Бугарија го бара тоа, а Северна Македонија, исто така, сака да слушне дека оваа комисија постигнала напредок, бидејќи сè уште се надева на пробив со Бугарија околу нејзиното членство во ЕУ пред самитот на ЕУ во јули – се обидува да одгатне БИРН преку разговор со наш историчар
Разговорите во рамките на Заедничката мултидисциплинарна комисија за историски и образовни прашања, сепак продолжуваат, иако двете земји имаат различни ставови за чувствителните историски теми – како резултат на што нејзината работа често предизвикува јавни бури во двете општества.
Бугарија го бара тоа, а Северна Македонија, исто така, сака да слушне дека оваа комисија постигнала напредок, бидејќи сè уште се надева на пробив со Бугарија околу нејзиното членство во ЕУ пред самитот на ЕУ во јули.
Потсетувајќи се на последниот состанок, минатата недела во Софија, комисијата за медиумите изјави дека разговарале за историјата на Охридската архиепископија и одредени востанија од 11 век, кои двете земји изгледаат како свои национални востанија и како дел од сопственото историско наследство.
Остануваат разликите за Охридската архиепископија, изјави за БИРН членот на комисијата од Скопје, историчарот Петар Тодоров. Охридската архиепископија продолжи во современата Македонска православна црква – која со децении се бореше да добие прифатеност во православниот свет.
Но, генерално, проблемот околу историјата е многу поширок и не е ограничен само на дебатите внатре во комисијата. Тодоров рече дека напредокот на оваа и на другите спорни теми и понатаму е попречен од заедниците на историчари во двете земји кои сè уште веруваат дека минатото и историјата не треба да се одвојат од модерната држава и државна идеологија.
Митовите остануваат вградени во наставата по историја
По состанокот на комисијата минатата недела, Тодоров рече дека за раниот османлиски период се разговарало во конструктивна атмосфера.
„На средбата продолживме со дискусии за темите и прашањата за кои долго време се разговара, а тоа се учебниците по историја за VI одделение во Бугарија и за 7 одделение во Македонија и изнаоѓање решенија кои Комисијата ќе им ги препорача на образовните институции за тоа како учебниците по историја во двете земји може да се подобрат за да помогнат во надминување на симболичните спорови што ги имаат и елитите и општествата како последица на политичките митови кои опстојуваат во историското образование“, рече Тодоров.
За Охридската архиепископија и одредени востанија од 11 век против Византија и нивното прикажување во учебниците по историја, „Имаме различни ставови за Охридската архиепископија“, рече Тодоров.
Прашањето за православната црква што ја покрива територијата на денешна Северна Македонија и делови од некои соседни земји е комплицирано и спорно.
Додека денешната Македонска православна црква вели дека е вистинскиот наследник на Охридската црква, историчарите и свештениците и во Србија и во Бугарија го оспоруваат ова и велат дека црквата во Охрид е дел од нивното историско наследство.
Бугарскиот наратив поопшто тврди дека денешните етнички Македонци имаат бугарско потекло и дека македонскиот идентитет, одвоен од бугарскиот, бил само вештачки формиран по Втората светска војна, под наводен притисок од тогашна Југославија, да ги попречи бугарските (правилни) барања за што е денешна Северна Македонија. Така, целата историја пред Втората светска војна останува потенцијално проблематична.
„Нагласивме дека препораките (на комисијата) треба да се засноваат на научни принципи и пристапи кои ќе ги деконструираат политичките митови во историското образование, а прашањата од средновековниот период да се гледаат во нивниот поширок општествено-политички контекст, а не исклучиво од современиот етно-национална и ексклузивна перспектива“, рече тој.
„Ова, всушност, не доведе до овој спор и до создавање и консолидација на политичките митови во историското образование.
. „Ние веруваме дека деконструирањето на политичките митови во образованието е многу важно бидејќи тие се користат како оружје за поделба, а во најлош случај, како изговор за извршување на агресија.
„Можеме да бидеме сведоци на тоа со воената агресија на Русија против Украина, која Москва ја дефинира како измислена нација без своја историја“, рече Тодоров.
Тодоров се залага за мултиперспективен пристап во справувањето со вакви комплицирани прашања, наспроти држењето само до еден наратив.
„Во надминувањето на овие проблеми, употребата на мултиперспективноста како пристап во историското образование е корисна алатка, особено кога етно-националните ексклузивни перспективи за минатото се исклучително силни и во погледите на минатото доминираат политички митови, а не потребата за подобро разбирање на историјата и нејзиното наследство што сите ние денес го споделуваме на Балканот“.
