Бројките укажуваат дека од раните 50-ти до денес, произведени се повеќе од 8,3 милијарди тони пластика. Проблемот, сепак, е дека 55 проценти од сите пластика произведени не се адекватно згрижени и завршиле или во депонија или во дивината
ДАМЈАН РАКНИЌ
Пластиката е практично неуништлива – природата не може лесно да ја деградира, може да се смачка, понекогаш дури и на микроскопско ниво.
Хана Ричи и Макс Росер, во неговата студија на 2018 година, „Пластични загадувањето”, истакнувајќи дека 80 отсто од пластичен отпад што се создава на земјата, додека 20 отсто се создава во морето, но тоа, се разбира, зависи од региони. За океаните и морињата, најопасниот пластичен отпад се создава во близина на брегот, поточно во рок од 50 километри од брегот. Проценката е дека крајбрежниот пластичен отпад изнесува нешто повеќе од 36 проценти од вкупната количина на пластичен отпад.
Бројките укажуваат дека од раните 50-ти до денес, произведени се повеќе од 8,3 милијарди тони пластика. Проблемот, сепак, е дека 55 проценти од сите пластика произведени не се адекватно згрижени и завршиле или во депонија или во дивината. За контекстот, да кажеме дека само осум проценти од пластичниот отпад е изгорен, додека дури и помалку од шест проценти беа рециклирани. За да бидат работите уште полоши, од шест проценти рециклиран пластичен отпад, што е околу 500 милиони тони, само една петтина бил користен, додека другата маса одново завршила во природата. За таква состојба, има многу виновници.
Ако се погледне на односот на производство на пластични производи и пластичен отпад, на врвот е индустријата за пакување со 146 милиони тони пластични и произведени 141 милиони тони пластичен отпад. Во врвот е текстилната индустрија – 47 милиони тони произведени работи од пластика кој донесуваат 38 милиони тони пластичен отпад, а тука е и индустријата за производи за широка потрошувачка – произведени 42 милиони тони пластика и 37 милиони тони пластичен отпад.
Хана Ричи и Макс Росер, истакнуваат дека ситуацијата зависи од региони.
Податоците од 2013 година велат дека повеќето пластични отпад се акумулира на хемисферата на северната Земја, што е логично бидејќи таму има повеќе луѓе кои живеат. Очекувано, САД, Јапонија и многу западно-европски земји произведуваат значителни количеста на пластичен отпад. Според студијата објавена во списанието Science во 2015 година, САД произведуваат околу 37,7 илјади тони пластичен отпад дневно, но исто така и во голема мерка го уништуваат – или го рециклираат или го горат. Јапонија и Западна Европа го следат нивниот пример.
Од друга страна, околу половина од пластичниот отпад што завршува во океаните и морињата го создаваат пет земји: Кина, Индонезија, Филипини, Тајланд и Виетнам. Тоа е затоа што овие земји економски брзо се развиваат, што доведува до зголемување на потрошувачката, што пак дополнително води до зголемена потрошувачка на пластични производи. На пример, Кина, произведува 32.000 тони пластичен отпад дневно, а само 26 проценти од овој отпад се третира соодветно. Ситуацијата во другите земји што ги загадуваат океаните се уште е полош, бидејќи само 1 отсто од произведениот пластичен отпад соодветно се третира таму.
Според една студија од 2017 година, повеќе од 90 отсто од планетарниот пластичен отпад кој завршува во океаните и морињата доаѓа преку 10 реки. Меѓу реките најголем загадувач е кинеската Јанг Це која исфрлува во морето за една година речиси 1,5 милиони тони пластичен отпад. Од другите девет реки седум се одАзија – Инд, Жолта Река, реката Хаи, Прл Ривер, Амур, Меконг и делтата на Ганг, Брамапутра и Мегана- и оние во океаните и морињата на годината донесуваат 578 тони отпад, како и две африкански – Нил и Нигер – кои на океаните и морињата носат уште 120 илјади тони отпад.
Отпадот од реките струите почнува да го соберат во центарот на океански басени. Бидејќи повеќето пластика плива, најголем дел од пластичниот отпад во океаните е на амата површина. Се проценува дека во моментов на површината на океаните во светот се наоѓаат пет трилиони пластични честички.
Голема акумулација на пацифичко ѓубре (VPNs) најдобро го илустрира она што се случува кога голема количина на пластичен отпад ќе се најде во океаните. Во студијата објавена во магазинот Nature, научниците откриле дека 99 проценти од тој отпад е сочинет од пластика и до 1,8 милијарди пластични честички. VPNs зафаќа површина од 1,6 квадратни милји (за три пати поголема од големината на Шпанија), и има молекуларна тежина од околу 79 илјади тони. Повеќе од половина од пластични состав што го прави тој пластичен отпад завршпува во рибарски мрежи, јажиња и жици.
(продолжува)
