Угледниот „Вашингтон пост“ напиша дека „придружбата на Доналд Трамп нема да го почитува ниту минималното време на жалост, а камоли да симулира најмала пристојност“ кога станува збор за смртта на судијата Гинсберг, поткрепувајќи го неговото очекување со фактот дека „едвај 80 минути“ по смртта започна како и од кого ќе биде пополнето работното место.
АЛЕКСАНДАР РАДОВИЌ -, ВЛАДАН ИВАНОВИЌ
Со оглед на неизвесноста што е присутна кога станува збор за резултатот од претстојните избори во САД, постои голема веројатност Врховниот суд да биде тој што ќе му ги предаде клучевите на Белата куќа на новиот претседател. Затоа, номинацијата на Ејми Кони Барет, наместо неодамна починатата Рут Бадер Гинсберг, толку ги крена тензиите.
Политичкиот натпревар во САД сега доби уште еден актер – Врховниот суд на Америка. Имено, по долго и тешко боледување почина судијката Рут Бадер Гинсберг, која во текот на својата кариера беше истакната борец за заштита на правата на жените, малцинствата и угнетените. Доналд Трамп подготвено ја номинираше Ејми Кони Барет, судија на Апелациониот суд и поранешен професор по право на Универзитетот во Нотр Дам, адвокат со многу конзервативен профил, за кандидат за нејзин наследник.
Колку и да се очекуваше смртта на судијата Рут Гинзберг, за жал, немаше реакции на тоа. Барем нивната жестокост, а особено политичката конотација. Емоциите и тагата за смртта на осумдесет и седумгодишниот судија наскоро беше потиснати од тепачката околу едно слободно место во Врховниот суд.
Угледниот „Вашингтон пост“ напиша дека „придружбата на Доналд Трамп нема да го почитува ниту минималното време на жалост, а камоли да симулира најмала пристојност“ кога станува збор за смртта на судијата Гинсберг, поткрепувајќи го неговото очекување со фактот дека „едвај 80 минути“ по смртта започна како и од кого ќе биде пополнето работното место. Вистина е, сепак, дека дури и противниците на Трамп не беа особено пољубезни, бидејќи извикуваа за време на неговата посета на Врховниот суд, институција која ја посети да му оддаде почит на починатата судија Гинсберг: „Избркај те го со твоите гласови!“, велејќи дека тој нема да биде избран на изборите во ноември Очигледно, силата на нивните негативни емоции кон Трамп беше поголема од тагата за смртта на прогресивната хероина.
Покрај тоа, и гласно, во полутишина зад сцената и во тишина, целиот републикански естаблишмент имаше единствено мислење кога станува збор за потребата Сенатот, кој е под контрола на републиканците, да избере наследник на покојната судијка Гинсберг. Демократите се потпиреа на Мит Ромни, надевајќи се дека ќе надвладее неговата нетолеранција кон Трамп – и погрешија. Ромни побрза да изјави дека испразнетото место на судија на Врховниот суд треба веднаш да се пополни. Републиканците се согласуваат дека кога станува збор за формирање – новиот судија ќе биде жена – и кога станува збор за суштината на правните позиции на Врховниот суд во иднина – тие ќе бидат поконзервативни од денес. Овој исход може да биде изненадувачки за надворешните набудувачи, но тоа е природен рефлекс на политичкиот живот: вие се борите да одлучите со иста жестокост како што се борите за некој друг да не одлучи! Како што рече Мич Меконел, водачот на републиканското мнозинство во Сенатот: „За ова, победивме на изборите – навистина да одлучиме“.
Трамп, како и секогаш, е еден од оние кои не пресметуваат кога да кажат нешто директно, колку и да е тоа „срамно“ за некого, а особено за демократите. Имено, тој веднаш по смртта на Гинсберг, на состанокот во Северна Каролина изјави: „Отсекогаш сме велеле дека ако поради некоја причина се најде на располагање место во Врховниот суд, ќе назначиме судија и ќе имаме доволно време пред 20 јануари (денот на инаугурацијата на победниците во ноември избори). Британскиот „Гардијан“ веднаш ја забележа непристојноста на формулацијата „поради некоја причина”, ако имаме предвид дека станува збор за осумдесет и седумгодишна жена која беше сериозно болна …
Сепак, колку што смртта на судијата Рут Гинсберг беше трагедија за нејзиното семејство, и колку што загубата на искусен член на највисокиот суд во Америка предизвика искрена тага за оние на кои им помогна со своите одлуки и авторитет, бурни реакции од спротивставени политички табори и, очигледно, остра политизација произлегуваат од сосема различни мотиви.
