Војната во Украина е во клучен момент, кој може да биде опасен за оваа земја, вели поранешниот директор на американската Централна разузнавачка агенција (ЦИА), Дејвид Петреус
ВАЛОНА ТЕЛА
Во интервју за Радио Слободна Европа (РСЕ), пензионираниот американски генерал вели дека е важно сојузниците на НАТО, особено земјите од Источна Европа, да продолжат да даваат воена поддршка за Украина. Според него, поразувањето на Русија не е невозможно.
„Украинците ја добија битката кај Киев, ја добија битката во другите два северни града, Чернихив и Суми. Тие, всушност, можат да ги победат Русите“, вели Петреус, кој командуваше со американските сили во војните во Ирак и Авганистан.
Тој додава дека руските сили имаат недостиг од логистика и претрпеле големи загуби, но ја отфрла можноста за вклучување на силите на НАТО во конфликтите во Украина и предвидува дека војната ќе заврши со преговори.
Ако војната се одолговлекува, вели Петреус, ризиците се големи. „Склон сум да мислам дека веројатноста за употреба на оружје за масовно уништување во моментов е сè уште мала“, смета тој.
Русија продолжува да се соочува со силен отпор од Украина за време на повеќе од еден месец инвазија. Кои се можните понатамошни сценарија за оваа војна?
– Прво, мислам дека треба да анализираме каде сме биле. Русија се обиде да ја собори владата на украинскиот претседател Володимир Зеленски. Неговата главна цел беше да ја преземе контролата врз Киев, да ја собори владата и да го замени претседателот Зеленски со проруски претседател. Стигнаа до Киев, со многу сили и од Белорусија, и не успеаја. Украина ја доби битката за Киев, исто така за Чернихив на север и за Суми на североисток. Сега се во позиција на транзиција. Русите јавно изјавија дека тоа всушност не им била главна цел, туку дека тоа е Донбас и југоисточниот дел на земјата. И сега тие ги насочуваат ресурсите на југ, јужно од Харкив, кои доаѓаат од источната страна на Украина. Тие ги зајакнуваат силите кои доаѓаат од областите контролирани од сепаратистите во регионите Доњецк и Луганск. И тие се обидуваат конечно да го заземат целиот Мариупол, што ќе им овозможи да ги свртат тие сили кон север и да се обидат да ги заробат украинските сили кои ги бранат линиите на фронтот во Донбас во областа контролирана од сепаратистите. Значи, ова е важен, клучен, но и опасен момент за Украина.
Ако Русија успее на исток, дали тоа значи дека остатокот од Украина тогаш ќе биде поранлив?
– Мислам дека не. Мислам дека Русите се прилично ограничени во тоа што можат да постигнат. Ахиловата пета за нив е секогаш недостатокот на логистика, со други зборови, кога се далеку од железнички систем или пристаниште, нивната логистика е многу, многу скромна во споредба со нашата логистика. Тие најмногу можат да имаат четвртина од она што го имаме. Имаме многу важна логистика, можеме да патуваме на долги растојанија без фиксни бази. Тие се поврзани со железнички системи. Кога се во близина на пругата, тие се многу добри, но кога ќе ја напуштат, како што видовме, тогаш немаат соодветно снабдување со храна, гориво, муниција, медицинска опрема и други за нивната сила. Ова секако има огромно влијание врз моралот на војникот. Нашите војници во Ирак и Авганистан знаеја дека ако бидат ранети, ќе бидат префрлени во првата полска болница во рок од еден час – златен час – и нивната стапка на преживување беше над 90 проценти. Значи, сè е поврзано со она што се случува во тој златен час.
Дали мислите дека Украинците можат да продолжат да се спротивставуваат?
– Мислам дека можат. Ова е како еден вид трка и зависи од способноста на Украинците брзо да се движат кон југ, да се фокусираат на она што доаѓа од исток, од југоисток и од Мариупол. Зависи и од тоа што правиме. Не мислам само на САД, туку на сите земји од НАТО заедно, особено на оние источноевропски земји кои имаат противвоздушна одбрана, системи за лансирање ракети, артилерија и муниција за се што е компатибилно со она што го има Украина.
