ДАНИЦА ПОПОВИЌ
Се проценува дека 92 милиони ќе исчезнат во оваа деценија, а ќе се појават 170 милиони нови работни места. Вештачката интелигенција нема да ги замени луѓето, туку луѓето што ја користат ќе ги заменат оние што не знаат како или нема да го прават тоа. Таквата вештачка интелигенција ќе ги брише од бирото без милост
Вештачката интелигенција (ВИ) е кога компјутерите ги преземаат сите работни места. И тие исто така ве прашуваат да ја оцените нивната услуга – од еден до пет.
Не сакам да споделувам историски лекции, но истиот страв од губење на сите работни места кружеше во Англија во 19 век, откако се појави познатата вртелешка „Џени“ и работниците почнаа масовно да ги губат своите работни места. И потоа еден работник по име Нед Луд ја раздели „Џени“ на нејзините составни делови и е запаметен по тоа што го именуваше движењето Лудити по него, кое никогаш не постигна ништо. Ниту старите работни места беа вратени, ниту пак невработеноста некогаш се појави во земјата. Така изгледа – техничкиот напредок.
И затоа, кога некој ќе ми спомне дека крајот на светот доаѓа поради вештачката интелигенција, веднаш помислувам на веќе опишаниот Нед Лудо, а веднаш потоа на Чарли Чаплин во филмот „Модерни времиња“, кој ги врти завртките на бесконечна транспортна лента по цел ден. Кој би се каел за ваквите работни места?
Рака на срце, поголемиот дел од работните места се’ уште се такви денес. Еве, на пример, еден банкарски благајник. Искрено, јас сум роденa на денот кога се појавија банкоматите. А тие луѓе? Не знам точно, но бројот на вработени во српските банки се намали во последните 15 години од 30.000 на 22.000. Колку се зголеми невработеноста во Србија како резултат на тоа? Одговорот е – воопшто не. Напротив, невработеноста е намалена од околу 20 на околу девет проценти!
И сега, да ги поврземе тие две работи: работните места се затвораат, а невработеноста опаѓа (наместо да расте, како што предвидуваат лудитите)! А тајната е дека технологијата не ги заменува луѓето, туку ги заменува работните места. Се појавуваат нови работни места, за кои во минатото не можевме ни да сонуваме. Кој можеше да сонува пред четврт век дека ќе работи во кол-центар, дома, и ќе заработува двојно повеќе од банкарските службеници? И поранешните банкарски вработени работат таму сега, барем некои од нив.
Постојат работни места што луѓето не сакаат да ги променат. Тоа е приказната за Ричард Бартон, кој еднаш откри во разговор со Дик Кавет дека неговиот доживотен сон бил да биде рудар – исто како неговиот татко! Тогаш, девојките во Јужен Велс сонуваа токму за момчињата од рудниците, принцовите на темнината. Оној што ќе успее да погоди златна жила, а околу него ќе биде расфрлан тон ситен антрацит, ќе биде крал на целата област! А заработката на многу пари беше знак на нечесност. И кога таткото го прашал Бартон дали е вистина дека заработил десет илјади фунти од последниот филм, тој му рекол дека не e. На таткото веднаш му олеснело, а и на Бартон исто така, бидејќи навистина не го излажа за парите. Не заработил десет илјади фунти – заработил милион долари.
Сега, постојат многу реномирани бизниси што технологијата ги изела или ќе ги изеде. Навистина не гледам зошто истите предавања треба да се одржуваат на сите факултети на целата планета Земја, не е ли подобро најдобрите предавања да станат универзални за сите и сите да ги слушаат на Интернет? А професорите треба да служат за консолидирање на знаењето, отстранување на дилемите на сите или обезбедување морална поддршка. Или тоа ќе го прави и вештачката интелигенција во иднина?
Како и да е, едно е сигурно: вештачката интелигенција нема да ги замени луѓето, туку луѓето што ја користат вештачката интелигенција ќе ги заменат оние што не знаат или нема да го прават тоа.
Само работните места ќе се менуваат засекогаш. Светскиот економски форум предвидува дека околу 92 милиони работни места ќе исчезнат оваа деценија, но ќе се создадат 170 милиони нови работни места, повеќето од нив ќе бидат меѓу програмерите, лекарите и психотерапевтите, дури и во земјоделството се предвидува голема експанзија на вработеноста, врз основа на примената на знаењето и бројните мерни инструменти. Банкарските и шалтерските службеници, печатарските работници, книговодителите и бројните административни занимања ќе исчезнат.
