Кон крајот на минатата недела во Белград беше организиран симпозиум на организацијата „World Minds“ на кој учествуваат претставници на академската заедница, поранешни и сегашни политичари, бизнис лидери и најистакнатите претставници на европските и светските медиуми. Гостин и предавач беше Метју Камински, еден од основачите на најважниот информативен интернет портал Политико
Камински во ексклузивното интервју за НИН зборуваше за состојбите во Западен Балкан, војната во Украина и односите во ЕУ, како и за иднината на медиумите.
Имајќи предвид дека голем број наши читатели не се детално запознаени со него, можете ли на почетокот да ни кажете што е порталот Политико?
– Политико е еден од првите иницијатори на дигитални медиуми. Основан е пред 17 години, што во човечкиот живот е прилично краток, но во дигиталната ера е прилично долг. Основан е во Вашингтон со една цел, како што кажува и самиот збор – политика, како и зборот Моќ. Во тоа време, и мислам дека тројцата се сеќаваме на тоа, луѓето добиваа вести од весниците што им ги доставуваа по тремовите на куќите и пред влезните врати на становите или ги купуваа од киосците. Политико ја стекна својата популарност покривајќи ја политиката навистина опсесивно на начин кој требаше да им се допадне на луѓето во политиката. Нашата идеја беше и останува дека сме инсајдери, но сме и доволно аутсајдери некако да донесеме независни судови за тоа што се случува во политичкиот простор. Во 2015 година, кога почнав да работам во Политико, направивме верзија за Европа со седиште во Брисел. Но, со дописници од целиот континент, вклучувајќи го и вашиот регион.
Станавте еден од највлијателните, најпопуларните, а воедно и најпрофесионалните портали. Која е тајната, недостатокот на објективни медиуми во Европа или нешто друго?
– Едноставно, она што го произведуваме како новинарство е напишано за политички професионалец, некој што разбира што се случува. Тие ни веруваат да им го дадеме она што навистина се случува, наспроти нешто што се филтрира или низ левата или десната страна или преку она што го гледате. Друга причина е што нашите новинари, благодарение на нивниот кредибилитет, можеа да им пристапат на луѓето од целиот политички спектар. Ако сте известувач на Њујорк Тајмс, понекогаш е исто толку тешко да се натера републиканец во САД да одговори на вашите повици колку што е тешко да се натера демократ да даде изјава за конзервативен медиум.
Кога зборуваме за вас, на почетокот на кариерата се занимававте со Советскиот Сојуз, потоа со Европската Унија и со кризата во Украина, но сериозно го следите Западен Балкан. Кога сме кај регионот, како ја оценувате моменталната состојба?
– Ова е мојот прв престој во Белград речиси од 2001 година. Затоа за мене е фасцинантно да се вратам во град за кој имам големи емоции. Поминаа 23 години откако бев во толпата луѓе пред Собранието опсипани со солзавец, на денот кога беше соборен Слободан Милошевиќ и кога победи револуцијата. Оттогаш не сум се вратил многу во регионот, но мислам дека неколку работи ми се издвојуваат речиси веднаш. Очигледно овој град е многу пожив. И гледате 23 години на некаква релативна нормалност, и политички, но пред се економски. Некако чувствуваш дека има „повеќе воздух“ овде на улица. Меѓутоа, она што ме погодува е колку малку се сменија најпроблематичните работи. Зборувам за проблемите со Косово, проблемите со Босна, Република Српска, како и за нефункционалноста утврдена со Дејтонскиот мировен договор. И самата ситуација во Србија која вели дека сака да биде во ЕУ, но сепак е некаде помеѓу. Гледајќи од страна, мојот впечаток е дека сепак е голем знак прашалник каде ќе биде Србија во светот. Па јас сум само изненаден колку се уште е нерешено, што очигледно е случај со Украина во многу подраматична смисла отколку овде. Деловите од Европа кои влегоа во ЕУ се интегрираа во НАТО, тоа е завршена приказна. Овој дел од светот, Украина сигурно, Белорусија, Русија, сè уште не е направено. Депресивно и неверојатно е што 35 години по падот на Берлинскиот ѕид сè уште не знаеме како ќе изгледа Европа.
