Домаќинот на Самитот на државите од Г-7, канадскиот премиер Тридо објави дека завршниот документ е потпишан од сите, вклучувајќи го и амриканскиот претседател Трамп, но последниот од авион за дома, на твитер соопшти дека го повлекува потписот!
ТОРСТЕН ТАЈХМАН
„Мислам, дека ќе има завршна декларација“, рече американскиот претседател Доналд Трамп по средбата со канадскиот премиер Џастин Трудо. Цела ноќ преговарачите на државите на Г7 се обидуваа да го формулираат заедничкиот текст. Домаќинот на Самитот на државите од Г-7, канадскиот премиер Тридо потоа објави дека завршниот документ е потпишан од сите, вклучувајќи го и амриканскиот претседател Трамп, но последниот од авион за дома, на твитер соопшти дека го повлекува потписот!
Од француската делегација на самитот се велеше дека САД и Европа сакаат да почнат нови разговори за трговската политика. По средбата со францускиот претседател Макрон, Трамп имаше помирлив тон: „Покажуваш многу храброст, работиш исправно. Не е лесно, но работиш исправно. Франција е прекрасна земја и вие имате посебен претседател. Благодарам“, рече американскиот претседател.
Според Трамп, сите страни биле подготвени за согласност. На работните средби од првиот ден на самитот, меѓутоа, стана јасно пред сѐ колку сојузниците се оддалечени едни од други, особено во делот на трговските прашања.
Шест држави ги презентираа своите бројки, а Трамп ги претстави своите. Се вели дека не направил отстапки. Во суштина, Трамп смета дека економијата е антагонистичка игра на „нулта сума“. Трговскиот дефицит на САД тој го сфаќа како отворена сметка на другите држави кај САД.
Канада, Јапонија и Европејците на работите гледаат поинаку. Тие разлики мора да „се наречат со вистинското име и да се работи на нивно надминување“, уверена е германската канцеларка Ангела Меркел. „Не треба да се правиме како сѐ да е во ред“, изјави таа.
Самитот на Г7 почна со уште еден страничен удар од Вашингтон. Трамп побара Русија повторно да биде примена во друштвото на големите и моќните. Италијанскиот премиер Конте на Твитер напиша дека би го поздравил враќањето на рускиот претседател Путин во кругот на најважните индустриски нации.
Во разговорот со неговите европски колеги потоа за такво нешто очигледно веќе не станало збор: „На средбата на Европејците улога играше и темата Русија. Единствени сме во ставот дека враќање на Русија во форматот Г7 нема да се случи сѐ додека не биде постигнат суштински напредок во однос на проблемите во Украина. Тоа беше заеднички став“, рече германската канцеларка Меркел.
Ангела Меркел допатува за Канада на средбата на Г7 свесна дека ѝ претстојат не многу радосни денови. Шефовите на држави или влади од Германија, Франција, САД, Канада, Јапонија, Италија и Велика Британија на покана на канадскиот премиер се сретнаа во Шарлевоа. „Секому му е јасно дека таму ќе има тешки дискусии“, рече канцеларката по доаѓањето.
Ако на минатиот самит во италијанското место Таормина се работеше само за Парискиот климатски договор, кога претседателот на САД зазеде позиција спротивна на сите останати лидери, САД во меѓувреме и во многу други точки се разијдуваат од мислењата и ставовите на останатите Г7-држави. „Јасно е дека од напуштањето на Климатскиот договор од страна на САД во оваа група има несогласувања“, вели Меркел. „Истиот ефект го има и најавата за казнени царини на челик и алуминиум кои ние ги сметаме за противправни.“ Истото, според неа, важи и за откажувањето на Атомскиот договор со Иран од страна на САД.
Кој сакаше да разбере колку е затегната ситуацијата доволно беше да фрли поглед на подготовките во врска со самитот. Во изминатите недели напорно се работеше и сепак т.н. „Sherpas“, главните преговарачи на Г7-државите, се далеку од тоа да најдат заеднички именител за различните позиции. До почетокот на самитот, а веројатно и потоа интензивно ќе се преговара, се вели од извори на германската влада. Според истите, се работи на тоа да се најде најмал заеднички именител, вели претставник на владата кој работел на неколку самити на Г7. Овојпат, вели тој, не е полесно од изминатите години.
