Во врска со оценувањето, ние странците бевме оценувани под потполно исти критериуми како и германските студенти, без ниту малку разбирање за јазичната бариера која кај нас постоеше. Убеден сум дека нашите граматички грешки често беа санкционирани како стручни грешки
ЃОРЃИ НАУМОСКИ
Mојата приказна во Хајделберг започна во Април 2019, кога запишав еден семестар за изучување на германскиот јазик, како подготвителен семестар пред правните студии. Условот за упис во мојата група беше Б2 ниво. Институцијата при Универзитетот во Хајделберг, како и при речиси секој друг yниверзитет во Германија, се вика Studienkolleg.
Главната намена на Studienkolleg е припрема за студирање на оние студенти кои доаѓаат од странските земји, а чии матури не се признати во Германија. Покрај тоа Studienkolleg нуди часови за изучување на јазик на останатите идни студенти и на Еразмус студентите. Бидејќи матурата од Македонија е призната, јас го изучував само јазикот. Курсот трае 10 недели и е подобар и значајно поефтин од приватните курсеви што се нудат во Хајделберг. За квалитетот на курсот заслужни се предавачите, кои јазично ги подготвуваат кандидатите за студирање во Германија, т.е. за совладување на испитна материја и за полагање испити.
На крајот полагавме тест Deutsche Sprachprüfung für den Hochschulzugang (DSH). Тестот беше на почетокот на јули, во една спортска сала и на температура од 30-35 степени. Околу мене имаше една група на латиноамериканци, кои беа дојдени на тестот чисто за забава, па ако положат да добијат и сертификат пред да си одат дома, бидејќи немаа намера да останат да студираат во Германија (паметни дечки!, за разлика од авторот на текстов). За вревата која ја правеа на почетокот на тестот никој од службата за спроведување на испитот посебно не се вознемири. Јас од друга страна морав да го положам тестот за да се запишам на факултет. Оцената на тој тест ја заменува оцената по македонски јазик во матурата, а потоа со другите оцени од матурата служи за рангирање при упис на факултет. Оттука, испитот по јазик е мини приемен испит.
Испитот започна така што една постара госпоѓа почна ненајавено да зборува на еден полурасипан микрофон. После една минута сфативме дека тое е делот од тестот – слушање (Hörverstehen). Оценувањето беше многу строго, бидејќи за секоја ситна грешка се губеа цели бодови. Мојот впечаток е дека DSH тестот е значајно потежок од TOEFL тестот по англиски јазик и дека е потребна многу посериозна подготовка за негово полагање отколку за TOEFL тестот. Како тогаш, така и подоцна низ студирањето, имав впечаток дека кај германските оценувачи фокусот воглавно е ставен на тоа да во секој текст до последен детаљ го пронајдат она што кандидатот го погрешил. За воља на вистината пронајдените грешки во најголем дел од случаите и навистина постојат. DSH тестот го положив со DSH-3 ниво, еквивалентно на Ц2. Потоа аплицирав на Правниот факултет при Универзитетот во Хајделберг – насока прв правосуден испит (1.Staatsexamen). Рокот за аплицирање на Универзитетот во Хајделберг е 15 јули, па затоа и нема втор термин за повторно полагање на DSH тестот. Потврдниот одговор на мојата апликација стигна околу 20 август.
Правните студии на Универзитетот во Хајделберг се организирани во три фази. Во првата фаза се полагаат испитите Кривично право I, Граѓанско право I и Јавно право I, на начин што предавањата траат еден до два семестри, па во вториот или третиот семестар постои вежба по конкретниот предмет, која трае во текот на целиот семестар. Предавањата во пониските семестри се во група од 400 студенти и претставуваат само вовед во материјата, кој доколку целосно го совладате, претставува само некои 20% од знаењето потребно за да се положи испитот. Од друга страна предавањата одземаат преку 60% од времето во текот на неделата. Сметам дека дискусијата со професорите на предавањата е најдобар начин да се подобри јазикот и да се започне со совладување на материјата. Бидејќи зборувањето во група од 400 студенти е есенцијално важно за секој иден адвокат или јавен обвинител, сакам на оние средношколци од Македонија, кои се решиле да студираат право во Германија, да им укажам на следново. Доколку во група од 400 студенти се јавите за збор, каде имате време од околу 30 секунди да кажете неколку реченици на германски јазик и да го формулирате одговорот на поставеното прашање на професорот, нормално е, како некој кому германскиот јазик не му е мајчин јазик, да направите некоја граматичка грешка. Кога колегите германци, 380 во групата од 400, ќе воочат дека не сте германец/германка, ќе ве гледаат како да сте паднати од Марс. Таквата психичка бариера е сериозна, меѓутоа не треба да ве спречува да продолжите да се јавувате за збор, бидејќи без таквиот јавен настап многу е потешко да се совлада материјата и да се усоврши јазикот. Од друга страна, професорите се пријателски настроени и имаат разбирање за вашата јазична бариера. Малку. Нажалост, странските студенти многу ретко се јавуваат за збор. На еден мој коментар дека странците на факултет мора повеќе да зборуваат, еден мој добар другар од Бугарија ми посочи дека повеќето се срамат, бидејќи се странци и прават грешки. На тоа јас искоментирав „па добро и јас сум странец и се познава дека правам грешки“. Неговата реплика беше „добре, но в твоя случай не ти пука“. Значи мојата порака до вас идните студенти од Македонија во Германија е дека овде e најбитно да не ви пука =).