Досега сојузниците на НАТО ја поддржуваа украинската армија, но не се вклучени во конфликтот. Дали мислите дека истата стратегија ќе продолжи?
– Да. Генералниот секретар на НАТО Столтенберг, исто така американскиот претседател Бајден и другите лидери оценија дека би било ризично и со многу непознати – да речеме – американски и руски авиони да летаат во ист воздушен простор. Всушност, знам што ќе се случи, руски авиони ќе бидат урнати, а ние ќе го уништиме рускиот систем за противвоздушна одбрана. Но, она што не го знаеме е како Русија би реагирала. Мислам дека е разумно некој што седи на чело на Советот за национална безбедност на САД или НАТО да каже дека тоа е многу ризично, не знаеме каде завршува. Затоа мислам дека не е неразумно да се каже дека Украинците се борат многу ефикасно, многу херојски, со вештина и креативност, храброст и тие се ефикасни во тоа; она што треба да го направиме е да им помогнеме. Ова е нивна борба, тие се подготвени за тоа и само им требаат средства за тоа. Она што треба да го направиме е тоа што им треба најмногу, земјите од Источна Европа да ги исчистат своите одбранбени резерви и да понудат сè што имаат на Украина, тоа би било од помош.
Како го гледате крајот на оваа војна?
– Мислам дека крајот ќе биде некакво решение кое ќе се постигне преку преговори. Во спротивно, не е невозможно Украина да ја победи Русија. Украинците ја добија битката кај Киев, ја добија битката на другите два северни града, Чернихив и Суми. Треба прво да ги запреме Русите, а потоа да ги нападнеме, бидејќи тие се на непријателска територија. Русите очигледно ја немаат поддршката од Украинците. Што и да имаа, изгубија поради ѕверствата и ужасниот третман на локалните заедници. Сите ги мразат. Бев во инвазија, бев генерал со две ѕвезди кога го нападнавме Ирак. Ирачаните ни аплаудираа кога стигнавме. Тие не го сакаа нивниот претседател Садам Хусеин, неговите синови убијци и неговиот клептократски режим. Не можам да замислам инвазија на земја во која сите те мразат. И ако претходно не ја мразеа Русија, сигурен сум дека ја мразат сега, поради ужасниот начин на кој ги третираат луѓето, вклучително и воените злосторства извршени во Буча. И, сигурен сум, ќе дознаеме за уште многу злосторства извршени во Мариупол и во некои други градови од кои Русите заминуваат.
Можете ли да замислите САД во одреден момент да се вмешаат во настаните во Украина?
– Не. Не со воени сили на теренот. Не очекувам тоа да се случи. Можам да замислам некаква ОБСЕ, не мировна туку набљудувачка сила во одреден момент, ако има решение ако се преговара. Она што мислам дека би можело да се случи, а овде чукам на дрво додека го кажувам ова, е дека Украинците би можеле да ги спречат Русите кои доаѓаат од исток и Донбас и Мариупол, да ги одвратат како што направија околу Киев. Да потсетам, Русија веќе ангажираше над 70% од расположливите сили. Знаеме дека одат во Грузија, Сирија, Источниот воен округ, Вагнер групата, Африка и секаде каде што можат да најдат платеници за да се борат. Тие се очајни. И ако овој скромен напредок што го постигнаа во источна Украина може да се запре, а потоа да се врати назад, тогаш би можеле да го видиме поттикот за решение преку преговори. Сега и двете страни го започнаа тој преговарачки процес, но верувам дека ниту едната нема да се согласи, сѐ додека има шанси да добие поголема моќ на бојното поле.
Како може да изгледа договорот?
