„Паркинсоновата болест не е пресуда“, вели д-р Владимир Костиќ, претседател на Српската академија на науките и уметностите. Овој професор по неврологија на Медицинскиот факултет на Универзитетот во Белград и пионер во истражувањето на невродегенеративните болести во Србија ги советува пациентите да продолжат да живеат како порано, дури и по добивањето дијагноза
Небојша Вујиќ од Белград е сериозен срцев пациент, а пред една година му беше дијагностицирана и Паркинсонова болест.
По два инфаркти и вграден бајпас, уште една тешка болест беше удар за Небојша, пред се психичка, но сега овој 75-годишник, како што вели, научил да живее со тоа.
„Не умираш од оваа болест, туку умираш со неа. Не може да се излечи, но може да сe залечи“, изјави тој за Би-Би-Си. Паркинсоновата болест влијае на системот во мозокот одговорен за движење и координација, а со текот на времето напредува и симптомите се влошуваат. Причината е непозната и сè уште нема лек за тоа.
„Паркинсоновата болест не е пресуда“, вели д-р Владимир Костиќ, претседател на Српската академија на науките и уметностите.
Овој професор по неврологија на Медицинскиот факултет на Универзитетот во Белград и пионер во истражувањето на невродегенеративните болести во Србија ги советува пациентите да продолжат да живеат како порано, дури и по добивањето дијагноза.
„Заедно со терапијата и (лесното) вежбање, мојот совет е – обидете се да живеете нормален живот до степен до кој живеете“, изјави Костиќ за Би-Би-Си.
Паркинсоновата болест погодува околу 10 милиони луѓе ширум светот, а во Србија ја имаат најмалку 13.500 луѓе, покажуваат податоците на Институтот за јавно здравје Батут.
„Го иавте поранешниот американски претседател Кенеди кој играше фудбал со таа болест, папата ја водеше Католичката црква со тоа 20-ина години, што, ќе признаете, е сериозна институција. Прашање е и на когнитивните одлуки на нашите пациенти да не се откажуваат и да разберат дека тоа е една од оние болести што ги носи времето и со кои треба да се соочат. И не е најтешко“, истакнува професорот.
КАКО ДА СЕ ЗАБЕЛЕЖИ БОЛЕСТА? Неколку месеци пред да се утврди дека има Паркинсонова болест, Вујиќ бил со пријател во ресторан, а кога си заминале силно се тресел.
„Ме прегрна и ми рече: „Човеку, навистина се тресеш“. После тоа не се случи ништо драстично, но потоа забележав дека почнаа да ми се тресат рацете, па и нозете“, опишува тој.
Академик Костиќ, кој е врвен струшњак за оваа болест, предупредува дека таа е разновидна. И ако забележите тремор – тресење на рацете, тоа не мора да значи дека имате Паркинсонова болест.
„Солиден број пациенти, речиси третина на почетокот на болеста воопшто немаат тремор, значителен број пациенти не го ни развиваат во текот на болеста.
„Се смета дека доминантниот тремор е знак за поблаг облик на Паркинсонова болест, иако сите мислат дека тоа е подраматично“, објаснува професорот по неврологија. Кај десет проценти од пациентите, треморот исчезнува во текот на болеста. Затоа лекарите не ја базираат оваа дијагноза, туку бавноста на спонтаната подвижност.
По првичниот шок по добивањето на дијагнозата, пензионерот Вујиќ продолжил да живее како што бил навикнат. „Редовно пијам лекови, пешачам. Ништо претерано, пензионер сум и се што правев порано, правам и сега. Пијам ракија со другарите, но несе опивам…“ вели Вујиќ и продолжува:
„Јадам нормално, пијам малку розе за ручек и тогаш тоа е силен оброк. А докторот ми рече дека можам“.
Она што му пречи е што не може да одржува рамнотежа.
„Кога се потпирам на едната нога, морам брзо да ја спуштам другата нога, не можам да издржам толку долго. Немам поддршка на едната нога, особено на левата“.
Нема проблем да носи нешто во рацете, ниту пак многу му се тресат.
