Украина не се согласува со губењето на територијата
Поранешниот амбасадор на Украина во Хрватска, Олександр Левченко, за nacional.hr ја анализира новата рунда преговори за прекин на огнот во Лондон, што се одржа меѓу САД, Украина, Обединетото Кралство и Франција.
САД, Украина, Обединетото Кралство и Франција одржаа разговори во Лондон на 23 април. Американската позиција во преговорите со украинските и европските колеги ја претставуваше државниот секретар Марко Рубио и специјалните претставници на претседателот Доналд Трамп, Стив Виткоф и Кит Келог. Украинската страна ја претставуваа шефот на претседателскиот кабинет Андриј Јермак, министерот за надворешни работи Андриј Сибига и министерот за одбрана Рустем Умеров.
Сите беа заедно на претходните преговори во Париз. Разговорите во Лондон ќе бидат продолжение на разговорите одржани претходно во Париз со учество на претседателот Емануел Макрон. Во француската престолнина, истите тие американски претставници ја изложија потенцијалната рамка за договори за прекин на огнот и го отворија патот за поширок мировен договор меѓу Киев и Москва.
Францускиот министер за надворешни работи Жан-Ноел Баро изјави дека Европа ги предупредила САД кои прашања за потенцијален мировен договор меѓу Украина и Русија нема да бидат дискутирани. „Откако САД одлучија да заземат позиција на медијатор, ние ги принудуваме да чујат кои се нашите „црвени линии“, рече Баро, осврнувајќи се на прашањата за кои Европа нема да попушти.“
На прашањето дали оваа недела може да се постигне мировен договор меѓу Украина и Русија, како што тврди американскиот претседател Доналд Трамп, Баро истакна дека сè зависи исклучиво од шефот на Кремљ, Владимир Путин. „Мислам дека велигденското примирје, кое Путин го објави сосема неочекувано, беше маркетиншка операција насочена кон спречување на претседателот Трамп да стане нетрпелив.“
Баро додаде дека, иако Русија секогаш го крши прекинот на огнот, има одредено намалување на интензитетот на непријателствата, особено во однос на ракетните напади и нападите со беспилотни летала, па затоа ова би можело да биде почеток на подолг прекин на огнот.
„Њујорк пост“ објавува дека минатата недела, за време на преговорите со американската делегација, Киев бил најзагрижен за делот од договорот што се однесува на териториите. Во исто време, и покрај појавата на детали од планот, не е јасно каков став заземаат страните во врска со прашањето на договорот. „Русија сè уште не се изјаснила дали е сериозна во врска со мировниот договор по повеќе од еден месец одложување на обидите на Трамп да посредува во примирје и договор. Виткоф ќе се обиде да го промени тоа оваа недела нудејќи конечен, најдобар предлог што би можел да вклучува ублажување на санкциите“, се вели во публикацијата.
Ројтерс забележува дека ако Вашингтон навистина се откаже од својата улога на посредник, перспективата за мир ќе стане уште понеостварлива. Впрочем, не постои земја во светот што може да влијае и на Украина и на Русија. Доналд Трамп изјави дека во следните три дена ќе го претстави својот план за решавање на конфликтот во Украина. Познато е дека американската страна му го предложи ова на Киев на преговорите во Париз на 17 април. Се забележува дека овој план предвидува американско признавање на руската анексија на Крим, исклучување на можноста Украина да се приклучи на НАТО, прекин на огнот по сегашната линија на фронтот и прогласување на територијата околу нуклеарната централа Запорожје под неутрална американска контрола. САД во моментов чекаат одговор од Киев. Откако украинската страна ќе се согласи со планот, тој треба да ѝ биде презентиран на Москва.
Мировниот план вклучува распоредување на европски сили во Украина доколку се постигне прекин на огнот. Трамп, исто така, ја разгледува идејата за заедничка украинско-руска комисија плус „неутрални земји“ – која би го следела почитувањето на условите од прекинот на огнот. Од друга страна, САД можат да се приклучат на мировната иницијатива како „финансиска сила“ без да распоредуваат свои трупи. И покрај фактот дека администрацијата на Трамп претходно ја осуди анексијата на Крим, Белата куќа сега разговара за можноста за отстапки. Според изворот, Украина наводно е подготвена да се согласи на губење на до 20 проценти од своите територии „де факто“, без правна формализација.
