Дачиќ го искористи името на Гоце Делчев, прашањето за македонскиот јазик, кое, покрај некои други прашања, беше предмет на спорот меѓу Софија и Скопје за да ги подобри односите со Софија. Така, уште еднаш го потврди неискрениот однос меѓу српските власти кон Северна Македонија и нејзината балканска политика и договорот со Грција
ВЕРА ДУДАНОВИЌ
Разочарачко е однесување на лидерот на социјалистите го претвори Министерството за надворешни работи во еден вид специјална единица за интензивирање на односите и евтината забава. Без разлика дали тоа е само стил или зад тоа стои стратегија
Можеби тоа е она што мислел писателот на познатиот текст потпишан со со името на Александар Вучиќ, кога обесмилувајќи го целиот образовен систем, рече дека не се важни дипломите туку итулата: министерот за надворешни работи на Србија, Ивица Дачиќ, има диплома по право на Факултетот за политички науки, но таа, според гафови кои ги прави, не претставува гаранција за поседување на знаења потребни за извршување на работата што му е доверена.
Така, на пример, со неодамнешниот обид за додавање на Бугарија на листата на соседните земји со кои се наоѓаме во лоши односи, даде уште една причина за тезата дека со честата вербално нафрлување врз соговорниците – или од оние земји со кои имаме нерешени односи или оние од Западот кон кои формално стремиме – портфолиото кој му дојде во рацете, всушност, се претвори во еден вид специјална единица за интензивирање на врските и евтината забава.
Учесниците на меѓународните собири каде што зборува српскиот министер за надворешни работи велат дека Дачиќ може да изнесе убедливи аргументи во корист на српската страна. Проблемот, сепак, е тоа што тоа го прави на начин кој го остава истиот аргумент во сенка на уште еден силен впечаток – многу неповолен „уметнички впечаток”, создаден со изведбата адаптирана на потребите зазасенување на домашниот простаклук и на собирање на поени на внатрешен политички план.
Сè што нема таму: од трагикомични импровизации, кои се резултат на очигледен недостаток на подготовка ( „значи Кале, значи рид”), преку злоупотреба на можност да се ги забавува високите гости со пеењето, амбиции на која не и е навистина место (што, според некои извори, го поттикнувал лично и Александар Вучиќ, бидејќи тоа го забавувало), да предизвика инциденти кои, во очите на дел од електоратот, е како примен како глас на достоен борец за „српските интереси” (обраќањето кон амбасадорката на Косово во САД Флора Читаку со зборовите „Ајде, не свири, ти си глупава колку си тешка”).
На неодамнешниот „случај Бугарија” проблемот меѓу двете земји, што следеше по „лекцијата” на Дачиќ на бугарскиот премиер Бојко Борисов и повикот на српскиот амбасадор во Софија на разговор во бугарското Министерство за надворешни работи, беше потоа „пеглан” од Александар Вучиќ и премиерката Ана Брнабиќ. Сепак, не видовме дека било кој укор бил испратен кон челото на дипломатијата, но сè заврши така што виновни беа преведувачите и медиумите, кои „погрешно ја протолкуваа изјавата на Борисов”.
На што всушност сме присуствувале? Дали сето тоа шоу беше со претходно дистрибуирани улоги (Вучиќ има толкава сила што неочекувано се појавува и решава работа) или тоа беше навистина самостоен настап на Дачичќ кој не му се допаднал на претседателот на Србија Дачиќ не е точно по негова волја, но не сакал тоа да и го покаже на локалната јавност? Со други зборови, дали честопати случајното однесување на Дачиќ е прашање на стил или стратегија?
Филип Ејдус, професор на Факултетот за политички науки, нема најмала дилема: „Не постои стратегија, тоа е само неговиот стил, кој може да се допаѓа на дел од домашната јавност, ама во дипломатијата е апсолутно несоодветен и го деградира угледот на нашата земја.”
