„Ное Цирихер Цајтунг“: Тие нема да бидат ниту фер ниту слободни
Ниту на претстојните избори во Србија, стартната позиција на учесниците нема да биде фер. Владиниот табор несомнено повторно ќе ги искористи државните ресурси и медиумската доминација. Дополнително, на поделената опозиција и недостига харизматичен лик за да се претстави како алтернатива на сеприсутниот Вучиќ
Борбата за градското собрание на Белград влегува во вториот круг: во главниот град на Србија се повторуваат избори, пишува „Noje zircher zeitung“ и пренесува Дојче веле (DW).
„Повеќето коментатори се согласуваат дека изборите немаше да се повторат да не беа контроверзите околу гласањето во декември. Опозицијата тогаш веднаш укажа на манипулациите, особено во избирачките списоци. Владата, меѓу другото, донесе и гласачи од странство во Белград, некои дури и од делот на Босна и Херцеговина со мнозинско население – Срби“.
„Противниците на владата се надеваа дека победата во Белград може да биде сигнал за целата земја“, се наведува во написот. Уназадувањето на владеењето на правото во Србија под Вучиќ е добро документирано. Сè поавтократскиот претседател ја заснова својата моќ на клиентелистички мрежи и обемна контрола на медиумите. Сепак, тие стратегии се помалку ефективни во релативно богатиот капитал. И во другите земји во регионот, метрополите често се пионери на политичките промени“, пишува угледен швајцарски весник.
Се потсетува и дека во февруари „премиерката Ана Брнабиќ, блиска, доверлива личност на Вучиќ, категорично го отфрли повикот на Европскиот парламент да спроведе независна истрага за изборите“. Европратениците потоа се заканија дека ќе ја прекинат исплатата на поддршката за Србија доколку истрагата потврди сериозни жалби“.
Во написот се споменува и извештајот на набљудувачката мисија на ОДИХР: „Набљудувачите на изборите не го коментираа директно феноменот на миграција на гласачите, туку укажаа на неподготвеноста на властите да ги истражат овие наводи“. Дополнително, во извештајот се критикуваше влијанието врз јавните функционери и неправедната стартна позиција во изборната трка поради медиумската доминација на власта“.
Со новите избори, како што оценува швајцарскиот весник, „Вучиќ им го вади ветерот од едрата на своите критичари“. Во однос на надворешната политика, тоа секако се случува во светло на преговорите со Косово, како и на прашањето за санкции против Русија, каде што зависи од добрата волја на Западот. Останува да се види каков внатрешен ризик презема претседателот со овој маневар“.
„Ноје цирхер цајтунг“ го пренесува белградскиот неделник „Време“ кој оценува дека Вучиќ дозволува нови избори само затоа што е убеден дека повторно ќе победи. „И на претстојните избори стартната позиција на учесниците нема да биде фер. Владиниот табор несомнено повторно ќе ги искористи државните ресурси и медиумската доминација. Дополнително, на поделената опозиција и недостига харизматичен лик кој би можел да го претстави како алтернатива на сеприсутниот Вучиќ. Противниците на власта не ги исполнија очекувањата во декември и тоа не само поради изборни нерегуларности“, пишува швајцарскиот весник. И заклучува: „Кога турскиот претседател Реџеп Таип Ердоган во 2019 година, во време кога беше политички ослабен, нареди прегласување на локалните избори во Истанбул, тоа предизвика бура од негодување и мобилизираше многу гласачи. Екрем Имамоглу, харизматичниот опозициски кандидат и актуелен градоначалник, победи во вториот круг со голема разлика пред владиниот кандидат. Далеку од сигурно е дека српската опозиција во Белград ќе успее во тоа“.
Додека претседателот на Републиката, кој ќе ја води листата собрана околу СНС и на Белград и на останатите локални избори, смета на послушноста на своите гласачи, на училишниот распуст и на одморот на помалку дисциплинираните опозициски гласачи, Коалицијата „Србија против насилството“ не е единствена во односот кон излегувањето на претстојните избори
Претседателот на привремената управа на градот Белград, Александар Шапиќ, очекува дека изборите во Белград ќе бидат распишани во следните седум до осум дена, откако ќе биде избран претседател на Собранието на Република Србија, кој мора да ги распише изборите. . Единствено е сигурно дека рокот од еден месец за распишување избори тече од понеделник, а првиот можен датум што се споменува е 28 април.
Меѓутоа, бидејќи во јуни истекува мандатот на советниците во белградските општини, се поставува прашањето кога градските избори ќе бидат редовни општински избори.
Политичкиот аналитичар Драгољуб Анѓелковиќ посочува дека датумот на избори може да влијае на резултатот. Тој е убеден дека Вучиќ повторно се подготвува за изборни махинации и дека опозицијата треба да ги бојкотира изборите во Белград доколку не се променат условите за нивно одржување.
„Во тоа време е училишен распуст и голем дел од населението во градот оди некаде. Или на одмор, или надвор од градот. Луѓето кои не се под политички притисок го користат секој одмор и многу често ги нема, а Вучиќ се потпира на тоа дека во голема мера го контролира својот електорат. „Тој смета дека партиските членови и капиларните гласови ќе останат кога ќе се нарачаат“, вели Анѓелковиќ.
