Kлучната политичка сметка во Белград, врз основа на која е донесена одлуката за распарчување на СФРЈ беше: пожелно и оправдано е Србија да се повлече од Југославија, со цел да се постигне целосна контрола над Косово
ВЛАДИМИР ГЛИГОРОВ
Г-дин Дачиќ вели дека после историските растојанија се гледа дека Милошевиќ не ги разбрал промените што ги донел падот на Берлинскиот ѕид. Г-дин Вучиќ, поточно, вели дека „не сме разбрале”, иако се чини дека ова е премногу инклузивно. Неколкумина од нас разбраа, па дури и се ангажираа, но не бевме доволно убедливи, а и недоразбирањето некому му се исплатуваше..
Тоа не е толку важно, но демагогија е сеедно. Од три причини.
Прво и основно, бидејќи недоразбирањето беше инструментализирано. А клучната политичка сметка врз основа на која е донесена одлуката беше: пожелно и оправдано Србија да се повлече од Југославија, со цел да се постигне целосна контрола над Косово. Србија во Косово за време на Југославија или, со други зборови, Југославија, како начин да се постигнат интересите на Србија во Косово – тоа не беше доволно, згора на тоа, се гледаше веќе како пречка за воспоставувањето на српската власт во Косово. Значи изборот: Косово или Југославија.
На ова ќе помогнеше одржувањето на Берлинскиот ѕид или биполарниот свет. Покрај тоа, со српскиот Тито, Србија ќе биде во можност да обезбеди меѓународна поддршка за менување на статусот на Косово, така што тоа ќе има ограничена автономија во рамките на Србија, додека се зачувува Југославија. Кога тоа го можел Броз четири децении, што не би можел да го направи Милошевиќ во следните четири децении?
И ако тоа не е можно, тогаш одржувањето на Берлинскиот ѕид, или во најмала рака, успешниот воен удар во Советскиот Сојуз, да обезбеди меѓународни услови за да се постигне целосна власт во Косово, по цена на напуштање или на распадот на Југославија. Ова ќе биде пожелна околност со цел да се постигне политичката цел: воспоставување на целосна и директна власт во Косово надвор од Југославија.
Недоразбирањето, ако го имаше е последица на избраната политичка цел. Оваа цел не е целосно напуштена, дури и кога тоа е во согласност со планот на Ахтисари дека Србија треба да ги постигне своите постојани интереси во Косово, преку меѓународната заедница. Не дека се немало разбирање на меѓународната ситуација, на пример, дека, како што се очекуваше, ќе дојде до прогласување независност и ќе има признавање на западните земји на Косово, но тоа што беше повеќе важно, дури и маргинални и привремено, беше контрола на дел од Косово, потпирајќи се на меѓународната заедница.
Ништо не се промени сега, како што е објаснето дека г-дин Дачиќ и Вучиќ ги разбрале меѓународните трендови, и цената што е поважно е дека е неизводливо да се има контрола врз Косово, па дури и повеќе од тоа да се одржи тој модел дури и со трансферот на делови од Србија, заради членство Европска Унија. Во спротивно, речиси сè друго е оправдувано со идното членство во ЕУ.
Впрочем, како и во црквата – какваЈугославија и каква Европската унија кога тоа е дел од овој свет – земно царство не е замена за небесното царство каде Косово е пак во Србија.
Ова се целта и цената. Потоа, постои избор на средства. Тоа може да се сумира како проценки кои се водени од страна на Милошевиќ и неговите следбеници, меѓу кои и г-дин Вучиќ и Дачиќ: прво територија а потоа демократија. Затоа, демократијата не е средство за државноста. Како резултат на тоа, уставните одлуки од 1990 година („првиот устав, по изборите”) до 2006 година беа недемократски. Всушност, пред усвојувањето на уставните измени во 1989 година, во опозиција кругови, па дури и либералните, вистинското мото е: ништо и без опозиција против Милошевиќ пред усвојувањето на уставните амандмани. Во времето кога цела Источна Европа беше демократизирана. Ова не беше резултат на недоразбирање, но беше проследено со изборот на целта за директна контрола над Косово. Како тогаш, толку помалку или повеќе досега.
Во тоа време мене не ми се допадна идејата дека Југославија е недовршена држава, кога тоа подразбираше дека не е доволно суверена. Тоа не беше демократска држава, но беше суверена, секако не помалку, ако суверенитетот може да се изгради, од земјата на нејзиниот наследник. Изборите во Србија беа, би рекол дека е посоодветен отколку во другите југословенски земји: демократски или авторитарен пат кон државноста, во или надвор од Југославија. Како да преовладуваше проценката дека отфрлањето на Југославија е прифатлива цена со цел да се добие контрола врз Косово, беше решено – пред се, и по демократијата. Или, прво, Милошевиќ и потоа демократите.
Конечно, и што е најважно, како да ја цениме способноста на г-ѓа Вучиќ и Дачиќ да ги „разберат промените во светот” денес, кога тие не ја разбираат, со сопствен прием, таква промена како падот на Берлинскиот ѕид? Вучиќ вчера рече дека неговиот план за Косово претрпел пораз поради недостаток на меѓународна поддршка, што би резултирало со тоа оние кои ќе победт во ид нина се подготвени да изгубат сè а нема да добијат ништо. Дачиќ, повторно, како што вчера и Сергеј Лавров потсети на Резолуцијата 1244 и Дејтонскиот договор во контекст на планот за демаркација во Косово и, имплицитно, во Босна и Херцеговина. Без да влезе во она што е тука точно, јасно е дека Вучиќ и Дачиќ повторно не ги разбираат светските движења, барем какви што се.
Кога станува збор за победи и порази, интересно е дека Дачиќ, кој се залага за територијални решенија во Косово и Босна и Херцеговина, смета дека Милошевиќ, сепак, постигнал две големи победи – Дејтонскиот договор и Резолуцијата 1224. Можно е тој да го сфати неверојатен факт дека Вучиќ и особено тој остана не само во српската политика, туку и на власт по ужасите на босанските и косовските војни. И неуспехот на самите политики што ги водеа – Југославија за Косово, Европската унија за Косово, државата Косово – изгледа како победа. За фактот дека Големата Србија беше сведена на тоа да добие барем нешто и да не зборува.