Поранешниот дипломат и член на Меѓународниот форум за односи со странство Јова Илиќ, малку подетално зборува за говорот на Дачиќ кон Борисов, но потсетува дека Бугарија, за жал, не е единствената ниту последната земја, кон која српскиот министер за надворешни работи говори на „благо кажано невообичаен начин”. Во текот на случајот, тој гледа поголеми проблеми освен стилот, кој не е прикладен на сериозни дипломати. Но треба да загрижува млаката, речиси рутински реакцијата на Министерството за надворешни работи на Бугарија на личното, речиси навредливо обраќање кон премиерот на суверена соседна земји со која се сака да се изградат најдобрите односи “, вели соговорникот за НИН и оценува дека „тоа е промено како непромисленост која се должи на фактот за тоа од кого и од каде доаѓа, па не треба да се придава поголема важност, освен рутински дипломатски протест.”
Искусниот дипломат привлекува внимание и со нешто друго, освен со можната бугарска проценка „од кого е и не може подобро“, за што би можеле да му дадеме поголемо значење: „бранејќи го нашиот став за Косово, наводно игнориран од премиерот на Бугарија и сакајќи да го поправиме потоа нашиот министер, Дачиќ го искористи името на Гоце Делчев, прашањето за македонскиот јазик, кое, покрај некои други прашања, беше предмет на спорот меѓу Софија и Скопје – што уште еднаш го потврди неискрениот однос меѓу нашите власти кон Северна Македонија и нејзината балканска политика и договор со Грција . Оттука и неубедливо благи реакции на претседателот на Републиката”, вели Илиќ.
Тука веќе влегуваме во сложена приказна за меѓусебни односи, која излегува од приказната за „дипломатскиот стил” на Дачиќ – ако овие два збора воопшто не можат да се поврзат со (на благ начин) несоседска јавна активност на српскиот министер за надворешни работи. Затоа, да се вратиме, на темата.
Праведно е да се каже дека неконвенционалното однесување на политичарите повеќе не е невообичаено – така што ако се земат предвид впечатливи феномени како што се Доналд Трамп или Борис Џонсон, можеме да зборуваме и за „мода”. Во тој контекст, дали Дачиќ може да се нарече „навестувач на овој тренд” или, со оглед на фактот дека тој е задолжен за дипломатијата на мала земја со големи проблеми, во неговиот случај треба да се применуваат други критериуми?
Соговорниците не го гледаат Дачиќ како пионер во воспоставувањето на нови општоважечки правила. „Без разлика дали ни се допаѓа или не, Трамп и Џонсон се претставници на земји со големи економии, нуклеарни сили и постојани членки на Советот за безбедност на ОН. Ивица Дачиќ, министер за надворешни работи на мала, слаба и сиромашна земја, која до неодамна беше под санкции, бомбардирана и прогонета во меѓународното општество, и тоа заради политиките чиј портпарол беше во деведесеттите години “, потсетува Ејдус и поентира: “Старите Латини беа во право – она што му е дозволено на Јупитер не е на волот”.
Една добра лекција за тоа како претставниците на „големите” се сериозни во врска со нивната работа, дури и кога се занимаваат со „малите” ни го даде во понеделникот, францускиот претседател Емануел Макрон, читајќи го маратонскиот говор на добро наулен српски – што тешко може да се спореди со Дачиќевото невешто читање на напишан англиски текст, ќе се рече, на кирилица и „по Вук”. Бидејќи, без разлика колку многумина го сакаат тоа, нашиот мал српски не може да се спореди со јазикот што го зборува целиот свет и без кој денес е тешко да се вработиш во пекарница или бутик.
Сепак, неможноста Дачиќ да комуницира на англиски јазик на начин на кој не би се срамеле, сепак, според Илиќ, не припаѓа на главните проблеми. „Тоа не е толку голем проблем со јазикот што најдобриот студент може да го научи, бидејќи како министер има најдобри преведувачи кои легално и законски ги користи. Трамп и Борис Џонсон, може да си дозволат опуштено однесување и послободен јазик, бидејќи тие го можат да го користат и оној другиот начин, а српскиот министер тоа нема да може. Тој своите манири ги црпи од минатото, кога единственото нешто што било важно било да со послушен, да си на линија и без свое мислење. и штету нашим односима“, вели овој некогашен дипломат.