После последното предавање во I или II семестар, професорот истакнува еден случај, кој треба да се реши во форма на домашна задача и да се предаде до почетокот на наредниот семестар, кога почнува вежбата. Домашната задача се пишува на 25 страни, на основа на строги формални правила и за нејзина изработка потребна е самостојна работа во читална во траење од околу три недели. Доколку се има во предвид дека распустите меѓу семестрите се десет недели, а студентите имаат и по една или две домашни задачи и една пракса, ние бевме среќни ако во текот на годината имавме два пати по две недели одмор. А и ако ги оставите германците без работни обврски повеќе од една до две недели, не ќе знаат што да прават со себеси, па универзитетот ќе измисли некоја нова домашна или испит за да се прекине агонијата наречена слободно време или социјален живот.
После предадената домашна, наредниот семестар почнува со вежбата во која секоја недела се решава по еден случај. Истиот треба да се реши самостојно пред часот, а на часот во траење од 90 минути професорот во интеракција со студентите го објаснува неговото решение. Во шестата и дванаесеттата недела се решаваат два случаи од по 2 часа како писмени испити (Klausuren). За да се положи испитот потребно е да се положи домашната и барем еден од писмените испити. Доволно е да се положи еден од испитите, бидејќи оценувањето е ригорозно и во просек 20% од студентите го паѓаат испитот. Доколку не би постоело таквото правило и би се барало покрај домашната да се положат и двата писмени испити, тогаш во некои случаи на вкупниот испит би паднала и пола генерација.
Во врска со оценувањето, ние странците бевме оценувани под потполно исти критериуми како и германските студенти, без ниту малку разбирање за јазичната бариера која кај нас постоеше. Убеден сум дека нашите граматички грешки често беа санкционирани како стручни грешки. Посебна додатна тежина претставуваше фактот дека за време на испитот имате 2 часа на располагање, а реално се потребни 2,5 часа. Моите колеги германци, кои се запишале на право на Хајделберг, благодарение меѓу другото на нивната одлична оцена по германски јазик на матурата, исто така не успеваа во 2 часа да го испишат сето она што го знаат за случајот и целосно да го демонстрираат своето знаење.
Редовниот рок за апсолвирање на трите испити е на крајот на III семестар и со тоа автоматски е положен меѓуиспитот (Zwischenprüfung). Бидејќи процентот на паднати студенти на испитите е околу 20%, некогаш и 30%, речиси секој од нас падна на некој од испитите. Јас го паднав испитот по кривично право, што беше големо разочарување за мене, од причина што беше првиот од големите испити и што верував дека сум ја совладал материјата. Како некој кој претходно студирал на универзитетите во Скопје и Белград имав доволно искуство во поглед на тоа како треба да учам и како да си го испланирам времето за учење. Меѓутоа, кривичното право е материја во која одлучуваат нијанси и детаљи, кои за да се објаснат, потребно е да се владее германскиот јазик на апсолутно највисоко ниво. На крајот се покажа дека испитот по кривично право (а слично и за другите испити) е испит по кривично право, германски јазик, стручен германски јазик и пишување во Gutachten стил (вешт наод и мислење). Оттука на германските универзитети многу е важен начинот на кој го демонстрирате вашето знаење, во спротивно оценувачот нема да ве разбере.
