Бугарите се во ЕУ, повеќе го обожаваат Путин отколку Унгарците и упорно создаваат раздор. Во Бугарија постојат сите предуслови за успешно зајакнување на руското влијание. А тоа е многу опасно. Инаку постои руска поговорка во која се вели „пилето не ептица, Бугарија не е странство“
АЛЕКСАНДАР АНДРЕЕВ
Дел од самата интелигенција е за Русија, војската и тајните служби се осомничени дека сè уште ги негуваат старите врски од советската ера и не може да се замисли подобра плодна почва за ширење на руското влијание. Бугарија ги има сите предуслови за успешно зајакнување на руското влијание
ОД ФРУСТРАЦИИ ДО АНТИЗАПАДНИ ПАРОЛИ Ситуацијата е сериозна. И не мислам само на агресивниот национализам или на огромната поддршка за Владимир Путин, која ја имаше во Бугарија пред почетокот на војната против Украина. Размислувам за нов начин на размислување, за бран кој опасно се прошири низ Бугарија. Бранот, кој, за жал, се шири главно благодарение на младите, помалку образовани луѓе, чии фрустрации се слушаат во антизападните пароли.
Тоа е мешавина од антилиберализам, омраза кон елитите, теории на заговор, антисемитизам, антициганизам и восхит кон силниот човек во Москва кој сака да го исцеди „либералното мочуриште“. Бидејќи се чувствуваат разочарани од Европа и Западот, овие луѓе сега се борат против западната цивилизација и сета модерност, со заклетва на нивните „православни христијански вредности“ и конструирајќи архаична слика за светот. Тоа е слика на свет во кој се важни само крвта и почвата, каде насилството е оправдано и во каде железната тупаница на Путин конечно ќе го утврди сето тоа, сè по што копнеат.
АНКЕТИ Бугарија има најмногу симпатии кон Русија меѓу сите членки на ЕУ. За ова има длабоко вкоренети историски, културни и конфесионални причини. Пред руската војна против Украина, Путин уживаше поддршка од околу 50 отсто од испитаниците во Бугарија. И сега таа поддршка падна на помалку од 25%, што сепак е застрашувачка бројка. Поради војната се сменија и ставовите на Бугарите кон западните сојузи и тоа во позитивна насока. Денес, 63% од Бугарите сметаат дека е подобро нивната земја да биде во сојуз со ЕУ или НАТО, отколку во сојуз со Русија. Сепак, постои безнадежна празнина во бугарското општество. Од една страна се осудуваат Путин и војната, но истовремено се бараат објаснувања и „олеснителни околности“.
Ваквата реторика редовно ја демонстрираат не само малите проруски партии, туку и традиционалните (и традиционално проруските) партии како што се социјалистите или (изненадувачки) партијата на турското малцинство (ДПС)! Руските влијанија во денешното воено време и многу драматични времиња во Бугарија резултираат со политички, како и економски и ментални зависности. Од сите земји на ЕУ, Бугарија е најмногу зависна од руската енергија, не само од гасот, туку и од нафтата или суровини за нуклеарната централа Козлодуј. Дури 500.000 руски туристи годишно е важен економски фактор, како и приосуството на околу 50.000 Руси, кои поседуваат недвижен имот во Бугарија.
АНТИМАКЕДОНСКА КАМПАЊА Бугарската армија, која е составен дел на НАТО, главно е опремена со оружје и опрема од советско време, советските борбени авиони Миг што мора да се одржуваат во Русија. Некои од денешните високи бугарски офицери завршија воена обука во поранешниот Советски Сојуз – и сè уште се многу наклонети кон Русија. Има и некои аномалии, како организацијата на резервни офицери, која агресивно ја шири воената реторика на Москва. Не треба да се потценуваат ниту старите разузнавачки зависности од пред 1989. Поранешните соработници на бугарската комунистичка служба за државна безбедност се уште се активни во политиката и економијата. А за тоа говорат безбројните шпионски скандали кои ги разоткрија руските мрежи во Бугарија и предизвикаа протерување на неколку бугарски дипломати.
