ДАНИЕЛ СМИЛОВ
Со умерена архангелска помош, долготрајната владина криза во Бугарија е пред крај. Барем привремено. Веројатно ќе постои влада „Габриел“, поддржана од ГЕРБ, ДПС, БСП и ИТН, што ќе му овозможи на 49-то Национално собрание да ги донесе итно потребните одлуки. Уште повеќе: четирите споменати партии ќе имаат интерес оваа влада да трае, па дури и да успее. Затоа, неговиот хоризонт може да испадне подолг од очекуваното.
И во овој парламент, како и во претходниот, има реално мнозинство и тоа е околу таканаречената „хартиена“ коалиција, која исто така прерасна во коалиција „Магнитски“: ГЕРБ, ДПС и БСП имаат свои истакнати претставници во „престижна“ листа на американското Министерство за финансии. Време е ова мнозинство, кое по бројки е доста импресивно, да ја преземе својата политичка одговорност за управувањето со државата.
Марија Габриел – со двоен, единечен или без докторат – е погодна да раководи со кабинет од ова мнозинство. Таа е добар и интелигентен висок администратор, додека е политички производ на ГЕРБ и лојална на лидерот на таа партија и неговите партнери. И пред се, таа е прифатлива за Брисел како личност која ќе се обиде да ја смири отворената недоверба кон Борисов кај некои од водечките европски политичари. Со ГЕРБ, работите ретко се решаваат според основаноста, но според моделот на Пунта Мара, секогаш се прават обиди да се испратат совети и пораки од еден или друг. Гласникот за Европа во овој случај е соодветно избран.
Што да очекуваме
За да се проголта мнозинството ГЕРБ, ДПС, БСП и ИТН во земјава, ќе биде претставена како спасител на Бугарија од некоја неподнослива катастрофа предизвикана од ПП-ДБ и особено од Асен Василев. Првото нешто што треба да се очекува од новото мнозинство е тешката артилериска обука за финансиски и буџетски прашања, која веќе ја започна привремениот министер за финансии уште пред изборите. И тогаш, сепак, оваа тема беше преиграна, а Бугарија речиси беше прогласена за банкрот.
Добар совет за новото мнозинство е да не претерува со своите спасувачки пориви. Затоа што ако на Бугарија и треба спас, тоа е најмногу од самиот него – од неговиот повеќе од 10-годишен менаџерски „модел“, од мимиката на менторирани-забави кои доаѓаат да го „расипат“ Бојко Борисов, но завршуваат како негови патерици. туку чепкалки за заби. Да не зборуваме за партии кои ќе ја спасат Бугарија од „род“ и се на граница на ментално нормалното.
Доброто од целата ситуација е што спасителите на Бугарија ќе соберат во нивната администрација речиси се од што навистина треба да се спаси. Така барем политичката одговорност ќе биде јасна и луѓето нема да имаат на кого да му се лутат – тие што го збркаа големиот хаос ќе мора да го цицаат со сите ризици што произлегуваат од овој несреќен факт.
Втората работа што може да се очекува од новото мнозинство е некакво раздвижување на полето на „реформите во судството“. Иван Гешев веќе изгледа „зготвен“ од неговите претходни покровители и политички сојузници. Изјавата на Марија Габриел дека ќе побара смена на Гешев е првиот отворен став на ГЕРБ (и ДПС) против главниот обвинител, кого тие самите го поставија. Позицијата на Борислав Сарафов беше претходник на пресвртот на плимата. Сепак, целата приказна со нападот на Пишман врз Гешев остава многу лош вкус на мафијашко мешање во политиката. И овој вкус го расипува посакуваниот ефект од политичкото одвојување на ГЕРБ-ДПС од Гешев. Надворешен набљудувач би останал со впечаток дека политичките лобија во судството се обидуваат да си ја преуредат капата без всушност да ги загубат своите позиции. А згора на тоа, не се знае на чија страна е организираниот криминал во овој процес – во смисла на бомбашите.
Третата работа што може да се очекува од новото мнозинство е евроатлантска политика со одредени резерви. Овие одредби ќе бидат реверс пред БСП и ќе бидат изразени во некакво документарно пакување, на кое ќе пишува дека „ниту еден бугарски куршум не оди во Украина“. А во моментов претседателот и преодната влада користат такви обврзувачки материјали, што им дава одредена можност да продолжат да ги мешаат главите на дел од гласачкото тело со некаква бугарска божемна „неутралност“. Таквиот компромис се чини неизбежен доколку се сака да се привлече БСП. Корнелија Нинова веќе навести дека без нив новото мнозинство Четврто: новото мнозинство ќе го убие „Вазраждане“ како опасност за скршнување на земјата од нејзиниот пат кон еврозоната. Или барем лесно би можело да го стори тоа, доколку Борисов и Карадај цврсто застанат зад брзото прифаќање на Бугарија во еврозоната. Меѓутоа, тука има едно големо „НО“, а тоа е степенот до кој новото мнозинство ќе се стекне со формат „Трактор“ – односно бранител на интересите на некои бугарски бизнис и политички кругови, за што еврозоната и неговата строга регулација се прилично контраинтуитивни. Активирањето во јавната сфера на Алексеј Петров е симптоматично за притисокот во оваа насока. Значи треба да се остави едно прашање за еврото. Доколку преовлада форматот „Трактор“, референдумот „Вазраждане“ може да се покаже како изговор за непримерен договор на новото мнозинство. Но, барем засега, фер е да им се даде одредена заслуга во однос на еврозоната. (И на крајот, референдумот на Костадинов е сериозно неуставен и Уставниот суд може разумно да го отфрли.)
Петто, „Вазраждане“ допрва ќе ги имаат шансите со новото мнозинство, продолжувајќи да ја извршуваат својата главна задача – нападите против ПП и особено против Д.Б. Тие ќе бидат и страшило на кое ќе му се сошие ПП-ДБ за да се дискредитира опозицијата, и сечило против главниот политички противник на новото мнозинство. Во оваа смисла, тие ќе бидат инструментално корисни и ќе можат да извлечат придобивки врз основа на оваа корисност – и духовна и материјална.
Свои шанси во новонастанатата ситуација имаат и ПП-ДБ. Консолидирањето на сите нивни противници во генерална влада ги прави единствената смислена и вистинска опозиција во овој парламент. Тие ќе имаат задача да следат колку новото мнозинство следи вистинска политика во однос на еврозоната и колку дејствијата во судската сфера не се само преуредување на пионите од ГЕРБ-ДПС.
Во земја каде што „катарзата“ и „Пунта Мара“ станаа синоними
Ако следната „катарза“ за херои како Борисов и Пеевски овојпат се покаже како реална, како што велат, ќе го освои целиот народ. Ако владата „Габриел“ е обид на овие херои елегантно (колку што е можно) да се повлечат од бугарската политика, тоа може да се покаже како изненадувачка новина. Во вакво сценарио, може да има повеќе од една влада и владејачко мнозинство во еден парламент во рок од четири години.
Но, во земја каде што „катарзата“ и „Пунта Мара“ станаа синоними, високо се препорачува скептицизам и потреба од силна опозиција и владејачка алтернатива.
