Со актерот новинарката на НИН се сретнала на полноќ, по премиерата на „Уна“. Кога верувам во нешто, спремен сум да дадам сè – рекол тој
Она што се случува во Србија, студентскиот бунт, вели дека го прави длабоко несреќен
Уште од првите сцени и реплики, публиката беше воодушевена од слоевита, полнокрвна сценска приказна за љубовната врска помеѓу студент и професор, преку која се пробива пристојна и длабока вивисекција на општеството, патиштата и споредните патишта на политиката полни со злокобност, неверојатна актуелност, на која ѝ се дава посебна полнота со истовременото отстапување…
– Важно е што го поминавме тој круг на пеколот, односно премиерите, кој секогаш е раѓање. Меѓу другото, беше импресивно како публиката препознаваше разни работи. Можеше да се почувствува тоа во дишењето. И најмногу се радувам на она што следи, созревањето на претставата. Имаше кратки рокови, тешки задачи, а чувствувавме дека правиме важна и моќна претстава во која четири лика го вивисектираат општеството и овде и воопшто. Би бил неискреен ако кажам дека не сум задоволен.
Потоа споменуваме неколку елементи од таа вивисекција, неколку реплики како „потрагата по знаење е исто толку важна како и слободата“ или „секако сè секогаш го држат постарите. Секогаш и во секое време. Ви треба силен мотив и силен мотор за да нè победите. Што може да послужи како гориво? Голема омраза, голема љубов, голем очај или недостаток на друг излез. Деца, треба да си го земете сопствениот простор, книги, стол, факултет… и, конечно, правото на сопствена мисла и сопствена идеја…“. Со блага насмевка, Ристановски меѓу другото вели:
Долго, долго време публиката аплаудираше на нозе таа вечер на 12 октомври во преполната сала на театарот „Звездара“ по премиерата на претставата „Уна“, во режија на Дејан Пројковски.
Уште од првите сцени и реплики, публиката беше воодушевена од слоевита, полнокрвна сценска приказна за љубовната врска помеѓу студент и професор, преку која се пробива пристојна и длабока вивисекција на општеството, патиштата и споредните патишта на политиката полни со злокобност, неверојатна реалност, на која ѝ дава посебна полнота истовременото отстапување…
„Не е мудро да се навредуваат глупави владетели. Особено кога се знае дека навредите не им ја одземаат моќта. Исто како што не е доволно да се посочи каде води нивната злоупотреба на моќта. Важно е да се покаже како ја добиле моќта и на кој начин успеваат да ја задржат“, вели професорот Мишел на почетокот од претставата, освојувајќи ја публиката, во извонредната интерпретација на Никола Ристановски.
Стивнаа громогласните аплаузи, а и честитките за премиерата, во театарскиот клуб, познатиот актер зборуваше за НИН за претставата, за својот лик, за нашето општество…
– Важно е што го поминавме тој круг на пеколот, односно премиерите, кој секогаш е раѓање. Меѓу другото, беше импресивно како публиката препознаваше разни работи. Можеше да се почувствува тоа во дишењето. И најмногу се радувам на она што следи, созревањето на претставата. Имаше кратки рокови, тешки задачи, а чувствувавме дека правиме важна и моќна претстава во која четири лика го вивисекцираат општеството и овде и воопшто. Би бил неискреен ако кажам дека не сум задоволен.
Потоа споменуваме неколку елементи од таа вивисекција, неколку реплики како „потрагата по знаење е исто толку важна како и слободата“ или „секако сè секогаш го држат постарите. Секогаш и во секое време. Ви треба силен мотив и силен мотор за да нè победите. Што може да послужи како гориво? Голема омраза, голема љубов, голем очај или недостаток на друг излез. Деца, треба да си го земете сопствениот простор, книгите, столот, факултетот… и, конечно, правото на сопствена мисла и сопствена идеја…“. Со мала насмевка, Ристановски вели, меѓу другото:
– Толку многу зборувам во претставата, што речиси и да нема остатоци… Всушност, не треба да бидете лицемерни со студентите. Првото нешто, кое го чувствувам интимно, бидејќи, сакам да не бев лицемерен со моите деца. Бидејќи тоа не помага, напротив. Студентите често се злоупотребуваат од различни страни. Треба да им помогнеме да не дојдат во ситуација на злоупотреба. Беше многу важно за мене да се изразам во таа пригода. Секако, работите не се црно-бели. Никогаш не биле. И јас зборувам во претставата, односно. Мишел вели дека лутината не е доволна. Бидејќи лутината може да биде и резултат на импотенција.
