Зголемувањето на трошоците за одбрана е стара тема во НАТО, иако со Трамп на власт во САД таа стана ургентна точка на дневен ред на Алијансата. Поттикнати од агресијата на Русија врз Украина, во Европа е веќе започнат нов процес на вооружување и опремување на главните европски членки на НАТО
ДРАГАН МИШЕВ
ЦИВИЛ МЕДИА започна серијал на тема „НАТО лидерски самит 2025: Предизвици и перспективи“ во кои релевантни соговорници, експери во областа на геополитиката, безбедноста, одбраната и членството во НАТО одговараат на прашањата за предизвиците и перспективите на Алијансата во периодот по Самитот на НАТО во Хаг, зголемување на трошоците за одбрана на земјите членки на 5% од ГДП до 2035 година и единството на Алијансата во претстојниот период.
Своите ставови по овие прашања, ексклузивно за ЦИВИЛ МЕДИА ги сподели Сашо Орданоски, доктор по комуникации и политички науки кој има работено на големи регионални и меѓународни иницијативи во медиумските и антикорупциските напори. Предава на Универзитетот на Југоисточна Европа и на Универзитетот Американ Колеџ Скопје, а зад себе има над 40 години искуство во новинарство, односи и комуникации со јавноста.
ЦИВИЛ МЕДИА: Кои се предизвиците и перспективите на Алијансата во периодот по Самитот на НАТО во Хаг?
САШО ОРДАНОСКИ: Со доаѓањето на американскиот претседател Доналд Трамп на власт, предизвиците за НАТО Алијансата е како во наредните години да го одржи неопходното ниво на единство и координација во самата Алијанса под притисок на непредвидливоста и хаотичноста во надворешната и одбрамбената политика на САД.
И годинава не е на повидок завршување на војната во Украина, а Русија во наредната деценија нема да претставува сериозен воен предизвик за НАТО и покрај огромните политички, економски, социјални и низа други последици врз европскиот континент заради руската агресија врз Украина.
Со оглед на четиригодишното војување во Украина, НАТО треба да ги прилагоди сите свои воено-политички стратегиски предизвици врз база на искуствата од овој конфликт.
Со кои предизвици се соочува иницијативата за зголемување на трошоците за одбрана на земјите членки на 5% од ГДП до 2035 година?
– Зголемувањето на трошоците за одбрана е стара тема во НАТО, иако со Трамп на власт во САД таа стана ургентна точка на дневен ред на Алијансата. Поттикнати од агресијата на Русија врз Украина, во Европа е веќе започнат нов процес на вооружување и опремување на главните европски членки на НАТО, а од историјата знаеме дека менувањето на овој вид на одбрамбени политики можеби оди споро, но потоа тешко и сопира во децениите што следат. Воената машинерија на земјите членки на НАТО е моќна, а европскиот воено-индустриски комплекс ниту заборавил да произведува модерни воени средства, оружје и опрема, како што не заборавил да води војни.
Комплексна е анализата за тоа што претставуваат тие 5% од ГДП на секоја земја-членка, бидејќи во тој процент влегуваат и трошоци, како цивилни развојни и производствени програми кои имаат одбрамбени потенцијали, развојот на дигиталните технологии или вложувањата во транспортно-логистичките коридори кои не мора автоматски да се директни буџетски средства наменети стриктно за одбраната.
На пример, сегашните американски издвојувања за одбраната се движат на само околу 3,5% од ГДП на САД, но со оглед на огромната индустрија којашто со силни државни субвенции работи во најразлични сектори блиски до стриктно одбрамбените потреби, тешко е да се пресмета колку, всушност, изнесува процентот во ГДП на одвојувањето на САД за одбраната.
На сличен начин, иако со далеку помали буџетски средства, се анализите на воените издатоци и на поголемите европски сојузници и Канада во НАТО.
Но, насоката е недвосмислено јасна: многу повеќе пари за инвестиции во сите сектори на модерните воени предизвици како главен фактор за одвраќање на агресивните милитантни политики и практики на Русија кон Европа, што е основната причина и за самото основање на трансатлантската Алијанса во 1949 година.
Дали по овој самит може да се очекува поголемо единство на Алијансата во претстојниот период
– Да, несомнено.
(civilmedia.mk)