Положениот меѓуиспит е сигнал дека студентот може да ги продолжи студиите и е една добра основа за да се верува и дека успешно ќе дипломира, т.е. дека ќе го положи првиот правосуден испит. Меѓутоа, меѓуиспитот е и најголемиот камен на сопнување, бидејќи треба да се заврши до крајот на IV семестар, во спротивно студентот се испишува од факултет по службена должност. Бидејќи речиси сите паднавме на некој испит, во IV семестар ја имавме втората и речиси последна шанса за положување на меѓуиспитот. Јас го положив испитот по кривично право во групата од најдобри студенти во генерацијата, ама сметам дека не е реално толку многу да сум напредувал во само шест месеци. Затоа сметам дека тоа што претходно го паднав испитот сепак повеќе се должи на неможноста да за толку кратко време го демонстрирам моето знање на највисоко ниво на германски јазик. Оттука, после претрпен неуспех најзначајни се упорноста и смиреноста. Клучот на успехот најчесто не е во тоа дека треба да се бараат некакви нови техники на учење и слично, бидејќи нема магични начини на впивање на знаење, туку во психичката сила да се продолжи со макотрпно учење во ист ритам и да се има доверба во сопствените квалитети.
Во втората фаза од IV до VI семестар се полагаат испитите по Кривично право II, Граѓанско право II и Јавно право II, по истиот принцип како и оние од I до III семестар. За полагање на овие испити не постојат понатамошни рокови како за првите три, па оттука студентите не се повеќе под закана од испишување (Exmatrikulation). Meѓутоа процентот од околу 20% студенти кои ги паѓаат испитите останува непроменет. Само овајпат процентот од 20% го чинат дел од студенти кои веќе положиле Zwischenprüfung. Оттука и нивото на кое треба да испорачате знаење е повисоко. Во VII-X семестер се бира одредена област на специјализација (Schwerpunkt). Во Хајделберг најпопуларни се областите по кривично право (Strafrecht) и компаниско право (Unternehmensrecht). Јас се специјализирав во компаниско право, со акцент на корпорации (Kapitalgesellschaftsrecht), реструктуирање на претпријатија (Umwandlungsrecht/M&A) и берзанско право (Kapitalmarktrecht).
Покрај тоа студентите се подготвуваат за полагање на правосудниот испит преку програма која се нарекува Repetitorium. Овие програми ги водат приватни фирми и немаат никаква врска со факултетот. Истите се во времетраење од 12-18 месеци, а наставата, т.е. заедничкото решавање на случаи е преку целата недела. Од друга страна факултетот секоја сабота организира полагање на еден испит во траење од пет часа, кој е симулација на еден од шесте писмени испити, кои подоцна се полагаат во рамки на правосудниот испит. Репетиториумот е централниот дел на студиите и е неопходен за положување на правосудниот испит. Постојат опции и да се оди на репетиториум кој во последниве години го организира самиот факултет или да се учи во самостојна група. Јас се одлучив за приватен репетиториум и од сегашна перспектива сметам дека тоа беше правилна одлука. На репетиториумот му ги посветив моите VII-IX семестар, а на насоката по компаниско право IX-X семестар. Бидејќи репетиториумот беше најинтензивниот дел од студирањето, во остатокот од времето јас и моите колеги … се шегувам, немаше остаток од времето.
За успешно завршување на студиите по право на Хајделберг потребно е да се положи правосудниот испит во Baden-Württemberg, кој се состои од два дела, државен и универзитетски. Државниот дел чини 70%, а универзитетскиот дел 30% од вкупната завршна оцена. По завршување на студиите, за понатаму единствено е важна крајната оцена. Државниот дел се состои од шест писмени испити од по пет часа, кои се полагаат во осум дена, и усмен испит од три сесии по 40 минути, кои се полагаат во група со уште тројца кандидати. Универзитетскиот дел се состои од завршна работа (50%) и завршен усмен испит (50%). Јас го положив државниот дел во слободниот обид (Freischuss), кој им следува на студените кои ги положиле сите испити во рок и го пријавиле правосудниот непосредно после репетиториумот. Во мојата генерација правосудниот испит го паднаа 26,88% од кандидатите на ниво на Baden-Württemberg. Доколку истите паднат два пати, на крајот не дипломираат. Оттука бројките на крајот се депримирачки. Повеќе од 20% од студентите кои ги положиле сите испити, ги поминале сите пракси и се подготвувале преку репетиториум, после 5 години студирање право си одат дома без завршени студии, односно со празни раце. Таквиот систем на елиминација на кандидатите го сметам за непотребно ригорозен и во суштина длабоко неправеден, без разлика што таквите бројки на мојата макотрпно стекната диплома на некој начин и даваат додатна вредност.
