Милорад Додик е осуден на една година затвор и шестгодишна забрана за политичко дејствување
Милорад Додик повеќе не може да биде претседател на Република Српска, еден од двата ентитети во Босна и Херцеговина. Ова е последица на конечната пресуда на Апелациониот совет на Судот на Босна и Херцеговина, која ја потврди првостепената одлука од февруари оваа година. Додик е осуден на една година затвор и шестгодишна забрана за политичко дејствување.
Пресудата му забрани да биде претседател на два начина.
Според Изборниот закон на БиХ, на секој избран или именуван функционер осуден на шест месеци затвор или подолго му престанува мандатот.
„Предвремените избори ќе се одржат во рок од 90 дена од денот на распуштањето на избраното тело, односно престанокот на мандатот во согласност со уставот и законот“, е наведено во Изборниот закон на БиХ.
Би-Би-Си не доби официјално соопштение од Централната изборна комисија на Босна и Херцеговина (ЦИК), телото задолжено за спроведување избори, конфискација и доделување мандати.
Во телефонски разговор со висок извор во ЦИК, ни беше објаснета постапката.
Веднаш по медиумските најави, ЦИК побара од Судот на Босна и Херцеговина да им ги достави првостепените и второстепените пресуди на Судот на Босна и Херцеговина.
„ЦИК ќе донесе одлука за прекинување на мандатот. Тоа е неоспорен факт“, изјави за Би-Би-Си Вехид Шехиќ, поранешниот претседател на Комисијата.
Додик има право да ја замени затворската казна со парична казна, што е право за сите осудени на затворски казни до една година, освен за оние осудени против интегритетот на Босна и Херцеговина и кривични дела поврзани со тероризам.
Заменувањето на казната затвор со парична казна не ги менува другите последици од пресудата.
„ЦИК ќе му го одземе мандатот без оглед на тоа што веројатно ќе ја претвори казната во парична казна, 100 конвертибилни марки (50 евра) за секој ден затвор.“
„Јас останувам претседател“, рече Додик за време на првата конференција по пресудата. Тој ги повика институциите на Република Српска да не ги почитуваат одлуките на ЦИК.
„И дека полицијата треба да биде ангажирана за да не се дозволи ниту едно гласачко место“, додаде Додик, кој беше приведен во друг случај за кршење на уставниот поредок поради неодговарање на повиците од Обвинителството.
Државната агенција за истраги и заштита се обиде да го приведе претходно, но Додик беше чуван од припадници на МУП на Република Српска.
Неколку недели по првата пресуда, налогот за Додик беше поништен откако тој се појави пред судот во тајност.
Тој ја нарече последната акција „синхронизиран напад врз Србија и Република Српска“, на IX.
Еден од најзначајните аспекти на пресудата е дека забраната за вршење функција не се однесува само на позицијата претседател на РС, туку ги вклучува сите функции во телата што се финансираат од јавни средства, како што се партиите, изјави правниот експерт и адвокат Недим Адемовиќ за Klix.
„Ова значи дека Милорад Додик не може да се занимава со никакви политички активности по оваа пресуда.“
„Според мене, тоа е најстрогата казна за него“, рече Адемовиќ, додавајќи дека, и покрај неговата досегашна реторика, ќе мора да ја почитува оваа забрана.
Каква е постапката?
Според Изборниот закон, по приемот на пресудата, ЦИК донесува одлука за престанок на мандатот, а потоа и за распишување предвремени избори во рок од 90 дена.
„Тој има право да поднесе жалба“, додава извор на Би-Би-Си од ЦИК.
Судот има разумен рок за изјава, а практиката е дека тоа треба да биде во рок од пет работни дена.
По одлуката на судот, ЦИК ја донесува конечната одлука за изборите.
Може ли Република Српска да живее без претседател до изборите во 2026 година?
Според уставот на Република Српска, претседателот може да биде заменет од заменици, но кога ќе му истече мандатот, мора да се избере нов.
Фактот дека редовните избори се закажани за октомври 2026 година не го менува тоа правило.
Предвремените избори мора да се одржат, најверојатно до крајот на годината.
„Доколку влезат во изборна година, тоа нема да биде можно бидејќи вонредните избори не можат да се распишат во изборната година“, оценува Шехиќ.
Редовните општи избори во БиХ треба да бидат распишани во мај и одржани во октомври.
Ова значи дека новиот претседател на Република Српска ќе помине помалку од една година на таа позиција.
