Има разлика меѓу крипто средства и криптовалути. Биткоинот и нему сличните, иако беа замислени да вршат функции на пари, не се тоа. Лансиран во 2007 година, заедно со iPhone-от, биткоинот не врши ниту една од класичните функции на парите: пресметковно средство, платежно средство и средство за одложени плаќања – сметаат експертите
Десет илјади евра изгубил македонски државјанин при измама во трговија со криптовалути, велат од МВР во изјава за Гласот на Америка. Експертите, пак, советуваат, криптопазарот расте, но само мал дел од криптовалутите се одржливи и голем дел од нив, ќе исчезнат.
Десет илјади евра. Толку изгубил македонски државјанин при измама во трговија со криптовалути. Случајот бил пријавен во МВР, а го истражува одделот за компјутерски криминал.
Тоа е една од четирите пријави годинава за оштетени македонски граѓани во трговијата со криптовалутите. Тројца од оштетените се од подрачјето на СВР Охрид, а еден е од подрачјето на СВР Велес.
„Во првиот случај се работи за повлекување парични средства преку инсталирана програма ‘Supremo Mobile Assist’, при што од трансакциска сметка на пријавителот биле повлечени 224.457 денари, а износ од 99.000 денари биле резервирани“, велат од МВР во одговор за Гласот на Америка.
Во вториот пријавен случај македонски граѓанин изгубил сума од 250 евра, купувајќи криптовалути преку непроверен линк. Третиот случај е со сумата од 10.000 евра. Четвртиот, пак, според објаснувањето од МВР е следниот:
„Се работи за доведување во заблуда дека пријавителот ќе поврати претходно изгубени средства на ‘Foretrade’, по што споделил податоци од сметка на ‘Binance’ и ‘Комерцијална банка’. Веднаш после тоа од страна на ‘Binance’ сметката биле одземени 1.474,5 долари, а од „Комерцијална банка“ уште 850 долари“.
Поведени од овие примери, неодамна една од домашните банки упати и предупредување до клиентите:
„По укажувања од МВР за измами преку наводни инвестиции во крипто валути АПЕЛИРАМЕ да бидете внимателни каде и како ги откривате вашите лични финансиски податоци“.
Криптовалутите станаа повторно атрактивни после претседателските избори во САД. Биткоинот до 5ти ноември, денот кога беа изборите, вредеше нешто над 69.000 долари. За неполн месец од тогаш надмина вредност од 95.000 долари. Токму тој раст и атрактивност отвораат можности за заработки, но и за бројни ризици и измами.
Неопходно е сериозно проучување на криптопазарот пред да се донесат одлуки за вложување, вели Орце Симов, професор за дигитални технологии при Меѓународен славјански универзитет во Скопје
Еден од советите на познавачите е да се внимава во кои криптовалути се вложуваат средствата.
„Не треба да се верува на секоја криптовалута. Има многу криптовалути коишто најверојатно ќе исчезнат. Позади нив не стои сериозна организација, нема некоја сериозна технологија, ќе немаат некоја сериозна примена“, укажува универзитетскиот професор и претседател на Комората за информатичко-комуникациска технологија при Сојузот на стопанските комори на Македонија, Орце Симов.
Професорот укажува дека е неопходно пред какво било вложување да се направи сериозна анализа.
„Многу добро проучување на криптовалутата во којашто се планира да се инвестира, која е нејзината позадина, каков тим стои позади таа валута, на кои берзи се тргува, дали ја прифатиле на сериозни берзи за тргување“, советува Симов.
Биткоинот е дигитално злато, локомотива што ги влече напред другите криптовалути, вели Дарко Симуновски, аналитичар за криптовалути и автор на книга „Фундаменти на криптоиндустријата“
Слични насоки наведува и Дарко Симуновски, познавач на криптопазарот и автор на книгата „Фундаменти на криптоиндустријата“.
„Опасноста е кога некој не знае што прави. Тоа е најголемата опасност. Значи, мора едукација. Тоа е една работа. Втора работа е во тоа дека треба да се инвестира само одреден дел, само тоа што луѓето можат да го стават под ризик. Секое инвестирање си има свој ризик. Да бидеме јасни, без разлика, може и со акциите да биде ризично, апсолутно“, вели Симуновски.
Според Симуновски, само дваесет проценти од валутите на криптопазарот можат да се сметаат за постабилни.
„Голем дел од криптовалутите, можеби 80 отсто од сите тие илјадници токени што постојат на пазарот се базирани чисто на шпекулација. Меѓутоа има и дваесетина отсто, за кои би рекол дека се квалитетни проекти. Начинот на функционирање е малку централизиран и функционирањето зависи од луѓето што стојат зад проектот“, објаснува Симуновски.
Двајцата познавачи советуваат, држете се до докажаните крипто валути.
„Најдобро е да се инвестира во неколкуте познати криптовалути што се наоѓаат меѓу првите 10 на листата“, посочува Симов.
„Биткоин е локомотивата што ги влече и другите вагони, односно другите криптовалути. Сè зависи од биткоинот“, вели Симуновски.
Во Северна Македонија засега нема јасна регулација за тргувањето со криптовалутите, додека плаќањето со нив, не е дозволено. Познавачите советуваат, носењето регулатива, ќе донесе побезбедно тргување, но и бенефити за граѓаните и за државата.
