Вицепремиерот на Северна Македонија ексклузивно за „Блиц“ за францускиот предлог: Предлогот ги исполнува сите наши приговори
МАРКО ТАШКОВИЌ
Со изменетиот, пречистен, дополнет француски предлог, го добивме она за што се бориме со години, а тоа е чиста формулација на македонскиот јазик, без никакви фусноти, ѕвездички или објаснувања, што за нас беше најважно во зачувувањето на нашите национални интереси. Успеавме да го заштитиме македонскиот јазик како што ветивме. Граѓаните немаат за што да се грижат, македонскиот јазик со овој предлог станува еден од идните официјални јазици на Европската унија. Заштитувајќи го македонскиот јазик, најдиректно ја обезбедуваме заштитата на идентитетот на македонскиот народ – изјави вицепремиерот на Северна Македонија Бојан Маричиќ во ексклузивното интервју за „Блиц“.
Дали францускиот предлог за прекин на спорот меѓу Северна Македонија и Бугарија навистина води, како што вели опозицијата, на две сценарија: вечни преговори со ЕУ или асимилација под диктат на Бугарија?
– Апсолутно не. Францускиот предлог има две сценарија: почеток на преговори со Европската унија и реална можност за полесно и побрзо излегување од лавиринтот за решавање на отворените прашања со Бугарија. Добивме предлог кој ги исполнува сите наши приговори и затоа мислам дека вреди сериозно да се разгледа.
Второт сценарио е да се одбие овој предлог и да се чека некој друг, нов, кој знае кога, под кои услови и во каква форма. Според мене, тоа дава нова шанса за нови барања од Бугарија и го комплицира целиот процес, особено сега кога Бугарија е во таква политичка ситуација. Во пресрет на новите избори, со пакување на предлозите, македонското прашање повторно ќе биде актуелно во бугарските политички кампањи, а тоа не ни е добро и не ни оди во прилог.
Од самиот почеток на преговорите главна цел за нас како Влада е интересот на државата и граѓаните, македонскиот народ. Појдовна точка во преговорите беше усвоената Резолуција на сите политички партии за „црвените линии“ во преговорите од Бугарија, потпишана во парламентот, од која во ниту еден момент не отстапивме. Направивме многу, а плодот на нашата искрена посветеност на целиот процес е овој предлог, во кој успеавме да ги вклучиме ставовите и коментарите на Македонија. Сите лажни вести, дезинформации на опозицијата само предизвикуваат страв, несигурност и емоции кај граѓаните, што е природно, бидејќи се работи за национални прашања, тие паѓаат во вода.
Што доби Северна Македонија со францускиот предлог?
– Со изменетиот, пречистен, дополнет француски предлог, го добивме она за што се бориме со години, а тоа е чиста формулација на македонскиот јазик, без никакви фусноти, ѕвездички или објаснувања, што за нас беше најважно во зачувувањето. нашите национални интереси. Успеавме да го заштитиме македонскиот јазик како што ветивме. Граѓаните немаат за што да се грижат, македонскиот јазик со овој предлог станува еден од идните официјални јазици на Европската унија. Заштитувајќи го македонскиот јазик најдиректно ја обезбедуваме заштитата на идентитетот на македонскиот народ.
Доказ за тоа е фактот што францускиот предлог се однесува и на Договорот од Преспа – тоа значи дека ќе ги започнеме преговорите како Македонци кои го зборуваат македонскиот јазик, исто како што беше определено со Договорот од Преспа, со кој Северна Македонија го доби својот идентитет. картичка во Обединетите нации и во сите меѓународни организации чиј член е. Со отстранување на билатералните односи од преговарачката рамка и со целосна заштита на македонскиот јазик и идентитет, имаме предлог кој не ни штети нам и на државните интереси, напротив, дава шанса да се исполни стратешката цел на држава и она што го чекаме 17 години, што е почеток на преговори како Македонци кои го зборуваат македонскиот јазик.
Дали тој нацрт-договор претставува ултиматум кој ги содржи сите бугарски барања штом бугарската влада веднаш го прифати? Кои бугарски барања не ги содржи овој француски предлог?
– Не би рекол дека Бугарија веднаш го прифатила предлогот. Имаше дискусија, се разговараше во парламентот, имаше бурни реакции од пратеници и коментари од политичката елита, за отстапки на овој план. Сега имаме компромисен европски предлог кој е избалансиран во барањата на двете страни. Првото барање на Бугарија беше македонскиот јазик да нема јасна формулација, туку да има додаток, фуснота, ѕвездичка, преку кои ќе се изрази ставот на Бугарија за оваа работа. Друга важна разлика е што ќе можеме да го водиме преговарачкиот процес, односно меѓувладината конференција и скрининг без одлагање, без дополнителни услови, без потреба од промена на Уставот за да ги вклучиме трите национални заедници. Она за што се боревме со години е постигнато, членство во ЕУ со заштитени државни интереси, мора да бидеме мудри и рационални во овој важен момент за нас, но и за регионот.
Помалите партии во владејачката коалиција најавија измени на нацрт-договорот во парламентот. Кои се најголемите забелешки за францускиот предлог?
– Против тој предлог не се изјасни ниту една партија од коалицијата. Имаше полемики што за нив е прифатливо, а што не, но не кажаа дека се против предлогот и евроинтеграциите на нашата држава. Сè уште сме во фаза на разгледување во фазата на консултации и го почитуваме секое мислење и дејствување кон секој политички субјект во коалицијата притоа почитувајќи ги и нагласувајќи ги аргументите на дилемите. Се обидуваме да ги разјасниме, објасниме сите дилеми и да не дозволиме да го засноваат својот став на неточни информации, дезинформации или пропаганда, туку на документите што ги имаме и на процесот што го гарантираат нашите сојузници и пријатели во ЕУ.
