Тековниот конфликт меѓу Азербејџан и Ерменија докажува дека војните што се случија во последниве години не беа само секташки, дури и ако сегашниот конфликт носи национални димензии.
Иран застана на страната на христијанската Ерменија и покрај постоењето на културни, етнички и верски врски меѓу Техеран и Баку, каде повеќе од една третина од Иранците се Азербејџанци во иранскиот регион Западно Азербејџан, а повеќето Азербејџанци се шиити како Персијци во Иран.
Иран и Азербејџан делат граница долга повеќе од 760 километри и дел од Каспиското Море, кое е богато со нафта и гас.
Техеран се обидува да го ослаби Азербејџан, така што азербејџанското малцинство во Иран не бара повеќе права или да покажува аспирации за обединување со матичната земја. Иран има силни економски односи со Ерменија, бидејќи е прв голем увозник на нафта, гас и електрична енергија од Иран.
УЛОГАТА НА РУСИЈА ВО КОН ФЛИКТОТ зраелските односи во војската, затоа што смртниот непријател на Иран, Израел, е на своите северни граници. во моментов е единствениот руски православно-христијански стратешки сојузник на Кавказ и една од ретките земји со руско воено присуство. Според ерменските политичари и воени експерти, руското воено присуство во Ерменија е важна компонента на ерменската национална безбедност.
На територијата на Ерменија, недалеку од градот Ѓимириумари, се наоѓа руската воена база број 102, што е еден од најважните објекти на руското воено и геополитичко присуство на Кавказ, како и една од главните компоненти на руско-ерменските односи. Покрај тоа, присуството на руската армија во базата во Ерменија е продолжено до 2044 година. Руските граничари, заедно со нивните ерменски колеги, ги чуваат ерменските граници со Турција и Иран.
Русија и Ерменија се чини дека се сојузници, двајца стратешки партнери поврзани со голем број воени договори и врз основа на сето тоа Русија треба да ги земе предвид геополитичките и стратешките интереси на нејзиниот сојузник Ерменија. Но, во реалноста се случува спротивното. Поточно, се случува главниот непријател на Ерменија во регионот, т.е. Азербејџан да купува 40% оружје од најважниот стратешки партнер на Ерменија, т.е. Русија. Интересно е што оружјето што Азербејџан го купува од Русија е главно од офанзивна природа, а не одбранбено.
Оставката на ерменскиот премиер Серж Саркисјан од функцијата под притисок на масовни демонстрации во 2018 година во Ереван го покрена прашањето дали ова ќе доведе Ерменија да ја напушти сферата на руско влијание на поранешниот советски простор, повторувајќи го сценариото Грузија и Украина или Москва ќе остане главен играч во оваа република во Јужен Кавказ.
Нема сомнение дека новиот ерменски премиер Никол Пашин е прозападен, но Ерменија нема алтернатива на сојузот со Русија поради блискоста на историските непријатели, Турција и Азербејџан.
Ерменија е важен сојузник на Русија во поранешниот Советски Сојуз, а ерменската економија во голема мера зависи од руските инвестиции и дознаките од Ерменците кои живеат во Русија, од кои има околу 2,5 милиони.
Според аналитичарите, спорниот регион Нагорно Карабах е своевидна „темпирана бомба“, но нема да експлодира се додека Ерменија е воен сојузник на Русија.
СТАВОВИ НА САД И ЕУ Што се однесува до американската позиција во конфликтот, таа е неутрална и се обидува да го реши конфликтот меѓу двете земји. По неодамнешните настани, Вашингтон ја осуди ескалацијата на насилството меѓу Азербејџан и Ерменија и ги повика двете страни веднаш да ги прекинат непријателствата.
Позицијата на Европската унија и САД е иста, а тоа е да се стави крај на овој конфликт, со цел да се спречат нарушувања во снабдувањето со нафта и гас од Каспиското Море.
ИНТЕРЕСИТЕ НА ИЗРАЕЛ Израел е на страната на Азербејџан во овој конфликт. Израел е еден од најсилните сојузници на Баку од 2011 година и продава значителни количини оружје и воена опрема на Азербејџан.
Аналитичарите сметаат дека Азербејџан е нова точка на конфликт и конкуренција меѓу Иран и Израел, бидејќи Израел веќе е силно присутен во близина на границата со Иран.
Според аналитичарите на меѓународниот институт ИФИМЕС, воениот биланс на Азербејџан има предност пред Ерменија, бидејќи ја разви својата армија и набави модерно оружје од Русија, Турција и Израел, искористувајќи ги високите цени на нафтата во последните две децении. Аналитичарите ја минимизираат можноста за започнување на голема воена операција, со оглед на тоа дека Ерменија е членка на Организацијата за договор за колективна безбедност на ССТО, основана од Русија во 2002 година.
Водечките светски сили преку Советот за безбедност на ООН и во рамките на групата Минск треба да ги интензивираат напорите да се запре развојот на конфликтот и неговата трансформација во поголема и поширока војна. Една од главните причини за моменталната ескалација на конфликтот е недостатокот на активна меѓународна медијација меѓу двете страни.
Русија и Турција треба да ги повторат своите мисии за медијација, според моделот на нивната соработка во Сирија, каде Турција е на страната на опозицијата, а Русија и нуди воена и политичка поддршка на владата во Дамаск.
(КРАЈ)
