ИВАЈЛО НОЈЗИ ЦВЕТКОВ
Следната година во Бугарија, претседателските избори сигурно ќе имаат силна проевроазиска фигура. Каков треба да биде кандидатот на прозападните сили за барем да оди во вториот круг?
Веројатно сте го слушнале идиомот „preaching to the choir” „проповедање на сопствениот хор“. Ако не, еве го: потекнува некаде од средината на 20 век и не е тешко да се погоди. Станува збор за презентирање аргумент или теза на оние кои секогаш ќе се согласат (и како вас априори), а не за проширување на конгрегацијата, евентуално проповедање на оние кои не се посветуваат на вашата деноминација, т.е. поставување цел да ја проширите вашата „еклезија“. Уште поедноставно, не да ги убедите веќе убедените, туку да се обидете да привлечете многу пошироки слоеви на неубедените.
Оваа фраза долго време е во самиот центар на десничарската либерално-демократска космогонија во Бугарија. И сега, кога повторно ја собираат својата „еклезија“ за да размислат за можен успешен евроатлантски претседателски кандидат, оваа споредба ми се чини повторно соодветна.
ЗА ДА НЕ ДОЈДЕ НЕКОЈ КАКО РАДЕВ Прелиминарните избори се многу убава и демократска работа, но ми се чини дека тука е потребен концептуален пресврт – не премногу остар, за да не исфрли центрифугалната сила неколку од хористите. Но, сепак, еден по кој се чувствува дека има некаков вид надградба.
Малку можен контекст: следната година сигурно ќе има релативно силна проевроазиска фигура (по Румен Радев, кој ќе ја поддржи, очигледно или не). Ерго, прозападните сили (освен што ја намалуваат употребата на зборот „ерго“) имаат само една задача: нивниот кандидат да биде толку погоден барем во деветте или осумте што ќе оди барем на втор круг.
Сепак, се плашам дека повторно се бара консензуална фигура со строго софиски профил, т.е. убедување на веќе убедените повторно ќе пропадне. Дел од ДБ, на пример, сè уште осцилира помеѓу релативно политичко и релативно културно, без да ги научи тажните лекции од претходните слични кандидатури (на инаку прекрасни личности како покојниот Неделчо Беронов, Трајчо Трајков или Лозан Панов). Претпоставувам дека демократското „место“ повторно ќе пребарува по „своите“, како да не разбира две едноставни работи.
ПОСТОИ РИЗИК ОД ПОВТОРУВАЊЕ НА СТАРИТЕ ГРЕШКИ Прво, ова се единствените чисто мнозински избори во два круга на кои сме современици, што значи добра шанса за сегашната опозиција барем да стигне до претседателската власт, а потоа да размислува за понатаму. Второ, можам да се обложам дека кандидатурата ќе биде или строго политичка, или нешто како академско-културен профил. Затоа, постои опасност од повторување на старите грешки, без да се земе предвид духот на времето, односно духот на сегашното време.
Тука, некаде, слушам грлено сардонично смеење – додека зборуваме за можна силна евроатлантска кандидатура, може да се случи самиот Борисов да се појави на изборите, а потоа веројатно нема да има за што да се зборува. Т.е. една од главните задачи на десницата е – со затнат нос или не – некако да ги убеди сите декларирани евроатлантски сили (вклучувајќи ги и вонпарламентарните како „Сина Бугарија“) дека кандидатот на НП-ДБ може да стане заеднички и консензуален, и дека неговото копје е доволно долго за да го прободе евроазискиот змеј од другата страна. Како ќе се направи тоа, ако воопшто се направи? Па, внимателно, како во вицот за ежот.
КАКВА ЛИЧНОСТ Е ТОЈ ИЛИ ТАА? И сега да размислиме: како изгледа овој кандидат за кој станува збор, барем во контури, за да не им проповедаме повторно само на хористите? Според моето шесто сетило (и претходно споменатиот дух на ерата), во него има нешто мачо, нешто претприемачко (по можност не во ИТ индустријата), нешто спортско (без да биде боксер и, не дај Боже, трампист како новиот полски претседател Навроцки), нешто чисто, т.е. разумно и директно на машки начин. Ја има потребната поза и малку холивудски црти, но најмногу од сè изгледа како личност која работи некоја вистинска работа или води бизнис, а не се занимава со слободни професии, а најмногу од сè, ако е можно, не е адвокат од еден од десетиците универзитети што се појавија низ целата земја. Зборува релативно малку, зрачи со опиплив машки дух (можеби малку решителност, стеснувајќи ги очите, бидејќи, нели, ќе има тешка одговорност) и неговиот поглед на светот се протега надвор од судската реформа, иако, како што знаеме, таа е најважна. Исто така е добро што го знае четвртото поглавје од Уставот и не го пречекорува својот авторитет со чизмите, но тоа е исто така пожелно.
И зошто да не биде дама, патем, за да можат да се извлечат уште неколку заби на евроазиецот без анестезија, особено ако се случи чудо и има дебата? Веќе имаме десетици примери на силни и решителни женски фигури не само во европската политика. Дама со приближно исти квалитети како Левантот погоре, само со додадена вредност на женскиот принцип, шармот и харизмата.
Секако, не знам од каде можат да се појават такви луѓе и, најмногу од сè, не знам како ќе бидат препознаени, а камоли возвишени; знам само дека претседателските избори следната година се судбоносни за иднината на целата урбана десница. Која мора да престане да биде само урбана.
Накратко, прелиминарен избор без носталгија, без да се сопнува во елитистичкиот профил и лукав, понекогаш популистички (знам, знам, анатема) да ги искористи преовладувачките проевроатлантски ставови.
