Она што ја прави пластиката корисна – издржливоста и отпорност на деградација – во исто време ја прави речиси неуништлива. Природата е, едноставно, не може да ја уништи, може да се исецка на најситни делови ама таа кога-тогаш ќе заврши во нашата чинија
ДАМЈАН РАКНИЌ
Пластичниот отпад на три начини може да влијае на животните – може да ги зароби, да бие изеден од нив и може само да им попречува. Ричи и Росер велат дека 344 видови досега на еден или друг начин се заплеткувале во пластичен отпад, или во пластични јажиња, рибарски мрежи и отфрлените риболовни средства.
Во однос на „прехрамбената“ потрошувачката на пластика, без разлика дали тоа е намерно, ненамерно или индиректно (животно јаде животно кое јадело пластика), досега е објавено дека најмалку 233 видови кои јадат пластика. Пластиката што се јаде варира во големина и зависи од тоа колку е големо животното. На пример, китовите можеле да јадат девет метри јажиња, саксии и поголеми количества пластични плочки.
Истражувачите откриле дека животните кои јадат пластика често го намалуваат капацитетот на стомакот, што предизвикува губење на апетитот и создава лажно чувство на ситост. Се разбира ефектите на јадењето на пластика може да биде фатално, особено ако пластични честички перфорираат еден од органите на дигестивниот тракт на животните. Средбата со пластичниот отпад е средба со објекти кои им ја намалуваат светлината и може да го ограничи пристапот до светлината и да го намалат количеството на органска материја во нивната околина.
„Загадувањето на морето и земјата е различен по тоа што го осквернува место; кај земјиштето – отпадот останува во голема мера онаму каде што се случила контаминацијата – додека кај водите се валкаат сите три димензии, бидејќи загадувањето бргу се шири под влијание на ветерот и океанските струи”, објаснува д-р sc. Владо Чучулиќ, виш научен соработник на Институтот за истражување на морето и животната средина на Институтот Руџер Бошковиќ во Загреб.
Во прилог на пластични производи за еднократна употреба, најголемиот загадувач на животната средина врз основа на пластика во светот се догорчиња од цигари, кои во себе содржат мали пластични влакна
Британските научници утврдиле дека количината на пластичен отпад што океанот го испушта на островот Св. Елена и Фокландските Острови, и со себе носи многу инвазивни растителни и животински видови. „Најдовме до 300 парчиња отпад по метар од крајбрежјето, понекогаш дури и на места кои треба да бидат официјално заштитени”, вели д-р. Дејвид Барнс во разговор со The Independent.
Чучулиќ објаснува зошто ваквите миграции се опасни. „Кога дојдоа инвазивни видови во нови области каде што нема природни непријатели, тие започнуваат да го уништуваат домородното население”, вели тој, додавајќи дека овој тип во нова средина може да го наруши воспоставен екосистем што директно влијае на локалните заедници. „Околу 50 проценти кислород на Земјата доаѓа од морски фитопланктон. Исто така, на апсорпција на индустриското производство на големи количини на CO2 и океаните се закиселуваат, а со тоа индиректно го намалуваат износот на потребните ресурси за човекот”, вели Чучулиќ. „Сè што е лошо за морето на некој начин се манифестира на копното”.
Во Обединетите нации за Денот на животната средина, што се одбелжа во Њу Делхи во Индија оваа година, се впери прстот кон еднократна употреба на пластични кеси, како основен извор а загадување на светот. Тие заклучија дека светот сé повеќе се свртува кон производство на пластични производи кои се фрлаат по една употреба.
„Секоја минута во светот се купуваат милиони шишиња со вода, додека пет милијарди еднократни пластични кеси се користат во текот на годината. Севкупно, половина од сета пластика што се произведува денес е фрлена по една употреба “, се вели во извештајот на ОН.
Според нив, човекот станал зависник од еднократна употреба на пластика, и ова е многу опасно. „Секоја минута на светот се купуваат милиони шишиња вода, додека пет милијарди еднократни пластични кеси се користат во текот на годината. Севкупно, половина од сите пластика што се произведува денес е фрлена по една употреба “, се вели во извештајот на ОН.
Производите направени од полиетилен терефталат (шишиња со вода и коцки за купување на слатки) дебели полиетиленски (контејнери за шампони и гелови за туширање, шишиња млеко, замрзнувач кеси и контејнери за сладолед), полиетилен со ниска густина (кеси, пепелниците, различни контејнери), полипропилен (кеси за чипс, садови за микробранови, затки за шишиња и тегли за сладолед), полистирен (прибор за јадење, садови и чаши), и експандиран полистирен (контејнери за топли напитоци или заштитна амбалажа).
Податоците на Гринпис во октомври оваа година се поддржани од извештајот на ОН. Според податоците кои се случиле по своите постапки, животната средина во целина, значи земјиште и океаните, повеќето од загадувачите се Кока-Кола, Пепси, Нестле, Данон, МОндалез интернејшенел, Проктер и Гембл, Унилевер; КОлгејт Палмолајв ….- се клучните компании чии производи се главно бараат еднократни пластични контејнери.
Во прилог на пластични производи за еднократна употреба како што се шишиња пијалаци, капачиња за овие шишиња, кеси кои се поставени кога купуваме храна, втори најголемито загадувачи на животната средина врз основа на пластика во светот се догорчиња од цигари, кои во себе содржат мали пластични влакна. Поранешниот уредник на Гардијан задолжен за следење на животната средина Џон Видал вели дека ова е најголемиот проблем на загадувањето на животната средина од страна на бојектите со пластика.
Од одредени пластични отпадоци едноставно не можеме да се решиме.
„Пластични работи се присутно и денес, тие се штетни, или се спороозни о уништувањето. Од неа облека, електроника, боја, автомобили, покриви на куќи и цевки за довод. Може да ве фрли пластично шише во својаот Recycle Bin, но како да се ослободите од, на пример, душек кој содржи милиони честички на формалдехид? “, вели Видал. „Сакате да го фрли во ѓубре, дали ќе го закопате или запалите, еектот на крајот е неповолен“.
Всушност, она што ја прави пластиката корисна – издржливоста и отпорност на деградација – во исто време ја прави речиси неуништлива. Природата е, едноставно, не може да ја уништи, може да се исецка на најситни делови, ама таа кога-тогаш ќе заврши во нашата чинија. „За малите животни пластичните ситни делови им изгледаат како храна и тие ќе ги голтнат без размислување”, додава Чучулиќ.
Ричи и Росер, на пример, истражуваат како микропластичните честитчки (со дијаметар не поголем од 4,75 милиметри) животни ги јадат и може да се заклучи дека овие животни не може веднаш да умрат зарди потрошувачката на пластика, но тие значително ќе имаат штета на долг рок, Тие забележале дека некои животни започнатле да се однесуваат неправилно, тие го намалиле нивото на енергија, што пак доведе до намалување на растот и репродукцијата.
(продолжува)