Друг политички развој, можеби помалку видлив, е тесно поврзан со војната на Русија во Украина и зависноста на Бугарија од Москва: ветото на Бугарија против почетокот на преговорите на ЕУ со Северна Македонија за полноправно членство.
Ова вето е поддржано од огромно мнозинство во Бугарија и тоа е многу во согласност со руската пропаганда. Русија се смета за сила која сака да го контролира Балканот уште од 19 век. Путин само ја продолжи таа политика. Со сите сили се бори против влезот на балканските земји во ЕУ и НАТО – за него моментално Балканот е важно бојно поле. Само битките што се водат таму не се крвави, тие се битки за срцата и главите на луѓето.
Накратко, она што денес го гледаме е обидот на Русија, со помош на проруските елити на Балканот, дополнително да го разгори јазот меѓу Бугарија и Северна Македонија и да создаде несигурност кај луѓето од Западен Балкан во нивните напори за европска интеграција. .
МАНИПУЛАТИВНО ПАРОЛИ Имајќи предвид дека во овој контекст не можеше да се избегне зборот „пропаганда“: да, тоа е многу валкана војна што се води во Бугарија. Од манипулативниот и делумно многу непристоен речник на рускиот амбасадор во Софија („Бугарија, евроатлантски ноќен брод“) до неуморната работа на стотици платени и неплатени корисници на социјалните мрежи кои деноноќно го фалат Путин и војната и ги клеветат Украинците како фашисти. Набљудувачите велат дека фабриките за комплетни тролови се борат за доминантно мислење во Бугарија. На Фејсбук, на пример, меѓу вестите за ужасите на војната во Украина, најмногу може да се најдат објави кои го поддржуваат Путин, а кај некои може да се забележат и цинични „смајлчиња“.
Но, не само тролови, ботови и делумно „професионални“ корисници шират пропаганда на Кремљ во Бугарија. За жал, некои медиуми, со отворени или прикриени симпатии, известуваат за војната на Путин, неговите цели или тврдења без факти. Еден јавен радио водител, сопственик на инфо портал или влијателна информативна страница за која е докажано дека дистрибуира руска пропаганда од најлош вид, сите тие размножуваат цинични „трикови“ од Москва и канат докажани шарлатани или промосковски политичари на интервјуа. И сето тоа се случува под лицемерното мото на различни мислења. Со други зборови: шират лажни вести, лаги и пропаганда на собраниската лента и ги блокираат сите критики вперувајќи го прстот кон слободата на мислење.
Слично на тоа, овие „медиуми“, „новинари“, јутјубери, инфлуенсери од онлајн форумите делуваа за време на пандемијата на корона, кога нон-стоп зборуваа за „лагите на Ковид“ и создаваа јавно мислење против кампањата за вакцинација. Многу медиуми во Бугарија се буквално инструменти на политички и економски интереси. Не случајно оваа земја е на чело на неслободата на мислење, не само во Европската Унија, туку и на Балканот.
НА ЧЕЛО НА НЕСЛОБОДНИТЕ ЗЕМЈИ Бугарија е исто така (како што е докажано) најкорумпираната земја на ЕУ, земја чие судство не заслужува да се нарекува така. Еден дел од бугарската интелигенција е во корист на Русија, а војската и тајните служби се осомничени дека сè уште негуваат стари врски од советската ера. Сè на сè, не може да се замисли подобра плодна почва за ширење на руското влијание.
Бугарија е земја која често се нарекува Тројански коњ на Москва во ЕУ и НАТО. Земјата опишана во една руска поговорка вака: „Пилето не е птица, Бугарија не е странство“. Каква страшна изрека, особено ако се има предвид дека Бугарија сè уште била позната како своја руска територија во царско време – но од другата страна на Дунав. И дека за време на советско време Бугарија двапати се „натпреварувала“ да стане 16-та советска република. Земја на Црното Море, на само неколку стотици километри додека врана лета од бојното поле во Украина.
Длабоко поделена земја, дури и поради Русија, земја која сега, по прекинот на испораките на руски гас, мора да се подготви за неизвесна економска и политичка иднина.
(Авторот е главен уредник на бугарската редакција на DW. Опремата е на Глобус)
