик, обновување на наставката во множина – со именките од `женски род, шири особено во микротопонимичкиот материјал, под влијание на ароманскиот јазик, јасно присуство на примери со нарушен конгруентност од контактот со турскиот јазик, моделите на синтагми со директно стекнување на атрибутот-име на друга именка, случаи на двојна дефиниција – сврзник и показна заменка (од грчки јазик) итн.
Иако насловот е поврзан со прашања поврзани со синтаксата, и од формална гледна точка, „синтаксичарот“ е заинтересиран само за оние колоквијални форми кои се показатели за синтаксичките односи што постојат помеѓу одделни статии (зборови) од дадената синтаксика композиција », но во организацијата на реченицата синтаксата и морфологијата честопати се допираат.
Колку ќе биде интересно да се разгледа прашањето за изразување на врската помеѓу субјектот и субјектот во реченицата, имено (според Збигвев ГОЛОМБ, Два македонски дијалека – на Сухо и Висока во Солун), „поради отсуство на синтетичка (изразена со наставки) деклинација и, во принцип, слободен редослед на зборовите во речениците во нашите говори, не постои можност за формално разликување на предметот од директен предмет со помош на оние на повеќето индоевропски јазици со нормални средства. Така, се појавува нов формален показател за релацијата predok (preoäen) – òirekòen preämeò во лицето на заменската проклитика, што ја прави фонетската целина со прирокот. Бидејќи се живи, тие имаат категорија на граматички род кај именките, лична проклитска заменка (на пр. Sg. M. -N.: Gu, f. Ja / a, acc. Pl. За сите родови G // ha C) , претставува доволен индикатор за синтаксичката релација прирок: äirekòen preämeò во кој личната наставка на глаголот претставува индикатор за релацијата прирок: poämeò. » Да заклучам (истото): «заменската проклитика (во асал.), Кои постојано ги има во горенаведените примери, не е излишно плеоназам, еве еден неопходен елемент што влегува во системот на јазикот и што прави тој. Да е добро дефиниран во кција на формален индикатор за синтаксичката врска. „Као пример за гореспоменатата организација на деловите од реченицата (помеѓу подметот, предикатот и директниот предмет) следува реченицата: Кралот е неговото битие, што ги задоволува поставените тези, но не секогаш и замената (про ) клитиците прецизно ја извршуваат функцијата на формални индикатори на синтаксичките релации што постојат помеѓу споменатите делови на реченицата. Она што останува незабележано и на кое сакаме да обрнеме внимание е аргументот дека честопати се среќаваме со случаи кога заменските клиника кои треба да го одредат директниот субјект исто така се појавуваат во дативни конструкции, што значи дека клитиките за замена не можат да се третираат овде како што е потребно како дополнителен индикатор за синтаксичката врска; еве такви неправилности од антологијата на Верковиќ (
предмет: si äo {le kri nego, raspiòaa na nego, em gu velea (м. ‘em mu velea’) (270); во реченицата што следи, освен со неправилноста на споменатиот тип, се среќаваме и со спротивниот пример: заменската клиника за индиректен субјект (му) се појавува во акузативните конструкции: … em mu velea ‘) (273). Забележителни се случаите во кои споменатата критика (за директен предмет од „тоа“) влезе во сферата на дативните множински конструкции: и тој им рече: „и неразбран, на чешки uf s% rcitu» (м. ‘) им рече ’) (Кул, 253). Покрај несоодветната употреба на дативот, односно акузативниот предмет, во материјалите од Зборникот на Верковиќ наоѓаме и случаи во кои номинативната форма се појавува како директен предмет: некоја богата девојка не зема, {òo ima eäna hizmiäarka, ona ga ga zemi {(м. ‘Nea da ja zeme {‘) (85). И проф. Конески наведува (од соодветниот југоисточен регион) интересни конструкции што отстапуваат од нормите на литературната изјава: «Се поставува прашањето за можниот контакт во овој поглед со Ароманецот. Општата состојба на говорот како говорот Кулак, во кој странското влијание е очигледно во неколку насоки, па затоа се случуваат случаи како: sećne na chi ke chi kaza; – Јас нема да сакам да видам (Кире ~ -} ој, Солун), во кое навистина имаме јасно отстапување од словенската синтакса, – тие можат само да ја поддржат таквата претпоставка. „Од направената анализа може да се заклучи дека анализата во југоисточните македонски дијалекти е посериозна во областа на заменките; дури и при употреба на оние остатоци од случаи кои се неопходни во нормативната изјава, конкретно во изразувањето на директниот и индиректниот субјект, ние честопати изјавуваме неправилности.
Разбирливо е дека јазикот, за да се зачува експресивноста на релевантните синтаксички односи, вклучува дополнителни средства, кои во ситуацијата стануваат примарни, а тоа се можностите дадени од контекстот. Во врска со почестата употреба на одделни предлози на македонски јазик, како дополнителен аргумент сакаме да нагласиме дека во говорите по долниот тек на реката. Вардарци, кои се во директен контакт со северните грчки дијалекти, но и со голем број меглено-романски населби, наоѓаме повеќе случаи на употреба на предлогот oä (uä) според моделот на арома. де, или гр. ‘Απο, како« граматички индикатор за врската на припадност што го заменува стариот присвојен генитив.
Иако во антологијата на Верковиќ се споменува само дека тоа е фолклор (дијалект) од југоисточна Македонија, откако ги анализираше јазичните особености и преписката на Верковиќ, Конески заклучи дека повеќето од приказните потекнуваат од Солун (снимачот е од северен Сухи, а материјалот го снимал во соседното село Висока, каде предавал). Во случајот на материјалот на Малечки, самиот наслов открива дека се работи за истото село во Солун (Сухо и Висока), единствената разлика е што материјалот кај Верковиќ е снимен осумдесет години порано, што е добар параметар за споредби. Основната карактеристика што ги карактеризира двата материјали (Веркови и Малечки) е високиот степен на отстапување од општите карактеристики на словенските јазици, на пр. во структурата на речениците (синтаксички особености) или морфологија, што во секој случај настанало поради контакти со грчки, влашки и турски јазик. Во исто време, и во материјалите и во илустраторите на маргиналните дијалекти, наоѓаме ретки мошти на старословенски јазик, кои се невообичаени не само за македонскиот, туку и за соседните јужнословенски јазици.
Така, назалноста е зачувана на фонолошко ниво, што е потврдено со одамна утврдениот факт дека македонските дијалекти од Солун се основа за првиот словенски литературен јазик. Написот презентира одредени синтаксички особености, кои сведочат за прилично напреден процес на „деслованизација“ на овие говори, што е потврдено со низа случаи во кои се следи синтезата во македонскиот литературен јазик, изразена со посебни форми на деклинации (за давателот и тужител) за лични заменки, не функционираат во Солун и играат клучна улога во позајмувањето
(крај)