Кон крајот на минатата недела во Белград беше организиран симпозиум на организацијата „World Minds“ на кој учествуваат претставници на академската заедница, поранешни и сегашни политичари, бизнис лидери и најистакнатите претставници на европските и светските медиуми. Гостин и предавач беше Метју Камински, еден од основачите на најважниот информативен интернет портал Политико. Камински во ексклузивното интервју за НИН зборуваше за состојбите во Западен Балкан, војната во Украина и односите во ЕУ, како и за иднината на медиумите.
Колку влијанието на Русија, но и меката сила на Кина преку инвестиции и заеми, влијае на состојбите на Балканот?
– Мислам дека е неверојатно колку и Кина и Русија можат да ја фрлат својата релативна тежина во овој дел од светот во моментов и можеби тоа зборува за неуспехот на Западот и САД навистина да ја искористат вистинската моќ и да се привлечат што ја имаат.
Од друга страна, колку неодлучноста на Европската унија да ги прифати балканските земји во својот клуб ги турка одделни земји и политичари во прегратките на Москва и Пекинг?
– Да, тоа е сигурно. Причината зошто проширувањето на Европската унија првпат функционираше со Полска, Унгарија, Чешка и други е затоа што имавте многу појасно и посилно лидерство во Брисел, почнувајќи од Тони Блер, иронично, од Британија, која веќе не е во ЕУ, што може да објасни зошто ЕУ не е во состојба да постигне консензус за проширување, да ја отвори вратата за земјите овде. Мислам дека навистина не можете да очекувате дека ЕУ ќе биде лидер во ова, на крајот на денот, секој пат кога сте имале прецртување на картата на Европа, така да се каже, во последните децении, клучен играч беа САД. Може да се каже дали беше добро или лошо, но факт е дека тоа нема да се случи доколку САД не ја поттикнат ЕУ да ги отвори вратите. Го поставувам прашањето – дали незаинтересираноста на Западот е причината поради која претседателот Вучиќ е заинтересиран да има блиски односи со Русија или Кина. Мислам дека тој веројатно има свои причини зошто се обидува да ги балансира тие два пата, и економски и политички, кои се од внатрешна природа. Очигледно е и дека Србија не е единствената земја во светот која со задоволство зема пари од Кина.
Колку руската агресија врз Украина има влијание врз ситуацијата на Балканот? Постои теза дека Балканот и одговара на Русија како уште една потенцијална фокусна точка во Европа, бидејќи на тој начин го одвлекува вниманието од она што го прават во Украина?
– Кога секојдневно ја имате најлошата војна во Европа во последните 70 години, нема да го свртите вниманието од неа. Мислам дека Русија игра добро, но ова не е вредносен суд. Генијалноста на Владимир Путин е што тој игра многу добро дури и кога има слаби карти во рацете и може повремено да им создава помали или поголеми проблеми на различни страни. Мислам дека Балканот беше споредна претстава, но одвреме-навреме, важен спореден настан. На пример, наводниот обид за уривање во Црна Гора, но и самата динамика на односите меѓу Косово и Србија. Балканот, сепак, е далеку од Русија. Ова не е 1912 година и нема да го повториме тој период кога Русите можеа да проектираат моќ овде. Тешко е да се замисли. Мислам дека Кина може да проектира повеќе економска моќ на Балканот отколку Русија. А Русија всушност стана вазална држава на Кина, еден вид помал партнер на Кинезите, со кои Путин сега мора да живее. Иако мислам дека тоа не го прави премногу среќен. Така, Кина е порелевантен економски играч овде, а Русија има своја улога од историски причини.
Наскоро ќе следат американските претседателски избори. Дали локалните политичари мислат премногу високо за себе и за нас како регион, или иднината на Западен Балкан или, да речеме, исходот на ситуацијата во Србија, навистина зависи од тоа кој ќе победи во Америка?