Ова е привремено признавање на окупацијата, без откажување од суверенитетот. Киев постојано нагласува дека под никакви околности нема да ја признае анексијата на своите територии. Тоа е спротивно на Уставот на Украина и на нормите и принципите на меѓународното право. Украина нема да ги признае териториите окупирани од Русија. Сите овие области ќе останат привремено окупирани. Освен тоа, Украина никогаш повеќе нема да одбие да се приклучи на НАТО. Ако тоа не е реално сега, тоа не значи дека нема да биде можно во иднина. Во исто време, Украина има право да стане членка на ЕУ. Санкциите на ЕУ нема да бидат укинати сè додека конечно не биде сигурно дека Русија нема да започне уште една војна.
И сè уште не е јасно како Русија ќе учествува во обновата на Украина. Ова се однесува на 300 милијарди замрзнати руски средства. Воениот и воено-индустрискиот комплекс на Украина нема да биде ограничен. Во меѓувреме, и покрај забелешките на Трамп, Русија официјално не одговори на предлогот на Вашингтон. Наместо тоа, Путин се повика на „велигденското примирје“, кое, според него, било прекршено повеќе од 3.000 пати. Точно, шефот на Кремљ молчеше дека руската страна е таа што го крши молчењето, а украинската страна само одговара на провокации. Москва повторно прибегна кон трик што го користеше неколку пати претходно. Сопствено гранатирање на Донецк со цел префрлање на вината на украинската страна.
„Доколку Трамп ја напушти Украина, Велика Британија и Европа ќе бидат принудени да ја пополнат празнината. Бидејќи Путин е јасно решен да ја продолжи војната, делејќи го Западот, а краткотрајното велигденско примирје не беше ништо повеќе од ПР тактика. Тоа е контрапродуктивен пристап што е во спротивност со сите неодамнешни искуства за успешно завршување на мировните преговори“, вели Вилијам Хејг, ректор на Универзитетот Оксфорд и министер за надворешни работи на Обединетото Кралство (2010-2014). Мирот не доаѓа по распоред погоден за објави на социјалните мрежи или изјави за кампањата.
Во случајот со Корејската војна, мировните преговори што започнаа во 1951 година поминаа низ десетици состаноци во текот на две години пред да се постигне примирје во јули 1953 година – и тоа сè уште е во сила. Хејг додава дека ова примирје трае 72 години само затоа што САД распоредиле трупи во Јужна Кореја за да спречат друг конфликт. Затоа, мирот во Кореја бара и трпение и сила – ниту едното ниту другото Вашингтон во моментов не им го нуди на Украинците. „Мирот не може едноставно да се купи како производ на трговија. За да се постигне ова, потребна е одредена доверба дека двете страни ќе дејствуваат со добра намера, како и верување од сите страни дека продолжувањето на непријателствата нема да произведе подобар резултат – а таквите убедувања обично бараат време и надворешен притисок“, пишува Хејг.
Трагично пропуштена можност е тоа што САД, доколку одвоеа време и имаа моќ, веројатно можеа да ја завршат војната во Украина. Но, предноста би била да се обезбеди на Украинците доволен прилив на обновена воена помош, што би го принудило Путин да заклучи дека понатамошното зајакнување на неговата позиција е невозможно. Потоа ќе биде потребно време за да се договорат детални аранжмани во врска со границите, воените заробеници, условите за прекин на огнот и безбедносните гаранции, како и економската поддршка за Украина – без кои војната брзо би продолжила. Наместо тоа, денес има брзање за склучување договор во наредните денови – без вистински притисок врз Русија, но со јасна желба САД да добијат пристап до украинските минерали. Последиците за Европа би биле многу сериозни, пишува Хејг. Досега, главниот дипломатски напор што го започнаа премиерот Стармер и претседателот Макрон беше да се создаде „коалиција на оние што се подготвени“ за здружување на силите во Украина во поддршка на мировниот договор. Ова е неопходен процес за да се покаже на Белата куќа дека сè уште ѝ се потребни сојузници и дека мора да ги слуша.
