ГЕРБ и Министерството за надворешни работи на Бугарија одговорија со куп лаги на критичките ставови на Комитетот за надворешна политика на Сенатот на САД
Ставот на американските сенатори во Комитетот за надворешна политика, кој вели дека постои „постојана корупција, намалување на слободата на медиумите, политизација на судството и други закани за владеењето на правото“, е целосно официјален. За ова јавивме веќе а по текстот во „Капитал“ доста е разбуричкана домашната вполитичка сцена во Бугарија, која е во предизборие.ј
Тој став беше циркулиран на крајот од минатата недела, а малку подоцна, заменик-министерот за надворешни работи на Бугарија, Георг Георгиев и поранешниот министер за надворешни работи Даниел Митов, сега кандидат на ГЕРБ за изборите, оценија дека ваквите ставови на претседателот на сенатскиот Комитет, демократот Боб Менендез, и на водечкиот републиканец Џим Риш се нивно „лично мислење“. Со оглед на официјалните позиции што ги имаа и продолжуваат да ги држат Митов и Георгиев, тие веројатно се свесни дека верзијата за „лично мислење“ е чиста лага.
Она што вчудовидува во овој случај е, прво, изненадувањето од страна на ГЕРБ и, второ, обидот да се омаловажи оваа изјава. Официјалниот став на Стејт департментот на САД во последните години секогаш беше дека Бугарија има многу сериозен проблем со корупцијата. „Корупцијата во Бугарија е ендемична, особено во големите инфраструктурни проекти и енергетиката“, се вели во извештајот на Државниот оддел за инвестициска клима во Бугарија за 2020 година. И тоа не е сè. „Распространетата корупција на високо ниво, особено во јавните набавки и фондовите на ЕУ, продолжува да биде еден од најголемите проблеми во инвестициската клима во Бугарија“, се вели во извештајот. Во него, зборот „корупција“ се споменува вкупно 26 пати.
ВИНОВНИ „ВНАТРЕШНИТЕ НЕПРИЈАТЕЛИ“ Речникот на сенаторите сега е многу помек од овие наоди, но доаѓа во почувствително време – еден месец пред изборите, што предизвика не многу убедлива реакција.
Позицијата на Менендез и Риш не е изразена во интервју или на социјална мрежа (што е „сива“ област во политиката и дипломатијата), ниту пак е патемна реплика. Оценката беше објавена во нивниот капацитет како сенатори во Комитетот за надворешна политика, на официјалната веб-страницата на американскиот Сенат – што не е отворена зона за изразување лични мислења. Потоа, соопштението беше објавено на веб-страницата на Амбасадата на САД во Софија – имено, во својство на официјално соопштение.
Георгиев и Митов побрзаа да го сменат наративот и го насочија кон домашните непријатели – претседателот Румен Радев (кој даде свој коментар на соопштението) и Цветан Цветанов, поранешниот вицепремиер и министер за внатрешни работи на Бугарија, чие име не беше именувано директно. Сепак, овој маневар е опасна игра. Во рок од 15 минути, Георгиев и Митов успеаја во обичен текст да излажат дека официјалната позиција е лично мислење; да ги обвини Менендез и Риш, највисоко рангираните сенатори во Комитетот за надворешна политика, за лобирање; и да го обвини целиот Комитет на Сенатот за пишување позиции без целосен увид во работите. Иако е малку веројатно, официјалниот одговор од Амбасадата или на кабинетите на сенаторите би бил совршено природна реакција, со оглед на фактот дека обвинувањата беа изнесени и од официјален претставник на бугарските власти во лицето на заменик-министерот Георгиев.
ПАНИЧНИ РЕАКЦИИ: Самото Министерство за надворешни работи на Бугарија коментираше дека е „изненадено од оваа позиција“ и дека, според Стејт департментот, изјавата не ја обврзува американската влада и нема промени во односите меѓу двете земји. Не е јасно што подразбира Министерството за надворешни работи под „промена“, но тешко дека има некој службеник во Министерството кој не знае дека позицијата изразена од Сенатот, како дел од законодавниот дом, е од највисок службен ранг. Со оглед на постојаните сознанија на САД за корупцијата во Бугарија, исто така е нејасно од каде доаѓа изненадувањето.
Уште потажно за имиџот на Бугарија е што неколку часа по соопштението на сенаторите, медиумите поврзани со власта ја презедоа задачата да го бранат ГЕРБ и да ги оцрнат сенаторите. Извршниот директор на ТВ „Европа“ и член на ГЕРБ, Георги Харизанов, коментираше за „Нова“ дека самиот Менендез е осуден за корупција, па затоа не може да ја повика Бугарија на одговорност. Тврдењето на Харизанов е исто така лага: против Менендез имаше процес за размена на лични услуги со подароци, но процесот е прогласен за неправилно покренат и е прекинат.
Паничната реакција и апсурдните напади во сојузничките медиуми (кои стигнаа дотаму што ја пишуваа цената по која биле „купени“ сенаторите) само покажуваат колку боли ставот на Менендез и Риш. Но, инцидентот буди и спомени од блиското минато. Во 2014 година, покојниот Џон Мекејн и уште двајца влијателни американски сенатори пристигнаа во Софија. Набргу по состанокот со нив, тогашниот премиер Пламен Орешарски го запре проектот „Јужен тек“. Според логиката на сегашната бугарска влада, што и да рекоа тогаш Мекејн и неговите колеги во Софија во тоа време, било целосно неофицијално лично мислење.
(Преземено од „Капитал“ од Софија)
ИЗЈАВАТА НА АМЕРИКАНСКИТЕ СЕНАТОРИ Соединетите Држави и Бугарија имаат робустен и растечки однос, кој, како и сојузот на НАТО, како целина, е најсилен кога почива на заедничките демократски вредности. Ние би сакале да видиме дека овој однос продолжува да се развива, особено во врска со заедничките безбедносни и енергетски цели, но постојаната корупција, намалувањето на слободата на медиумите, политизацијата на судството и другите закани за владеењето на правото претставуваат сериозни предизвици за билатералните односи САД-Бугарија.
Бугарија постигна најниско ниво во Европската Унија и на Индексот за перцепција на корупцијата во 2019 година на „Транспаренси интернешнл“ и на Светскиот индекс на слобода на печатот на „Репортери без граници“. Овие рангирања ја истакнуваат широчината на предизвиците со кои се соочува Бугарија. Бугарската влада и судството мора да работат на зачувување на владеењето на правото за сите, не само за некои, а медиумите мора да имаат слобода да известуваат за вистината без да се соочуваат со вознемирувања, насилство или казна.
Речиси осум месеци, во континуирана серија протести, народот на Бугарија повика на ставање крај на корупцијата и почитување на владеењето на правото и демократските вредности. Како што се приближуваат парламентарните избори во април, императив е Владата на Бугарија да ги заштити овие вредности. И во духот на нашата долгогодишна врска, Соединетите Држави треба да ги поддржат овие повици и да ѝ помогнат на Бугарија во справувањето со корупцијата, во обновувањето на независните медиуми и унапредувањето на владеењето на правото. Чекорите што ги презема Бугарија за решавање на овие прашања ќе послужат само за понатамошно зајакнување на нашите односи.
Извор: Сенат на САД