– Веќе гледаме некои елементи. Украинските преговарачи поставија на масата Украина да се откаже од напорите за влез во НАТО, да помине низ процес кој веројатно би вклучувал референдум, бидејќи е неопходно да се промени Уставот. Тие не би се откажале од можноста за приклучување кон ЕУ и би инсистирале на безбедносни гаранции. Има само три членки на Советот за безбедност кои можат да бидат гаранти, бидејќи ниту Русија, ниту Кина, очигледно, не би го гарантирале суверенитетот на Украина, а тоа се: САД, Британија и Франција. И може да има преговори за Крим, како закуп од 99 години за еден долар годишно, или нешто слично. Не мислам дека Украина замислува дека ќе го врати Крим. Донбас е малку поинаков, мислам дека ќе треба да видиме како ќе се одвива битката таму.
Кои се ризиците ако трае оваа војна?
– Ризиците се значителни. Пустошењата, загубата на животи, штетите на инфраструктурата, нарушената економија, на патот во глобалниот систем на храна ќе продолжат, бидејќи 30 до 35 насто од извозот на пченица доаѓа или од Русија и од Украина. Потоа имаат јачмен, пченка, разни метали, а и ѓубриво. Влијанието врз различни сектори на глобалната економија е значајно, на пример, ако ја бојкотирате руската сурова нафта или природен гас, а има последици, но има и штети за руската економија кои постепено ќе станат непоправливи. Факт е дека големите производители на нафта повеќе нема да го помагаат руското дупчење во Сибир, тие заминаа и нема да се вратат. 500 компании од САД или целосно се повлекоа или на некој начин ги намалија своите активности во она што го правеа во Русија. Некои може да се вратат, други ќе останат затворени, па има огромна штета.
Русија е во подобра позиција од која било друга земја да се соочи со овие санкции, бидејќи има нешто што навистина му треба на остатокот од светот: природен гас, нафта, јаглен, паладиум, никел, бакар и многу повеќе. Сепак, ова ќе има огромно влијание врз оние кои имаат помалку среќа. И мислам дека со текот на времето ќе започне да паѓа поддршката за Путин, која ја генерира телевизијата која целосно го поддржува она што го прави Русија. Мислам дека тоа ќе се промени со текот на времето. Не можете да имате 15.000 Руси да се вратат дома во ковчези. Ова е повеќе отколку во Авганистан, ова е веројатно најмалку четири пати, ако не и пет пати повеќе отколку што имавме загуби во Ирак за 20 години. Имавме големи загуби, јас бев командант таму, не можам ни да замислам да загубам 15.000 војници за пет недели. Тоа е зачудувачки.
Некои американски претставници велат дека на рускиот претседател Владимир Путин не му се кажува вистината за војната во Украина. Што мислите за тоа?
– Сигурен сум дека луѓето не се среќни да му носат лоши вести на Владимир Путин. Тоа е тажно. Тоа е неизбежно, но се случува. Тој знае која била првичната цел, да се собори владата и да се замени Зеленски со проруски лидер, тоа не се случи и нема да се случи. Тие ги повлекуваат силите од Киев, а има неверојатни бројки на загуби, не може сето тоа вечно да се врти за Владимир Путин.
Што велат за ова претходните војни што ги водела Русија за време на Путин?
– Како ја добија војната во Чеченија? Го уништија Грозни. Само го уништија и го истераа населението. Што направија во Сирија? Немаа војници на теренот, туку специјални и воздушни сили кои го уништија Алепо, град со повеќе жители од Киев, а потоа го раселија. Разликата е во тоа што го немавте цел свет фокусиран и стотици илјади мобилни телефони го снимаат сето тоа. Ако можете да комбинирате податоци со отворен код, Твитер и други апликации за социјално вмрежување и да ги поминете сите тие податоци, можете да разберете што се случува и мислам дека ова е првата војна што се случува и првата војна што ја гледате, кои земаат разузнавачки информации и ги објавуваат во јавноста на начин што не го открива изворот и методот. Постојано покажуваме што прават Русите и предвидуваме што ќе прават, што прават, иако рекоа дека нема. (РСЕ)
