ВЛАДИМИР ГЛИГОРОВ
Ако луѓето живеат во земји каде што добрите периоди се кратки, а лошите се долги и каде, според тоа, нема стабилност, нема многу смисла да се откажете од нешто денес за да имате утре. Што, се разбира, е кусотрајноста што е карактеристична за сиромашните луѓе и земји. Што се манифестира и во добри времиња бидејќи се пресметува дека ќе трае кратко
Оваа споредба може да биде корисна. Во ниту една игра, во спортот, еден пораз не води до откажување од конкуренцијата. По поразОТ, следува ново натпреварување, игра, или, сепак, првенство. Во политиката, трајноста на конкуренцијата ја овозможува демократијата преку избори. Периодично се одлучува чиј тим и со која програма ќе биде на власт. До следните избори.
За да не се учествува само во политичката игра, потребно е постојано присуство, па оттука и партиите. Затоа што ако некој тим не може да победи, можното губење на довербата, бидејќи поразот може да ги разочара гласачите, се компензира од партијата, доколку е потребно со промена на тимот.
Повторно, стабилноста на партијата и довербата на гласачите во неа зависи од целите за кои таа се залага и од начинот на кој таа има намера да ги исполни интересите на гласачите. Тоа е улогата на идеологијата. Програмата може да се промени како и раководството, но гласачите треба да знаат дека можат да имаат доверба во партијата за која гласаат, а тоа е улогата на идеологијата.
Играта потоа ви овозможува да размислите како да победите следниот пат после секој пораз. Затоа што во демократијата секогаш има следен пат, да речеме, на секои четири години.
Значи потребно е не само да се собираме од избори на избори, туку да се работи за партијата. Со цел партијата да биде поголема и да трае подолго од еден лидер или група лидери. Затоа што по поразот сојузниците ќе се разотидат, лидерите ќе се скараат со соработниците и партиите ќе се распаднат.
Од ова може да се заклучи дека развојот и стабилноста на демократијата може да се цени врз основа на карактерот на партиите. Доколку се идеолошки и способни да го сменат раководството согласно успесите на изборите и се одржуваат долго време, може да се очекува дека демократскиот систем ќе го овозможи она што е најважно во него – а тоа е промена на власта. Повторно, ако партиите се менуваат на власт, тие ќе се водат од долгорочни изборни цели. Така ќе планираат да победат следниот пат ако не можат веднаш.
Во многу земји не може да се воспостави демократија, меѓу другото, затоа што на избори се приближуваат краткорочно. Тоа се гледа по нестабилноста на партиите и партискиот систем. Во спортот, да се вратам на таа споредба, се учи од поразите. Во неколку земји каде што се користат избори, партиите се распаѓаат или ја менуваат својата идеологија по секои избори. Се разбира, тоа има негативно влијание не само врз самите тие партии, туку и врз легитимноста на демократијата.
Од каде доаѓа кусорочноста? Ова е веќе поопшта тема. Ако ги погледнете посиромашните балкански земји, ќе видите дека сите тие користат туѓи средства во значителна мера. Не само во форма на странски инвестиции, туку и во задолжување, но и во форма на подароци, трансфери, приватни и странски. Ова значи да штедите малку. А тоа повторно значи дека одлуките се носат на краток рок, од денес за утре.
Или, поинаку кажано, би било неопходно штедењето да се награди со многу повисока каматна стапка. А тоа би било остварливо доколку економскиот раст не само што е побрз туку и стабилен.
Ако луѓето живеат во земји каде што добрите периоди се кратки, а лошите се долги и каде, според тоа, нема стабилност, нема многу смисла да се откажете од нешто денес за да имате утре. Што, се разбира, е кусотрајноста што е карактеристична за сиромашните луѓе и земји. Што се манифестира и во добри времиња бидејќи се пресметува дека ќе трае кратко.
Истото може да се каже и за кусорочноста во политиката. Ако слободните избори се ретки, па дури и кога се, тешко дека ќе се одржат повторно, влогот во секоја од нив е еднократен, „сега или никогаш“.
Во економијата, кусорочноста го оневозможува претприемништвото, бидејќи очекуваниот живот на една компанија е краток, а во политиката е важна трајноста на партиите, бидејќи, очекуваниот број на можности за победа на изборите е мал.
