Конфликтпт меѓу Азербејџан и Ерменија во 2020: историски судир или судир со геостратешки димензии. Жестоките судири меѓу Ерменија и Азербејџан продолжија во последните денови во во битката за Арафах, кој засега е под контрола на Ерменците
Последниот конфликт меѓу двете земји ескалираше и нема индиции дека тој ќе се смири, барем во догледно време. Се поставува прашањето, зошто е обновен стариот конфликт во моментов, кој беше во фаза на мирување (замрзнат конфликт) по жестоките борби во периодот 1988-1994 и во текот на април 2016 година.
Ерменија, која го контролира спорниот регион, е задоволна од статус кво состојбата, додека Азербејџан, кој е богат со енергетски ресурси и чие воено трошење го надминува целиот ерменски буџет, сега се заканува дека со воена сила ќе ја врати контролата над изгубениот регион.
Прашањето е, зошто овој регионален конфликт е активиран во моментов, што може да има поширока димензија со поставување на Турција на страната на Азербејџан и евентуално на Русија на страната на Ерменија. Овој конфликт претставува повеќе од спор меѓу двете земји околу пограничниот регион, туку борба меѓу група на држави за контрола над целиот регион на Кавказот.
Регионот Нагорно Карабах е еклатантен пример за проблемите предизвикани од распадот на Советскиот Сојуз (СССР). Во почетокот на XIX век, регионот стана дел од Руската империја по поразот на Персијците и нивното официјално предавање на Нагорно Карабах на Руската империја според Договорот од Гулистан (1813). Регионот, составен од мнозинското ерменско население, доби автономија во советската ера од 1923 година, но во рамките на Азербејџан една од советските републики.
Со појавата на знаци на колапс на комунистичкото владеење на СССР, пратениците во парламентот во Ерменија и Нагорно Карабах одлучија да го обединат регионот со Ерменија во 1988 година. Азербејџан ја одби таа солуција, укинувајќи ја автономијата што ја ужива регионот и подоцна ја испрати таму својата војска, што доведе до избувнување на војната 1992-1994. Азербејџан во таа војна ја изгуби таа територија и уште седум соседни региони, кои сочинуваат околу една петтина од територијата на Азербејџан и доведе до присилно раселување на околу милион Азербејџанци од окупираните територии во другите делови на матичната држава.
И покрај потпишувањето на договорот од Бишкек во 1994 година, со кој се стави крај на војната, со посредство на групата Минск , предводена од Франција, Соединетите држави и Русија, борбите не престанаа, додека Ерменија сè уште не спроведе три резолуции на ООН за со повлекување од областа што ја окупираше во Азербејџан.
Од почетокот на кризата во тој регион, позицијата на Турција е јасна, а тоа е поддршка за Азербејџан, а по неодамнешните настани, турскиот претседател најави целосна поддршка на неговата земја за Азербејџан. Русија, од своја страна, сака да ги смири тензиите меѓу двете земји, со кои има посебни односи уште од времето на Советскиот Сојуз, и ги повика да се вратат на преговарачката маса што е можно поскоро.
Што се однесува до причините што Турција ја поддржува Азербејџан во врска со конфликтот, аналитичарите велат дека таа се обидува да го оправда историскиот спор меѓу Турција и Ерменија околу отоманскиот геноцид врз Ерменците за време на Првата светска војна и заради историските и етнички блиски врски меѓу Турција и Азербејџан. Азербејџанскиот народ припаѓа на турската група на народи од исламска религија и покрај разликата во доктрината на Мадхаб (верско правно училиште), па Турција има сунитско мнозинство, а Азербејџан шиитско мнозинство.
Од почетокот на кризата во тој регион, позицијата на Турција е јасна, а тоа е поддршка за Азербејџан, а по неодамнешните настани, турскиот претседател најави целосна поддршка на неговата земја за Азербејџан. Русија, од своја страна, сака да ги смири тензиите меѓу двете земји, со кои има посебни односи уште од времето на Советскиот Сојуз, и ги повика да се вратат на преговарачката маса што е можно поскоро.
Што се однесува до причините што Турција ја поддржува Азербејџан во врска со конфликтот, аналитичарите велат дека тој се обидува да го оправда историскиот спор меѓу Турција и Ерменија околу отоманскиот геноцид врз Ерменците за време на Првата светска војна и историските и етнички блиски врски меѓу Турција и Азербејџан. Азербејџанскиот народ (Азербејџанец) припаѓа на турската група на народи од исламска религија и покрај разликата во доктрината на Мадхаб (верско правно училиште), Турција има сунити, а Азербејџан шиитско мнозинство.
Официјална Анкара сака да има база во регионот Кавказ, на границата со Русија со цел да има подобра почетна точка во преговорите со Русија за можни отстапки во сириските и либиските граѓански војни и во гасната криза со Грција на истокот на Средоземното море, каде Анкара и Москва се наоѓаат на спротивните страни.
Бидејќи ситуацијата во Сирија и Либија релативно се смири по притисокот на САД и Германија врз либиските партии, турскиот претседател Реџеп Таип Ердоган (АКП) се очекува овојпат да се соочи со неговиот „пријател и непријател“ рускиот претседател Владимир Путин.
(продолжува во следниот број)
