МИРОСЛАВ ФИЛИПОВИЌ
Еднаш мировниот план има 28 точки, потоа 19, постојано се усовршува, продолжува, се сече, прилагодува, што сè сведочи за тоа колку е заплеткан руско-украинскиот јазол. Трамп, се чини, се обидува да го расплетка како бизнисмен обидувајќи се да направи што е можно повеќе бизнис за САД и за себе (вети брз мир, се надева на Нобелова награда) и исто така за својот „бизнис партнер“ Русија
Се чини дека примирјето во Украина е близу. Примирје, бидејќи очигледно таму нема да има мир дури и ако се потпишат пет мировни договори. Ниту едно од нив нема да гарантира целосен мир за таа измачена земја сè додека Путин или некој од неговиот грб е на власт во соседна Русија.
Во овој момент, прв приоритет за сите во Украина и Европа е таму да се постигне примирје, сите барем да направат кратка пауза или, да бидеме реални, да направат пауза.
Мировниот план на Доналд Трамп за Украина, во сите верзии што стигнуваат до јавноста, се менува секој ден. Еднаш има 28 точки, потоа 19, постојано се усовршува, продолжува, се сече, прилагодува, што сè сведочи за тоа колку е заплеткан руско-украинскиот јазол. Трамп, се чини, се обидува да го расплетка како бизнисмен обидувајќи се да направи што е можно повеќе бизнис за САД и за себе (вети брз мир, се надева на Нобелова награда) и исто така за својот „бизнис партнер“ Русија – тоа е впечатокот досега – повеќе отколку за Украина. И што и да остане за неа, останува.
И како што стојат работите, нема да ѝ остане многу од територијата што не ја контролира или едвај ја контролира, бидејќи е исцрпена и под притисок да се согласи со тоа за да не изгуби уште повеќе.
НЕПРИФАТЛИВО, НО НЕИЗБЕЖНО Трагедијата на војната во Украина и напорите да се запре лежи токму во фактот дека нападнатата земја би морала да прифати претежно неприфатливи услови и да се согласи на претежно неправеден мир бидејќи (таа) моментално го наметнува како единствен разумен начин за помирување и „ќе го помири“ нечистиот агресор.
За жал, ова е судбината на Украина уште од прогласувањето на независност од Советскиот Сојуз на 24 август 1991 година, прва по балтичките републики. И само да ве потсетам, четири месеци подоцна таа беше првата членка на ОН што ја призна независноста на Хрватска.
Нејзиниот конфликт со Русија ќе тлее или ќе пламти долго време. На крајот на краиштата, тој трае единаесет години, само што овој чин од пролетта 2022 година е побрутален и покрвав од првиот.
БЖЕЖИНСКИ ПРЕДВИДЕ Крим, Доњецк и Луганск веројатно не се крајната цел на Путин во Русија. Без разлика колку е голема, империјално амбициозната Русија без Украина не може геополитички и геостратешки да биде она што го смета или замислува дека го заслужува поради својата големина. Збигњев Бжежински, американски дипломат, геостратег и експерт за надворешна политика, пишуваше за ова триесет години, не долго по распадот на Советскиот Сојуз, остроумно ги предвиде потезите по Студената војна на огромната евроазиска „шаховска табла“.
Во книгата „Големата шаховска табла“ од 1997 година, тој ги забележа наредените фигури и улогата на Украина како идна „геополитичка оска“.
Според него, геополитичките оски се „држави чија важност произлегува помалку од нивната сила и мотивација, а повеќе од чувствителноста на нивната локација и последиците што нивната несигурна позиција може да ги има врз однесувањето на геостратешките играчи“.
И така, Бжежински продолжува во својот увид од 1997 година, две години пред Владимир Путин да влезе на руската сцена: „Без Украина, Русија престанува да биде евроазиска империја. Русија без Украина сè уште може да се стреми кон империјален статус, но во тој случај таа империја би била претежно азиска империјална држава (…). Меѓутоа, ако Москва успее да ја врати контролата врз Украина, со нејзините 52 милиони жители, значителни природни ресурси и пристап до Црното Море, Русија автоматски би вратила сè што ѝ е потребно за да создаде силна империјална држава, опфаќајќи ја Европа и Азија. Губењето на независноста на Украина би имало директни последици за Централна Европа, а Полска би се претворила во геополитичка оска на источната граница на обединета Европа“.
БЛАГОСЛОВОТ И ПРОКЛЕТСТВОТО НА ПОЗИЦИЈАТА За жал, Украина плаќа висока цена за својот историски и геополитички статус. Русија е нејзина црна сенка, исто како што Кремљ го смета Западот за таква сенка што премногу ѝ се приближила. Во исто време, во оваа неповратна ситуација, Западот (Европа) ја охрабрува и организира Украина како свој чувар против режимот на Кремљ.
Тие подлабоки и подолготрајни односи одат подалеку од епизодната природа на примирјата и евентуалните мировни договори. Многу е потребно да се постигнат, но во исто време е јасно дека таков мир, особено примирје, нема да трае. Ќе престане само кога и ако во Русија има демократска влада наместо деспотска, или нешто слично на неа, со оглед на тоа што таму нема подлабока демократска традиција.
Украина, веројатно повеќе од која било друга земја на евроазиската плоча, покажува како географската локација може да биде и благослов и проклетство.
Затоа, сега е во таа двојна позиција што и Трамповата Америка и Путиновата Русија пресметливо ја користат во своите планови. Или, можеби, заедничка? Киев практично ќе мора да се согласи на неправеден мир, всушност на примирје, бидејќи нема друг начин да се реши толку комплициран конфликт. Единственото прашање е коклкав удел ќе им неправдата.