Проблемот со движењето на раката беше првиот знак за поранешниот професионален возач Владимир Сивачки дека не е добро.
Пред десет години, кога забележал дека неговата рака благо грчеви во лактот и дека десната е во неприродна положба, се консултирал со лекар.
„Почна да ми пречи, моториката на десната рака беше побавна во споредба со левата“, вели тој за Би-Би-Си. По втор контролен преглед и преглед на Невролошката клиника на Клиничкиот центар во Белград, утврдено е дека има Паркинсонова болест.
„Да дознав дека имам Паркинсонова болест беше непријатно чувство дека морам да живеам со неа до крајот на мојот живот“, изјави Сивачки за Би-Би-Си. „Докторот ми објасни дека можеш нормално да живееш со болеста и дека таа е неизлечива – лековите само го забавуваат напредокот – и јас се прилагодив на ситуацијата“, вели тој.
Тој додава дека и неговиот лекар е задоволен од тоа како се справува.
На Небојша Вујиќ веднаш по ситуацијата во ресторанот не му била дијагностицирана Паркинсонова болест, иако отишол кај матичниот лекар.
„Таа ме праша дали, кога пијам кафе, чашата ми паѓа од раце.
„Малку се пошегувавме, па ѝ одговорив: „Не пијам кафе, но кога пијам розе вино никогаш не ми паднала чашата“.
Невропсихијатарот кај кого првпат бил прегледан му дал терапија.
„Отидов да се истуширам една вечер, а потоа наеднаш нозете ми заминаа. „Жена ми едвај ме извади од кадата“, вели тој.
„Кога пристигна брзата помош, еден од тимот ме праша кој ми дал еден од лековите што ги испив и се изненади, бидејќи тоа беше лек за епилепсија“, додава тој.
Дури по преглед кај друг невролог, тој дознал дека имал Паркинсонова болест. „Ме праша зошто дојдов, а јас му одговорив дека ме интересира дали имам Алцхајмер, бидејќи нема да дозволам сопругата и децата да ме влечат и да ме мачат, сам ќе го решам“, го раскажува Небојша разговорот со неврологот.
Лекарот го смирил и по прегледот му дал дијагноза. Му реков: „Докторе, од денес си ми брат, затоа што ми кажа дека немам Алцхајмерова болест“.
„Ми олесна, иако не знаев ништо за Паркинсоновата болест“, вели Вујиќ.
ПРВОБИТНИОТ ОПИС НА БОЛЕСТА Џејмс Паркинсон ја опишал болеста во многу мал број – шест пациенти, од кои барем половина ги догледал низ прозорецот на канцеларијата, вели професорот Костиќ.
Така настанала заблудата дека Паркинсоновата болест може да се дијагностицира од вратата на лекарската ординација, дека не мора ни да го прегледате пациентот.
„Таа грешка не чинеше скапо и во еден период, верувале или не, секој четврти пациент во светот беше погрешно дијагностициран“, додава тој.
Затоа, вели тој, критериумите се „прочистени“ и сега грешките, само врз основа на клинички преглед, се случуваат еднаш во десет случаи.
Како да се живее со Паркинсонова болест?
„На почетокот имаше страв, а потоа слушнав од разни луѓе дека тие или некои нивни роднини боледуваат од истата болест“, вели Небојша Вујиќ, кој бил вработен во компанија за лифтови. Овој белградски пензионер имал два срцеви удари – во 1992 и 1996 година, а во 1998 година бил опериран на срцето кога му биле вградени три бајпаси.
„Од тогаш водам нормален живот и ништо не ми пречеше до сега… Се откажав од пушењето по првиот срцев удар и пушев по три кутии дневно“, опишува тој.
Новата болест не му го променила целосно животот.
Претходно, без лекови, очекуваното времетраење на болеста и животот беше десет години од поставувањето на дијагнозата. „Денес тоа е значително променето. Добро контролираната терапија може да им овозможи на пациентите да живеат нормално“, вели професорот по неврологија Владимир Костиќ.
(продолжува)
