Откако нацистот Јарослав Хунка беше поздравен во Парламентот, извинување до најголемата еврејска заедница во Канада стигна и од премиерот Трудо, но самата организација побара извештаите да бидат јавно објавени, бидејќи Канаѓаните заслужуваат да ја знаат вистината за степенот до кој на нацистичките воени злосторници им е дозволено да се населат во оваа земја после војната
ИВАНА ЈАНКОВИЌ
Канадската влада ги помина последните две недели извинувајќи се и има шанси да помине уште некое време додека „невидениот срам“ некако не згасне. Започна со аплауз во парламентот за Јарослав Хунка, кој беше претставен како херој за оваа пригода, како што рече Ентони Рота, претседателот на Долниот дом. Набргу се покажа дека овој поранешен европски имигрант, сега 98-годишен старец, кој беше поканет да присуствува на посетата на Володимир Зеленски, украинскиот претседател, донел во Отава некои различни искуства од оние што му препорачале да биде на тој ден.на тоа место. Наводниот „борец за независност на Украина од Русите за време на Втората светска војна“ всушност бил војник на доброволната дивизија на трупите на Галиција СС. Информациите ги изненадија сите, вклучително и самиот премиер Џастин Трудо, кој потоа јавно се извини, но тоа извинување не донесе големо олеснување за него или за неговата влада.
Дивизијата СС Галиција беше основана од офицери на СС во 1943 година и ги собрала Украинците подготвени да се борат против руската армија и да убиваат цивили. Страдањата на Евреите, Полјаците, Белорусите и Словаците од оваа единица останаа евидентирано како најсурови злосторства.
По војната, неколку стотици поранешни припадници на оваа единица нашле засолниште во Канада. Меѓу нив е и Хунка, кој еднаш напиша есеј за времето поминато во Галиција за онлајн списание кое се занимава со украинските воени ветерани. Таму тој опиша како луѓето во западна Украина првично ја поздравувале германската армија, по години полска окупација, а потоа уште една и пол година советска окупација. Потоа, како гледал како семејствата одат во Сибир за време на Сталин и како некои членови од неговото семејство биле уапсени.
„Кога беше основана Галиција, многу Украинци ја прифатија шансата да возвратат“, напиша тој. „Никој од нас не праша каква ќе биде нашата награда, што ќе добиеме, па дури и што ќе ни се случи утре. Чувствувавме должност кон нашата родна земја и отидовме да се бориме.“ Тој самиот ја почувствува таа должност на 18-годишна возраст, кога се приклучил.
Тој, исто така, истакна дека периодот од 1941 до 1943 година, од моментот кога Германија влезе во Украина, и пред да се пријави во единицата, биле најсреќните години во неговиот живот и дека очекувал „легендарните германски витези“ да дојдат и да ги нападнат „ ги мразеше Полјаците“.
Тој напиша дека по војната бил во логор за воени заробеници во Италија, дека подоцна му било дозволено да се пресели во Англија, каде што ја запознал Маргарет Еџертон, Британка, со која се оженил. Според нејзината потврда за смртта од пред пет години, тие пристигнале во Канада во 1954 година. Дипломирал на Колеџот за технички науки и се вработил во воздухопловната индустрија. Како што е напишано во неговата биографија, на Универзитетот во Алберта, каде што неговите синови го основале фондот „Јарослав и Маргарет Хунка“, тој ја посетува Украина секоја година и е претседател на парохискиот совет на украинската католичка црква Свети Володимир во Торнхил. приградска област во регионалната општина Јорк во Онтарио.
По скандалот што избувна, Универзитетот во Алберта објави дека „жали за ненамерната грешка“ и истакна дека го затвора фондот и дека на неговите синови им е вратен придонес од околу 30.000 канадски долари.
Ентони Рота ја презеде одговорноста за тоа што Хунка беше поканет во парламентот и поднесе оставка, велејќи дека не знае за кого се работи. Нешто слично кажа и Трудо, со тоа што вмешал руска пропаганда, која е виновна за се.
Сепак, немаше руска пропаганда во биографијата на Хунка, ниту во неговите изјави кога започна украинскиот конфликт. „Во последната војна, се приклучив на украинската армија за да се борам против Русите, така што се борев против истиот народ против кој истиот народ се бори Украина сега“, рече тој во март 2022 година.
Прашањето за украинските имигранти и нивното минато е чувствително прашање за канадското општество со децении. По голем притисок, државата формираше комисија за истрага на воените злосторници во 1985 година. Истражителите најмногу беа ограничени на документите донесени во Канада, немаше ниту премногу информации, ниту премногу волја, а беше донесен и изнуден заклучок дека само членството во СС одреди во Галиција не е доволно за кривично гонење. Ниту пак за одземање на државјанство. А сепак целата работа беше иницирана поради проценката дека повеќе од 800 обвинети за воени злосторства нашле засолниште во Канада.
Ирвин Котлер, поранешниот министер за правда, кој бил советник на канадскиот еврејски конгрес за време на работата на комисијата, рече дека присуството на Хунка во парламентот ги вознемирило сите, но дека поважното прашање „кое првично беше игнорирано, е како тој влегол во Канада“ и како немаше повеќе истражувања откако тој влезе во земјата.
„Тоа беше грешка поради незаинтересираност, а резултатот беше што станавме засолниште за нацистичките криминалци и затоа немаше одговорност“, рече Котлер.
Извинување до најголемата еврејска заедница во Канада дојде од Трудо, но самата организација побара извештаите на комисијата да бидат јавно објавени и споредени со другите податоци од времето на Холокаустот. „Канаѓаните заслужуваат да ја знаат целосната вистина за степенот до кој нацистичките воени злосторници им беше дозволено да се населат во оваа земја по војната“, напишаа тие во извештајот.
Семејството на Хунка не коментираше, но семеен пријател изјави за CBS News дека се „шокирани од она што се случило“ и дека не знаеле ниту дека тој ќе објави официјално соопштение. Тој „само очекуваше да биде во иста просторија со Зеленски“.