– Како што веројатно може да претпоставите, Западен Балкан не е на врвот на агендата за оваа кампања. Колку што оваа трка ќе се однесува на надворешната политика, ќе се однесува на перцепцијата дали светот е се’ полош. И дали е крив Бајден? Или Америка е во мир и конфликтите што ги имаме на Блискиот Исток и Украина се нешто што може да го реши друг кандидат. Според сегашните анкети, доколку изборите се одржат денеска, Трамп би победил затоа што има предност во клучните винг држави. Кој и да победи, не сум сигурен колку тоа би направило разлика во политиката на Западен Балкан. Клучната работа за Доналд Трамп е Ричард Гренел, кого луѓето во Србија добро го познаваат затоа што беше амбасадор на Трамп во Берлин, а потоа специјален пратеник за регионот, а кој се чини дека има добри односи со Белград, со претседателот Вучиќ, а тој исто така предложи некои решенија кои беа приемчиви за луѓето овде во Србија. Ако Трамп победи, има добри шанси Гренел да добие врвна функција за национална безбедност. Се зборува дури и дека тој би можел да стане советник за национална безбедност, можеби заменик државен секретар. Мислам дека може да направи разлика. Сепак, секогаш може да се каже со Џо Бајден колку сериозно го сфаќа регионот со тоа што тој го назначува за амбасадор. А човекот што Бајден го испрати за амбасадор во Србија е Крис Хил, кој е многу искусен и многу почитуван дипломат. Иако Западен Балкан не е главен приоритет за државниот секретар Тони Блинкен, САД би сакале Србија да се движи на Запад и би сакале да и помогнат на Србија да влезе во ЕУ.
Го спомнавте Косово неколку пати. Како го гледате решението на косовското прашање?
– Поминав многу време на Косово во 1999 и 2000 година. И мислам дека, пред се, е жално, и за Косовците и за Србите, што останува отворена рана, додека Митровица е некаква потенцијална жешка точка на северот. Мислам дека во Вашингтон има голема фрустрација од косовскиот премиер и дека некои од тензиите што се појавија во последните 12 месеци околу таа област некако се враќаат во Приштина. Но, во основа, реалноста е дека Косово е независна земја со своја надворешна политика и свој тип на економија. Косово има односи, додуша, не со сите држави на Европската унија, но сепак со мнозинството држави. Така, ми се чини дека идеалното решение за косовско-српскиот проблем треба да дојде преку членството во ЕУ, каде што станува многу помалку релевантно.
Мораме да ве прашаме за ситуацијата во Босна и Херцеговина. Некои рани сè уште не се залечени и по 25 години.
– Историјата е тешка, а граѓанските војни се најлошите војни. Во САД сè уште имаме аргументи за Граѓанската војна речиси 200 години подоцна, 170 години подоцна. Што ми пречи во Босна, а исто беше и во 1996-97 година. е тоа што владејачките структури се неспоиви и не функционираат. Тоа не е држава. Слично на она што го кажав за Косово, мислам и за Босна, единственото долгорочно решение е интеграцијата во ЕУ, каде што можете да задржите голема автономија на локално ниво, но да се осигурате дека тие се економски интегрирани региони каде што имате Отворете ги границите затоа што тоа е една земја, но дека тие се навистина отворени граници каде што стоките и луѓето се движат слободно, а вие немате причина да имате политички тензии меѓу Сараево и Бања Лука. Не гледаме друг пат освен преку ЕУ, особено затоа што Дејтон е лош. Ричард Холбрук е мртов и не се враќа повторно да преговара за тоа. Кој ќе преговара за тоа? Кои се условите на тие преговори? Тоа би било проблематично и потенцијално многу опасно. Не сакам да ги доживеам моите дваесетти во педесеттите години, зборувајќи за војната во Босна. Се чини дека тоа би било трагедија не само за Босна, туку и за цела Европа, а во моментов се случуваат премногу трагедии.
