НИКОС КОЅИЈАС
Бугарските шовинисти се чини дека немаат чувство за просторно-временска реалност. Бугарскиот фашизам поради дивјачкото окупирање на територијата на денешна Северна Македонија за време на Втората светска војна, доведе до конечно отуѓување на Бугарија од словенските Македонци и им обезбеди дополнителен поттик за раѓање на нова нација
Се појави сериозна компликација во нашиот регион поради шовинистичкото покренување на македонското прашање од страна на радикалните националисти во Бугарија. Тие се или чисти десничари, како актуелниот министер за одбрана, или некои други бугарски политичари кои сакаат да ја поттикнат нивната предизборна кампања и нивните лични стратегии. „Изненадувачки“, некои во Атина „се восхитуваат“ на крајната десница во Софија и бараат Грција да тргне по нивните стапки и да се потчинат на нивниот избор! На пример, за поддршка на бугарското барање окупацијата на тогашна јужна Југославија да не се опишува како „фашистичка окупација“. Круговите „воодушевени“ од бугарската алт-десница треба да нѐ известат дали Грција треба да престане да ја смета бугарската фашистичка окупација за време на Втората светска војна како навистина окупација.
Се сеќавам дека „македонското“ прашање започна како интра-словенски конфликт. Доминантните (и историски глупави) раководства во Грција успеаја да го претворат во конфликт помеѓу Грција и словенските Македонци/Југославија. Некои публикации во Атина, се чини, сакаат да ја повторат оваа глупост.
Со Договорот од Преспа, Грција се ослободи од проблемот. Договор на кој буквално му „завидуваше“ дипломатскиот естаблишмент во Софија. Ова се случи и покрај фактот дека тие први потпишаа „Пакт за пријателство“ со Северна Македонија. Денес, про-Турците во Бугарија веруваат дека изгубиле дел од својот „шовинистички наратив“ поради Договорот од Преспа. Како втори создавачи на неволји во регионот, тие поставија два нови услови за европскиот курс на Северна Македонија.
Првиот услов се однесува на Македонците од Северна Македонија да го прифатат фактот дека се Бугари. Тие се несвесни за етногенезата на 20-от век на новата словенска нација, словенските Македонци. Вториот, по Договорот од Преспа и уставните амандмани што следеа, се приклучија на мултинационална држава што создава нова „нација на етникуми“ (како што е шпанската), која ја сочинуваат словенските Македонци, Албанци, Власи и други. Спротивно на историските случувања и факти, бугарските шовинисти се чини дека немаат чувство за просторно-временска реалност. Тие сè уште живеат во ерата на Комунистичката интернационала од меѓувоениот период. Тие исто така се надвор од историските граници, бидејќи бугарскиот фашизам, поради дивјачкото окупирање на територијата на денешна Северна Македонија за време на Втората светска војна, доведе до конечно отуѓување на Бугарија од словенските Македонци и им обезбеди дополнителен поттик за раѓање на нова нација. Тоа навистина претставува историска смелост за некои во денешна демократска Бугарија без двоумење да се повикуваат на аргументите на бугарскиот варварски фашизам против словенските Македонци.
Занемарувајќи ги историските реалности, шовинизмот што потекнува од мрачните векови на бугарската окупација бара словенските Македонци да бидат преименувани во Бугари. Тој сè уште живее во ерата на хематолошко-генетски определувања на нациите и допрва треба да се помири со фактот дека денес народите сочинуваат културно-политички субјекти со специфични права на сопствените институционални системи. Допрва треба да сфати дека огромното мнозинство словенски Македонци, а уште повеќе секој Албанец од Северна Македонија или Влав со грчка совест, никогаш не би прифатил да се смета за Бугарин.
Несоодветноста на некои во Софија е засилена со онаа на псевдомакедонските воини во Атина, кои се чини заборавија дека вистинските македонски воини се бореа главно против бугарскиот дигнитаризам, додека подоцна Грција се бореше против бугарските окупации, а голем дел од фронтот што денес го означуваат Договорот од Преспа за предавство, всушност соработуваа. 4. Армиски корпус се предаде со целото оружје во Кавала во средината на Првата светска војна, при што 60.000 грчки граѓани беа убиени во Источна Македонија, а други 20.000 загинаа во егзил во Бугарија, како дел од обидот да се уништи грчкиот елемент од регионот.
Навистина е импресивно што уште еднаш „супер-патриотите“ од Атина сакаат да застанат на страната на радикалниот бугарски шовинизам. Заедно да тврдиме дека треба да се забрани нова нација да биде прифатена како таква, а наместо тоа сите треба да го поддржуваме бугарскиот шовинизам. Тој шовинизам секогаш го поддржуваше создавањето на втора бугарска држава, како што се надеваше дека ПЈРМ ќе стане, за потоа да ја проголта. Псевдомакедонците од Атина, затоа, наместо да го проектираат бугарското вето, тие подобро да ни кажат дали ја поддржуваат „Голема Бугарија“ со грчки консензус и дали имаат намера да им дозволат на некои повторно да ги сонуваат фашистичките соништа во врска со грчките земји што нивната политичка фракција двапати ѝ ги предаде на тогаш фашистичката Бугарија. Тие исто така треба да ни кажат дали сакаат воздушниот простор на Северна Македонија да не биде контролиран од Грција, како што е случај денес, туку од Бугарија и – зошто да не – од Турција.
Меѓутоа, постои уште едно барање на бугарскиот шовинизам поддржано од псевдомакедонците. Тие тврдат дека словенскиот македонски не претставува независен јазик, туку бугарски. Дека тој не е јужнословенски јазик, оригинално составен од елементи на српски, бугарски, турски, влашки и грчки елементи, стекнувајќи го потоа својот сопствен независен курс, туку „едноставно“ бугарски дијалект. Концепциите на нашите бугарски пријатели уште еднаш се застарени. Јазиците и народите се обновуваат и диференцираат со текот на времето. Никој денес не спори дека австриската нација претставува посебна нација од германската, или дека скандинавските нации (Данска, Шведска и Норвешка) сега имаат три различни јазици и корени, и покрај нивното заедничко скандинавско потекло; нешто што се однесува речиси идентично на словенските јазици. Сите знаеме дека американските книги преведени на европски јазици, кога се однесуваат на прототипот, повеќе не го користат терминот „англиски“, туку „американски“, бидејќи постепено се создаваат повеќе варијанти и разлики во секој од овие два јазика. Покрај тоа, американската нација на граѓани на САД не може да се смета за синоним на онаа на Британците, па дури и ни на Англичаните. Истото важи и за Новозеланѓаните, Австралијците или дури Канаѓаните.
Поентата е дека некои во Бугарија, со средновековен микромегалистички синдром, бараат да предизвикаат нови проблеми на Балканот и за европскиот курс на Северна Македонија. Прашањата за животот, како и прашањата решени преку и/или научни истражувања и консултации, не можат да бидат наметнати со претседателски декрети и акти на мирна надворешна политика.
Прашањето е исто така дека некои од грчка страна, наместо да ја прифатат Северна Македонија, треба да се спротивстават на големобугарскиот шовинизам што толку многу ги чинеше и грчкиот народ и грчката земја, што заслепени од нивната антипреспанска одвратност, ја поддржуваат политиката што нашите македонски борци политички и воено ја укинаа пред 120 години.
(Никос Коѕијас е професор емеритус за меѓународна политика, поранешен министер за надворешни работи на Грција и писател. Тој е член на Движењето ПРАТТО. Колумната е објавена за агенцијата ИБНА)