Така што мислам дека во наредните денови, без преголемо одлагање, ќе мора да донесе одлука. Што и да е, сметаме дека оваа можност, која не треба да се пропушти, сепак е наша и одлука на нашите институции во однос на консултациите. Добивме поддршка од високи европски политички претставници кои ја посетија нашата земја и испратија силни пораки кои ги потврдуваат позициите кои ние како Влада ги соопштуваме. Меѓу првите беа претседателот на Европскиот совет, Шарл Мишел, германскиот специјален пратеник за Западен Балкан, Мануел Сарацин, поддршка стигна и од германскиот канцелар Шолц, од Макрон, од американските сојузници итн.
Ако парламентот го усвои францускиот предлог за договор, дали владата ќе остане на власт, имајќи ги предвид секојдневните протести на опозицијата во Скопје?
– Имаме стабилно парламентарно мнозинство и стабилна владина коалиција. Тоа го потврдивме со потпишување на Декларацијата од страна на лидерите на сите коалициски партнери. Според неа, ќе имаме избори во редовниот мандат, во 2024 година, а владината коалиција ќе биде стабилна и фокусирана на економијата и соочување со предизвиците со кои се соочуваме светот и ние. Сега не ни требаат избори, ни требаат мудри политики кои ќе ги ублажат последиците од кризата. Направивме сериозна анализа на предлогот и овој предлог не го изнесуваме ниту случајно, ниту наивно. Во изминатите години имавме ситуации за кои постојано имавме разбирање од многу земји-членки на ЕУ за нашите позиции, а нивното разбирање го искористивме при разговорите со Бугарите за да дојдеме до компромисно решение кое ги штити нашите национални позиции.
Која е опасноста усвојувањето на ваков договор да го зголеми меѓунационалниот анимозитет? Ако се има предвид дека и по промената на името и сите други отстапки, Северна Македонија сè уште не заслужи ниту да ги започне преговорите за влез во Европската унија, дали мислите дека усвојувањето на овој француски предлог ќе биде последниот услов од Брисел на патот кон ЕУ
– Факт е дека европскиот пат на Северна Македонија е трнлив и полн со предизвици. Дојдовме во ситуација да мора да се донесат храбри лидерски одлуки кои се одразиле на општата атмосфера во државата и на изборниот циклус, но и на Социјалдемократскиот сојуз како партија. Покажавме политичка волја и посветено работевме на европските реформи, особено во последните пет години. Требаше одамна да ги почнеме преговорите, но проблемот со името со Грција, а подоцна и отворените прашања со Бугарија, го продолжи напредокот на земјата кон ЕУ. Во меѓувреме, ЕУ веќе имаше „епски“ неуспешен обид за проширување, од кој денес ги гледаме геополитичките последици.
Билатерални прашања не би поставувал како „услов“ од Брисел. Брисел покажа дека е заинтересиран за проширување на ЕУ со земјите од Западен Балкан. Правилата за функционирање на Унијата се такви какви што се и одлуките се носат едногласно во сите земји-членки. Францускиот предлог и личното вклучување на претседателот Макрон во целиот овој процес потврдија дека Брисел има волја и желба Северна Македонија и Албанија да започнат преговори. Искрено верувам дека овој предлог ќе биде забрзувач во решавањето на отворените прашања со Бугарија и, како и соседна Грција, ќе можеме да очекуваме поддршка во процесот на пристапните преговори на нашата земја, како што е предвидено во Договорот за добрососедство и пријателство.
Колку ваквото постојано условување генерално може да го зајакне евроскептицизмот не само во Северна Македонија туку и на целиот Западен Балкан?
– Долгото чекање за почеток на преговорите и пасивната политика на проширување на Унијата веќе резултираа со разочарување на граѓаните на Македонија и губење на довербата во Европската Унија. Според последните анкети, граѓаните се уште се за членство во ЕУ, во проценти над 70 отсто, но поразително е што помалку од 10 отсто денес ја сметаат Унијата за наш кредибилен партнер. Прашањето за Северна Македонија и политиката за проширување на ЕУ е лош пример за земјите од регионот кои имаат отворени билатерални прашања. И откако го решивме 30-годишниот спор со Грција, наместо да почнеме преговори, добивме нова блокада. Тоа не е поттик и не дава мотивација за решавање на билатералните спорови што ги имаат земјите од Западен Балкан.
Дали очекувате војната во Украина да ја забрза интеграцијата на Западен Балкан во ЕУ или мислите дека земјите од регионот ќе продолжат да бидат попречени од бројни бирократски пречки на европскиот пат?
– Несомнено е дека војната во Украина го направи проширувањето на Унијата со земјите од Западен Балкан актуелно прашање како никогаш досега. Војната во Украина испрати сигнал дека европското тло сè уште не е безбедно и јасна порака дека Европската унија, како лидер на европскиот простор, повеќе не е сама. Новата геополитичка ситуација бараше Унијата да се прилагоди на новите предизвици и да укаже на важноста на политиката на проширување како кредибилен механизам за стабилизирање на целиот регион на Западен Балкан, но и дека проширувањето е просперитетна политика не само за кандидатите, туку и за ЕУ. Имаме перспектива и мора да ја задржиме. Тоа е взаемен интерес и за регионот и за ЕУ. Сега најважно е да се потврдат европските вредности и да се заврши овој 18-годишен маратон на Северна Македонија за почеток на преговорите.