По момент на пауза, тој додава;
– Имаше многу примери во светската историја кога работите се менуваа револуционерно без гнев. Затоа, сознанието е важно, како и разбирањето на начинот на кој функционираат работите. Секако, храброста и слободата се исто така важни, колку слобода има секој капацитет на белите дробови. Толку. Ни помалку, ни повеќе. Тоа е една од причините зошто ја направив оваа претстава на прво место. Можеби најважната. И во исто време, многу е опасно да се биде дневно политички во театарот. Не можам да го поднесам тоа. Бидејќи во театарот се обидувам да се справам со суштината, принципите, а дневната политика е помалку вредна, без разлика колку моќна изгледа. Што би рекол Ахмед Нурудин во „Дервиш“ „Јас верувам само во она што трае подолго од нас“…
Повеќе од впечатливата улога на партискиот моќник, претставник на владата во претставата ја игра Марко Гверо, кој концизно и убедливо отелотворува како моќникот е неповратно деформиран од сопствената моќ, без тој да биде свесен за тоа. Зборуваме и за фактот дека само пред неколку дена се одржа протестен митинг пред Народниот театар каде што Вида Огњеновиќ одржа импресивна презентација…
– Вида Огњеновиќ ги знае овие работи, нема сомнение. И во исто време ја игравме „Татковци и татковци“ во Ниш…
Со насмевка коментираме дека нема потреба да се објаснува или посочува очигледната симболика, а кога го прашуваат како ја перцепира локалната општествена и политичка ситуација, студентскиот бунт, реакцијата на владата, тој вели:
– Ме прави несреќен. Што повторно не е доволно. Но, веројатно е неизбежно. Историјата е циклична. И секогаш е таква. Човек доаѓа на власт за да го промени светот, и да се промени самиот себе си, додека светот останува ист, тоа е она што го игравме на сцената и пред камерите. Што можете да направите во сето ова? Во секој случај, треба да го направите најдоброто што знаете сè што е во ваша моќ, пред сè. И со искрен став. Можам да кажам за себе, кога верувам во нешто, сум подготвен да дадам сè. Имам толку многу да кажам.
Одлична улога одигра Сена Ѓоровиќ во улогата на сопругата на професорот Мишел, а таа имаше најблагодарна задача. Играјќи трпелив, пасивен лик без многу шанси и простор, таа создаде животворен, полнокрвен лик создаден, меѓу другото, од непретенциозен и искрен став кон себе и кон другите. Титуларната хероина, прекрасната Магдалена Мијатовиќ, зрачеше со заводлива дрскост, занес на младоста, светлината и темнината на женската страна на светот, горчината на бездната на предавството… Во театарски интересните и софистицирани сцени на страст и секс, пулсираше темата за љубовта, како и подоцна изговореното прашање, што останува по љубовта… Ристановски таа вечер зборуваше со посебна почит за темата за љубовта во „Уна“.
– Љубовта е, меѓу другото, сериозна феноменологија. Но, таа е составена од многу работи. Односот машко-женски е само една компонента. Љубовта содржи многу работи, не навлегувам во есхатолошка смисла, но навистина, љубовта е и толеранција, емпатија, разбирање, потребата да се сподели и лошото и доброто со некого… Голема тема.
Ги споменуваме неговите бројни, одлични улоги на малиот и големиот екран („Убијците на мојот татко“, „Единствениот излез“, „Петмина“, „Групата“, „Утрото ќе промени сè“…), а кога ќе ме прашаат да издвојам некој од тие ликови, обично ме викаат Арчибалд Рајс („Сенки над Балканот“, сп. н.) на границата. Интимно, тоа ме прави многу среќен. Бидејќи чувствувам дека имам нешто слично со авторот на прекрасната книга „Слушајте, Срби“. Поради ставот кон оваа клима. Фасцинантно е што човек кој е странец сè го гледал така. Не велам дека доаѓам од Америка, но доаѓам од друго место и имам многу разбирање и многу горчина кон оваа клима. Но, тоа е прашање на љубов во принцип. Бидејќи кога нешто ме нервира, тоа значи дека ми е грижа. Значи, одговорот на прашањето е – Арчибалд Рајс.
Исто така, коментираме како е доста зафатен, и на сцената и пред камерата…
– Имам многу претстави во мојот репертоар, се обидувам да не работам премногу, но не ми успева. (Смеа) По оваа премиера, одам во Скопје, каде што работам на „Вавари“ од Максим Горки, а потоа во Епидаурус во Грција, каде што работам на многу интересен проект наречен „Бакхе“; меѓународен тим, на многу јазици – старогрчки, старословенски… Многу возбудливо. И да застанеме тука, вели.