Еден од мотивите, што е особено важно за прагматичната деловна природа на претседателот Трамп, се однесува на фактот дека на 18 септември, тој доби уште еден неочекуван, но (прилично) безбеден гласач. И не секој, туку најважниот, оној што е конструктивен елемент на системот на комплицирана поделба на власта во американскиот сојузен државен систем, каде што голем дел од надлежностите се наоѓаат надвор од централните тела, а со тоа и надвор од досегот на самиот претседател. Дали треба да биде назначен судија во такви услови? Оној што ќе има моќ да надвладее, во тело од девет судии, во случај да се донесе одлука за политички живот и смрт? Изборот не е тежок, особено не за споменатата прагматско-трговска природа на републиканскиот претседателски кандидат.
Зошто и како Врховниот суд може да има одлучувачко влијание врз исходот на изборите? Сегашните рејтинзи на претседателските кандидати зборуваат најсликовито за тоа „зошто“. Имено, според сегашните анкети, Џо Бајден има предност, кога станува збор за процентот на вкупниот број Американци кои го поддржуваат. Оваа предност се топи кога ќе се забележи распределбата на гласовите по одделни сојузни држави. Секоја држава носи одреден број изборни гласови и оној што ќе победи во државата ги зема сите изборни гласови. Тоа е и причината зошто Хилари Клинтон загуби на претседателските избори во 2016 година од сегашниот претседател, иако за неа гласаа скоро три милиони повеќе отколку за Доналд Трамп – нејзините гласачи не беа добро распоредени.
Одговорот на прашањето „како“ Врховниот суд може да влијае на исходот на изборите, дојдовме со гледање на претседателските избори во Америка во 2000 година, помеѓу претседателот Џорџ В. Буш и демократот Ал Гор. Демократите тогаш изразија сомнеж во исправноста на гласањето во Флорида и побараа пребројување на гласовите. Разликата беше мала, па затоа беше реално да се очекува дека промената е можна. Сепак, Врховниот суд го запре пребројувањето, а Џорџ В. Буш беше прогласен за победник. Со оглед на неизвесноста што е присутна кога станува збор за резултатот од претстојните избори, постои голема веројатност Врховниот суд на САД да биде тој што ќе му ги предаде клучевите на Белата куќа на новиот претседател. На крајот на краиштата, вреди да се потсети дека Хилари Клинтон, врз основа на анкети пред изборите, веќе беше практично назначена на позицијата прв претседател на САД, па тоа не успеа во изборната ноќ.
Покрај тоа, претседателот Трамп и неговиот тим веќе неколку месеци изразуваат сомнеж за можна манипулација со гласовите што пристигнуваат по пошта, затоа што многу повеќе демократи гласаат на овој начин, подготвувајќи терен за оспорување на добиените гласови на можна судска постапка. Секако, ако му треба, и најверојатно ќе му треба … Иако судот е де факто независен, за што сведочат и некои одлуки на судијата Нил Горсач, кој беше назначен од Трамп, а кои не беа секогаш во согласност со претпочитаните претседатели: важно е да се има наклонетост, а со тоа и дополнителни шанси за изборна победа.
Трамп не само што не се сомнева во исправноста на назначувањето нов судија, туку и не се сомневаше во одредена личност. Станува збор за Ејми Кони Барет која е сон на секој републикански експерт за маркетинг. Единственото нешто што ја поврзува со нејзиниот претходник се полот и професијата, покрај огромната амбиција и неисцрпната работна енергија. Освен спротивставените мерки на вредност, двете судијки претставуваат два спротивни света, и од кои доаѓаат и за кои се борат.
(продолжува во следниот број)