Дали самитот во сабота ќе се заврши со заедничко коминике е нејасно, а таква е проценката и на канцеларката. Од германска страна се вели дека напорите одат во таа насока, но надежта полека се губи, бидејќи заеднички став подразбира да се има консензус. Во завршното коминике во Таормина се дефинираше и разликата во ставовите по прашањето на заштитата на климата. Но, каква би била ползата од заедничко соопштение ако во Канада на ист начин се третираат сите спорни теми?
Не би смеело да се заостане зад резултатите од последните Г7 и Г20 самити, предупредува германската канцеларка Ангела Меркел. „Ние ќе водиме сметка за тоа“, ветува таа. „Не верувам дека треба да има натамошно разводнување на резултатите кои ги постигнавме изминатата година.”
Заради тоа во меѓувреме сериозно се размислува дали не би било подобро на крајот на самитот да даде изјава само канадскиот претседавач со самитот. Во него би можел да ги истакне заедничките вредности како мултилатералноста, заложбите за слободна трговија и преземањето одговорност за меѓународната заштита на климата. Со оглед на тешката ситуација, тоа би бил веројатно „поискрениот пат“, вели Меркел. „Нема смисла разликите произволно да се налепуваат една на друга.“
Но, каква вредност има тогаш еден Г7-самит? Дали се навестува крајот на овој политички формат? Претседателите и премиерите на Г7 досега се гледаа како заедница која се залага за мултилатералност, односно меѓународно единство и систем на вредности базиран на одредени правила. Тие вредности не смеат да бидат чепнати и на тоа германската влада полага најголемо значење. „За уредување на глобализацијата која сите нѐ засега нема ништо подобро од мултилатералниот пристап, наместо сѐ да се остава на поединечни чинители кои ги гледаат само сопствените интереси, а не и општото добро“, постојано нагласува канцеларката Меркел.
Тоа пак не менува ништо на фактот дека хармонијата која беше долги години главен сигнал што се испраќаше од Г7-самитите, веќе е минато. Со Доналд Трамп на чело на САД уште долго ќе се чека на сликите од премиери и претседатели кои во опуштена атмосфера и полни со верба и во најдобро расположение ѝ се презентираат на јавноста.
Канадски весник неодамна во свој напис групата ја нарече „раскарана банда“. Министерот за финансии на Франција, Бруно Ле Мер, по минатонеделната „напната и тешка“ средба со неговите Г7-колеги зборуваше за „Г6 + 1“. Заедничка финална изјава од канадското место Вистлер тогаш немаше. Преголемо било негодувањето и кавгата околу казнените царини на САД за увоз на челик и алуминуим.
Средбата на министрите за финансии би можела да се сфати како најава за тоа што може да се очекува од самитот што помина. По средбата во Вистлер не се постигнале поедноставни услови за преговори, се вели од гермнски извори. Сепак, никој не сака да се откаже од Г7. Во вакви времиња било екстремно важно да се одржуваат вакви средби. Каде инаку би била можноста за отворен разговор на шефовите на држави или влади во еден тесен и затворен круг?
Освен заедничките работни состаноци, во Канада ќе има можност и за билатерални состаноци. Канцеларката Меркел, на пример, за првпат ќе се види со новиот италијански премиер Џузепе Конте. Времето ќе покаже како Италија ќе се постави во кругот на Г7. На видео-конференцијата на преговарачите, што се одржа во понеделникот, учествуваше претставникот на досегашната италијанска влада. Неговиот наследник треба да се приклучи на кругот на преговарачи дури во текот на неделата. Канцеларката Меркел сака да одржи средба во четири очи и со претседателот на САД, Доналд Трамп. Во тешки времиња треба по секоја цена да се одржува почеста комуникација отколку вообичаено, закучува Меркел.