Тој оценува дека најавите дека изборите ќе се одржат на 28 април потврдуваат дека нема да ги слуша препораките на ОДИХР.
„Другите партии не можат да влијаат врз гласачите на таков речиси тоталитарен начин. Затоа Вучиќ тука има голема предност. Од друга страна, со повторното поставување на датумот на овој начин покажува дека нема да се откажат од лажниот изборен модел. Не ги сфаќа сериозно сите препораки што ги доби, па симболично кажано, тоа значи дека ќе ги намести изборите“, смета соговорникот на „Времена“.
Зборувајќи за шансите на опозицијата на вакви избори, тој смета дека треба да ги бојкотираат изборите во непроменети услови.
„Треба да заземеме став дека нема да одиме на изборна гилотина како минатиот пат. Ако ќе намести избори, тогаш нека му бидат избори. Опозицијата овојпат не смее да се согласи да брза кон пропаст. Постојано се мери нешто за тоа дали некои одлуки ќе донесат повеќе лоши работи отколку добри работи и секогаш излегува дека е многу полошо. Или работите се нормални или ненормални. Треба да заземеме став дека повеќе нема да учествуваме во ненормални политички игри“, рече Анѓелковиќ.
Тој и препорача на опозицијата итно да контактира со сите меѓународни институции и да ги предупреди за новиот изборен фалсификат.
„Србија против насилството“: Да се гласа или не, прашањето е сега
Од редовите на коалицијата „Србија против насилството“ доаѓаат спротивставени изјави за излегување на избори.
Потпретседателот на Националното движење на Србија, Ѓорѓе Станковиќ, изјави дека коалицијата „Србија против насилството“ можеби е во право за извештајот на ОДИХР, но дека „мора да се подготви за идентични изборни услови“ на изборите во Белград, што се однесува до локалните избори во многу градови во Србија.
Вакво мислење не го дели Зоран Лутовац од Демократската партија.
Не смееме да се согласиме на исти изборни услови, бидејќи тоа би значело повторување на изборната кражба“, рече Лутовац.
Сличен став има и Драган Ѓилас.
Тој во гостувањето на телевизијата N1 најави можност коалицијата „Србија против насилството“ да не учествува на изборите во Белград доколку не се спроведат препораките на ОДИХР, како и доколку изборите се закажани за 28 април кога дел од гласачите ги нема.
„Доколку дојдеме до ситуација да треба да одиме на избори, мора да се применат препораките на ОДИХР. Не можеме да одиме на избори ако (Александар) Вучиќ измисли датум кога дел од гласачите ги нема, за да не се менува избирачкиот список…“, рече Ѓилас.
Тој додава дека тоа е прашање за кое ќе се преговара со коалиционите партнери и други листи. Како идеално решение за настанатата криза, Ѓилас предлага lex specialis кој би ги одложил изборите додека не се имплементираат сите препораки на ОДИХР, за што опозицијата треба да го донесе конечниот суд.
Кој ќе ги распише изборите?
Инаку, според Законот за локална самоуправа, избори распишува претседателот на Собранието на Србија, но тој се уште не е избран. Се очекува тоа да се случи на следната конститутивна седница на републичкиот парламент, која е закажана за следниот вторник.
Првата работа што може да ја направи претседателот на Собранието истиот или следниот ден е да распише избори за Собранието на Град Белград. Така, изборите би можеле да се одржат најрано за 45 дена, а најдоцна за два месеца од 12 март.
„Рокот што го предвидува законот е еден месец за распишување на изборите. Според тоа, рокот за распишување избори е 3 април 2024 година. Ако одиме на најкраткиот рок, навистина не знам кога ќе биде, тогаш може да биде 28 април, а максималниот рок ако се објави на 13 април е 13 јуни 2024 година“, вели Зоран Лукиќ, претседател на Градска изборна комисија.
Со оглед на тоа што во јуни истекува мандатот на советниците во белградските општини, се поставува прашањето дали на истиот ден кога ќе се одржат и градските избори ќе се одржат и редовни општински избори.
„За локалните власти на територијата на градот Белград, односно за градските општини, роковите за одржување на изборите се приближно крајот на јуни, почетокот на јули. И еве видовме дека роковите се малку порано, така што речиси сигурно е невозможно изборите за локалните власти во градот Белград и за градските општини да се одржат заедно. Привременото тело што постои, кое ќе продолжи да работи, има целосно право да ги распише тие локални избори за избор на советници на градските општини, односно нивните собранија“, рече Лукиќ.
Според Законот за локална самоуправа, додека не се изберат властите во Белград, со градот ќе продолжи да раководи Привремена управа која ги има надлежностите на градоначалникот, Градскиот совет и Градското собрание.
Што се однесува до новите избори во Белград, веднаш штом ќе бидат распишани, Градската изборна комисија е должна во рок од три дена да достави кандидатури, со што избирачките листи имаат рок од 20 дена до одржувањето на изборите.