Завршувањето на правните студии на Универзитетот во Хајделберг, на основа на мојата многу солидна завршна оцена, понатаму ми ги отвара вратите кон судијската и јавнообвинителската професија. За конкретни бројки во врска со оцената во нашата фела не е културно да се прашува или истите да се споделуваат. Сепак, моја наредна цел е да го заокружам моето образование на еден од најпрестижните универзитети во САД. Сметам дека американскиот бизнис пристап е и натаму чекор пред европскиот и дека доколку сакате да ја видите големата слика во светот на бизнисот и стекнете уникатно искуство, патот кон остварување на таквите цели неминовно води кон големите бизнис центри како Њујорк, Лос Анџелес или Сан Франциско. Ме радува што врз основа на моето досегашно образование веќе ја добив првата покана од еден од универзитетите од Ivy лигата.
Имајќи предвид дека на Правниот факултет при Универзитетот во Хајделберг од околу 400 студенти кои ги почнуваат студиите во првиот семестар, а ги завршуваат околу 180, од кои само еден до тројца странци годишно, моите шанси за дипломирање, па дури и со најслаба оценка на правосудниот испит, биле нешто помалку од 1%. Додатна тежина создава фактот, дека ако го положите правосудниот испит со потпросечна оцена и сепак дипломирате, шансите за градење на успешна кариера во адвокатура или правосудството се речиси никакви. Затоа сметам дека вредеше да споделам дел од мојата приказна, со цел истата да им служи како патоказ на идните студенти од Македонија во Германија.
Мојата крајна порака кон нив е следнава. Студирањето право во Германија е еден маратон за чие успешно истрчување е потребна целосна посветеност и самодисциплина. Совладувањето на германскиот јазик на потребното највисоко ниво е исто така макотрпен процес. Покрај тоа, потребен е еден голем резервоар на психичка сила за да се преминат сите препреки и неправди на тој пат. Меѓутоа, сметам дека идните студенти од Македонија, кои и претходно му посветувале најголемо внимание на своето образование и развој, имаат добра основа од Македонија за да се впуштат во едно такво патешествие. Најважно е студирањето да се сфати како една авантура и непокољебливо да се верува во себеси. А некои битки издвојувајте ги онака, од инает! Јас на тој пат ви посакувам многу среќа!
Завршувањето на правните студии на Универзитетот во Хајделберг, на основа на мојата многу солидна завршна оцена, понатаму ми ги отвара вратите кон судијската и јавнообвинителската професија. За конкретни бројки во врска со оцената во нашата фела не е културно да се прашува или истите да се споделуваат. Сепак, моја наредна цел е да го заокружам моето образование на еден од најпрестижните универзитети во САД. Сметам дека американскиот бизнис пристап е и натаму чекор пред европскиот и дека доколку сакате да ја видите големата слика во светот на бизнисот и стекнете уникатно искуство, патот кон остварување на таквите цели неминовно води кон големите бизнис центри како Њујорк, Лос Анџелес или Сан Франциско. Ме радува што врз основа на моето досегашно образование веќе ја добив првата покана од еден од универзитетите од Ivy лигата.
Имајќи предвид дека на Правниот факултет при Универзитетот во Хајделберг од околу 400 студенти кои ги почнуваат студиите во првиот семестар, а ги завршуваат околу 180, од кои само еден до тројца странци годишно, моите шанси за дипломирање, па дури и со најслаба оценка на правосудниот испит, биле нешто помалку од 1%. Додатна тежина создава фактот, дека ако го положите правосудниот испит со потпросечна оцена и сепак дипломирате, шансите за градење на успешна кариера во адвокатура или правосудството се речиси никакви. Затоа сметам дека вредеше да споделам дел од мојата приказна, со цел истата да им служи како патоказ на идните студенти од Македонија во Германија.
Мојата крајна порака кон нив е следнава. Студирањето право во Германија е еден маратон за чие успешно истрчување е потребна целосна посветеност и самодисциплина. Совладувањето на германскиот јазик на потребното највисоко ниво е исто така макотрпен процес. Покрај тоа, потребен е еден голем резервоар на психичка сила за да се преминат сите препреки и неправди на тој пат. Меѓутоа, сметам дека идните студенти од Македонија, кои и претходно му посветувале најголемо внимание на своето образование и развој, имаат добра основа од Македонија за да се впуштат во едно такво патешествие. Најважно е студирањето да се сфати како една авантура и непокољебливо да се верува во себеси. А некои битки издвојувајте ги онака, од инает! Јас на тој пат ви посакувам многу среќа!
(civilmedia.mk)
