Наноногалките во Србија ги носат 605 лица, кај нас ниту едно. Се изрекуваат домашни казни за сообраќај, ситни кражби и наркотични прекршоци за кои е пропишана казна затвор до една година
Во Србија, во моментов 605 лица се во куќен притвор под електронски под електронски надзор,. Ова значи дека тие носат наногалка, електронска алатка која е закачена на ногата, поред податоците од органот надлежен за извршување на кривичните санкции.
Нанотехнологијата или електронскиот надзор е алтернативна форма на санкција за осудените лица – казната се одлежуа во сопствениот дом или во некоја друга куќа која не е затвор.
– Прво, треба да се забележи разликата помеѓу куќниот притвор и куќниот затвор. Домашен притвор е мерка за обезбедување присуство на обвинетиот во текот на кривичната постапка, во времето пред пресудата да е донесена. Домашен затвор е начин на извршување на затворска казна, изречена со судска пресуда. Тоа е казна за лице кое е осудено и ја поминува во просториите каде што живее и се казнува за казна затвор до една година. Најчесто, постојат кривични дела во областа на сообраќајот, ситни кражби, злоупотреба на дрога. Просечното времетраење на казните извршени во домашни услови е осум месеци, според Управата за извршување на кривични санкции.
Од тие 605 луѓе кои ја носат металната алка на ногата, 436 ја служат казната во домашен затвор. Како дел од истражната постапка, во Србија 160 лица се во домашен притвор. Оваа алка како заштита од бегство на обвинет или некој во истражна постапка, или лице со правосилна постапка, не смеат да ја напуштаат просторијата каде им е одреден притворот или затворот.
– Во куќата каде се издржува казната е апарат кој служи како приемник, се вклучува во струја, како што се вклучува мобилен кој е испразнет. Алката е практично испраќач на сигнл. Во Управата постои сервер преку кој ќе се комуницира со електронската опрема која е на ногата на лицето кому е определено да седи дома. Штом апарато покажува дека носителот излегол од ареалот кој му е дозволен, стигнува информација. Осудениот има прво да биде надвор од станот секој ден во траење од два часа (меѓу 13 и 17 часот) – објснуваат од Управата.
Како што велат, имало и такви кои ги прекршиле правилата и го напиштиле дозволениот круг на движење.
– Постојат последици за прекршување на правилата, кои се казни затвор или притвор за овие лица. Бројот на прекршувања на таквите казни е мал, бидејќи затворениците се свесни за предностите од овој вид издржување казна – велат во Управата за извршување на кривични санкции. Меѓу познатите личности во куќниот затвор биле пејачката Светлана Цеца Ражнатовиќ, првиот сведок-соработник во Србија Љубиша Буха Чума, балетанот Горан Станиќ.
Службата на домашната затворска казна со нанотехнологијата започна на 1 јануари 2011 година. Во домашното затворање во моментов има 436 лица со нанотехнологија, додека 169 лица во Србија моментално се во притвор со електронска контрола.
Администрацијата укажува дека казнувањето на домашен притвор или притворот во домот со нанотехнологијата има многу предности.
– Овој вид на казна со нано-цевка спречува стигматизација, одвојување од семејството, прекинување на образованието и губење на работата на оној кој ја издржува казната. Исто така, затворската популација се намалува, што резултира со помалку трошоци и расходи од социјалната заедница – истакнуваат од Дирекцијата за извршување на кривични санкции.
„Што се случува кога струјата нема? Кога можат да излезат? Може ли алките да се отстранат?” – Ова се сите прашања кои нè интересираат кога „алката” станува сè попопуларна. Еве некои основни одговори.
Осуденото лице има право да го напушти станот во рок од најмногу два часа во текот на денот само во специјално одобрени случаи и подолго. Овие случаи се со цел да се обезбеди медицинска помош, да оди на работа, да одит на колеџ …
За да е издржи казната дома, мора да се имате постојано место на живеење и фиксен телефон, кој не треба да биде „двојник“ (да не се дели линијата со друг телефон).
Може исто така да се носи „наногица” како закупец, ако сопственикот на станот се согласува. Неговото одобрување за инсталирање на неговата опрема во станот мора да биде потврдена од суд.
Иако е поставено на ногата, вистинското име на уредот што го следи движењето е „електронската нараквица”. Таа е водоотпорна, а осуденото лице не го отстранува ниту за време на туширањето.
Овие „нараквици” се користат неколку пати, поточно, по ослободувањето на осудените лица, тие се доделуваат на некој друг, а бравите што ги заклучуваат може да се користат само еднаш.
Уреди за електронско надгледување на осудените лица за куќен притвор чини од 3.000 до 10.000 евра.
Ако струјата исчезне или има привремено исклучување на телефонската линија, основата на уредот има 48-часовна батерија, а уредот ги зачувува сите движења, па затоа може да се види дали затвореникот ги прекршил правилата.
Првиот случај на користење на наноапарати во Србија се случил во 2011 година, кога за 5 месеци, жител на Кралево, осуден за сообраќаен прекршоци, за првпат ја носел нанотехнологијата во Србија на своето тело.
Треба да се напомене дека во нашата земја, „носење на дадилка” не е казна, туку метод на алтернативно издржување казна затвор. Пред сè, неопходно е судот да изрече казна затвор и да ја изврши, за да побара замена подоцна, т.е. наместо да биде затворен, казната се издржува („сервира“) дома.
Ако некое од правилата е повредено, оваа мерка е укината, а остатокот од реченицата се служи во класичен затвор.
Србија е првата земја во регионот која воведе таква казна.