„Тргувањето на тие берзи изнесува околу 300 милијарди долари дневно. Од сето тоа заработуваат тие што ги поседуваат тие менувачници. За нив останува одреден процент, а тоа се значителни суми пари. Доколку ние како земја тоа го овозможиме законски, доколку и тука функционираат такви менувачите и компании што ќе го прават тоа, тогаш во Македонија ќе остануваат одредени вредности“, вели Симов.
„Кога би се случило такво нешто, ние тогаш ќе можеме да донесеме голем прилив на странски инвестиции во овој сектор. Сè уште сме во светска адаптација на криптоиндустријата, така што се надевам дека тоа што поскоро би се случило. Така ќе донесеме многу инвестиции, како и отворање на многу работни места и прилив од даноци во буџетот на Македонија“, посочува Симуновски.
Додека да се донесат регулативи, останува на граѓаните самите да бидат внимателни каде и како ги вложуваат сопствените средства.
Да се разбереме, биткоинот и другите т.н. „криптовалути“ не се пари! Не успеа првичната замисла на либертаријанските татковци за истиснување на современите видови пари со пари кои ќе почиваат на децентрализирана контрола.
Професорот Трајко Славевски укажува дека има разлика меѓу крипто средства и криптовалути. Биткоинот и нему сличните, иако беа замислени да вршат функции на пари, не се тоа. Лансиран во 2007 година, заедно со iPhone-от, биткоинот не врши ниту една од класичните функции на парите: пресметковно средство, платежно средство и средство за одложени плаќања.
Делумно ја врши улогата на средство за чување на богатство, по цена на големи стресови и ризик за имателите, заради големите флуктуации во вредноста во однос на американскиот долар. Во меѓувреме, i-Phone-от е постојано усовршуван во 16 серии до сега.
Избраниот претседател на САД Трамп своевремено биткоинот го нарекуваше „измама“ (scam). Својот став целосно го промени во текот на претседателската изборна кампања. Промовираше теза дека САД ќе станеле „крипто-главен град на светот“ (crypto capital of the world), а тој ќе бил „крипто-претседател“. Дополнително, САД ќе акумулирале стратешки резерви од биткоини.
Биткоин-лобистите во САД го наградија со над 100 милиони долари донации во изборната кампања, што според некои проценки претставува половина од корпорациските донации за таа цел.
Вредноста на биткоинот (и на другите крипто средства) од тогаш започна вртоглаво да расте, а растот забрза по изборот на Трамп за претседател на САД. По изборите од 5 ноември оваа година вредноста на биткоинот е зголемена за над 40%.
Идниот претседател Трамп вети дека ќе ги укине сите мерки за регулација и дека ќе го смени уште првиот ден по инаугурацијата претседателот на Комисијата за хартии од вредност и берзи (Security and Exchange Commission – SEC), господинот Гери Генслер, кој се залага за соодветна регулација на крипто средствата. Ова дополнително ја подгреа еуфоријата кај крипто ентузијастите и ги зголеми очекувањата дека само „небото е лимит“ за растот на вредноста на биткоинот.
Претпоставувам дека лицата кои инвестираат во поседување крипто средства се со повисок степен на интелигенција од просечниот граѓанин. Исто така сум уверен дека голем број од нив се свесни дека се работи за една пирамидална (Понзи) шема која кога ќе дојде „судниот ден“ ќе се распрсне како меур од сапуница и за многумина ќе заврши со солзи.
Случаите со бројни измами и колапси на ентитети во последниве три-четири години, кога илјадници субјекти ги изгубија своите заштеди, се доволна поука за високиот ризик од инвестирањето во крипто средства. Сепак, тие одлучиле да го преземат ризикот и да ја играат играта.
Деновиве цената на биткоинот варира околу 100 илјади долари, откако ја проби оваа (за сега) „магична граница“. Како и секој инвеститор, така и имателите на биткоини се во дилема дали да продаваат сега или да чекаат натамошен раст на цената.
Факт е дека цените на крипто средствата ги движат фондовите, а не индивидуалните инвеститори. За вторите пазарот е „плиток“, односно мал е бројот на трансакции и не е секогаш едноставно да се купи или да се продаде. Сепак, доколку се случи доволен број иматели на оваа класа средства да започнат да продаваат, цената ќе почне стрмоглаво да паѓа, со ризик да се создаде паника, што ќе предизвика падот да се храни самиот од себе.
Што очекуваат лобистите за возврат од идниот претседател на САД Трамп во блиска иднина, покрај досегашната поддршка која на хартија направи многумина да станат значително побогати? Тука доаѓа мојата шпекулација за преќутен договор и очекување од страна на тие што го поддржаа во неговиот повторен избор.
Очекувањето е во идејата за акумулирање на државни стратешки резерви од биткоини во САД, чијшто пример би го следеле и други земји! Доколку работите тргнат на лошо, а прашање на ден е кога ќе тргнат, државата ќе ја спасува работата од тотална катастрофа. Ќе биде интересно како сето ова ќе се развива. Врзете ги појасите!
(користени се објавени анализи на Гласот на Америка и на Плус инфо)
