Бугарија го бара тоа, а Северна Македонија, исто така, сака да слушне дека оваа комисија постигнала напредок, бидејќи сè уште се надева на пробив со Бугарија околу нејзиното членство во ЕУ пред самитот на ЕУ во јули – се обидува да одгатне БИРН преку разговор со наш историчар
За да се постигне заедничката цел за добрососедство, не се доволни декларативни изјави во кои се споменува „добрососедство“, додаде тој.
Потребно е да се применат конкретни пристапи и позитивни европски искуства за надминување на проблемите меѓу двете земји.
„Тие не можат да се надминат ако еден политички мит во историското образование само се замени со друг“, забележа историчарот.
Работата продолжува и покрај празнините меѓу состаноците
И покрај континуитетот на состаноците на комисијата, временското заостанување меѓу нив е долго.
По последната средба, членовите ја закажаа следната седница за четири месеци подоцна, и покрај претходните изјави на копретседателите на комисијата, по еден од секоја земја, дека ќе имаат за цел почести разговори.
Но, Тодоров инсистира меѓу средбите да се работи.
„Должината помеѓу последниот и следниот состанок на Комисијата не значи прекин во нејзината работа. На почетокот на годината, копретседавачите, во консултација со членовите на Комисијата, се согласија да одржат шест состаноци во 2022 година“, потсети тој.
На последната средба, меѓусебно, двајцата копретседатели предложија следната средба да се одржи кон средината на септември, што останатите членови го прифатија.
Во меѓувреме, Комисијата ќе ја усогласи содржината на записниците и стенографските записи од претходните состаноци.
Бранителите на „националната историја“ им служат на политичките интереси
Во изминатиот период во Бугарија беа формирани две неформални тела, вклучително и историчари кои или се обидуваат да формираат паралелна историска комисија, со цел да ја прошират дебатата, или оние кои држат цврсти позиции на темата за преговори со Северна Македонија за спорната теми воопшто.
Едното тело кое се стреми да ја прошири дебатата се нарекува себеси комисија во сенка, а другото е составено од историчари кои ја повикуваат Бугарија да не отстапува во дебатата.
Гласовите на историчарите кои се против секој договор со Софија се силни и во Северна Македонија.
„Како член на Комисијата, на средбите со нашите колеги од Софија, но и во јавноста, посочивме дека надминувањето на спорот води низ поширок форум на дискусија, кој ќе се заснова на искрен пристап, ослободен од политички, идеолошки и партиски влијанија – не со наметнување еден врз друг наративи кои во јавноста се претставуваат како „историски вистини““, рече Тодоров.
„Колку што знам, комисијата која себеси се нарече „комисија во сенка“ сè уште не е формирана, но е планирана, со екипирање со историчари од двете земји. Слушнавме неколку изјави за причините за неговото формирање, за кои може да се каже дека се добронамерни“, рече тој.
„Мојот прв впечаток е дека ова е обид да се вклучат и други историчари од двете земји, кои би покажале поинаков пристап за надминување на историските проблеми.
„Сепак, рано е да се даваат судови и оценки за улогата што оваа комисија би ја имала во односите меѓу двете земји и нејзиниот придонес во дебатите за минатото и историското образование, бидејќи составот на комисијата, нејзината методологија и целта. за неговата работа, не се јасно дефинирани“, рече Тодоров.
Од друга страна, постои заедница на историчари со сосема поинаков пристап и разбирање за улогата на историјата, рече Тодоров, „кои пред јавноста се претставуваат како „бранители на идентитетот и националната историја“.
„Оваа второспомената група од Бугарија, криејќи се зад академските титули, излезе со политички став кој ги користи нивните ставови за минатото – претставени во јавноста како „историски факти“ и како „историска вистина““, тврди Тодоров.
„Меѓу оваа не толку мала група историчари постои разбирање дека минатото и историјата не треба да се одвојуваат од државата и нејзината идеологија, која пак често се прилагодува на идеологијата на политичките партии на власт.
„Оваа група вели дека државата треба да ги дефинира „историските вистини“ и да ги гради своите политики за иднината врз основа на овие „факти“ и „вистини“, кои се всушност политички митови“.
.Тодоров рече дека овој пристап се покажал како конфликтен, па дури и катастрофален во историјата на човештвото.
„Проблемот со овој пристап, кој отфрла различни толкувања на минатото засновани на научни принципи и ги осудува како штетни за државата и нацијата, е многу проблематичен за општествата и државите кои се декларираа себеси како демократски – затоа што наметнуваат авторитарен и недвосмислен поглед на историјата. Тие се спротивни на демократијата и развојот на демократското општество“, рече Тодоров.
Овој пристап е штетен и за историската наука и самата историја, бидејќи ја прави алатка на политиката и на партиските интереси, а не на научните принципи и интереси.
„На овој начин, ние зборуваме за историја која служи на одредени политички и партиски интереси, а не на научни интереси.
Тодоров рече дека, за жал, овој пристап останува доминантен на Балканот и пошироко, вклучително и во некои земји-членки на ЕУ.
Така, историските догми од двете страни на границите се хранат една со друга, тврди тој.
„Историчарите од двете страни на границата кои го делат овој вид на гледиште за минатото имаат потреба еден на друг. Со својот пристап и спорови меѓусебно се хранат со аргументи зошто се „неопходни“ за општеството во кое функционираат“, заклучи Тодоров.
(крај)
