Белорускиот диктатор Александар Лукашенко, близок сојузник на рускиот Владимир Путин, ги охрабри луѓето кои сакаат да влезат во Европската унија да одат во Минск, а потоа илегално да преминат во Полска, потег што полските власти и Брисел го осудија како обид за дестабилизација.
Во полскиот филм од 1989 година „300 милји до рајот“, двајца браќа се кријат под камион за да стигнат до Шведска. Повеќе од три децении подоцна, луѓето ги ризикуваат своите животи за да влезат во Полска. Ирачкиот државјанин Саид, кој за „Политико“ не го откри само своето име од безбедносни причини, е 36-годишен фармацевт. Тој шетал низ густите мочуришта и шуми на полско-белоруската граница пред три години, во време кога миграцијата станува главно политичко прашање во Полска.
Белорускиот диктатор Александар Лукашенко, близок сојузник на рускиот Владимир Путин, ги охрабри луѓето кои сакаат да влезат во Европската унија да одат во Минск, а потоа илегално да преминат во Полска, потег што полските власти и Брисел го осудија како обид за дестабилизација.
Историски гледано, Полска е нација на емигранти која сега почнува да привлекува сè поголем број имигранти – од баратели на азил како Саид и милиони украински бегалци кои бегаат од војна, до стотици илјади луѓе од целиот свет кои сакаат да ги искористат предностите на растечката полска економијата. Оваа демографска промена во она што до неодамна беше една од етнички најхомогените земји во Европа има политички импликации.
„Пред десет години имавме 100.000 мигранти во Полска, денес тоа е 2,5 милиони луѓе. Треба да размислиме дали ја поткопуваме социјалната кохезија. Ми се чини дека бројката во моментов е на граница“, рече заменик-министерот за внатрешни работи Мачеј Душчик. минатата година за полската телевизија ТВН.
Душчик говореше додека владата на премиерот Доналд Туск ја презентираше својата нова имиграциска политика до 2030 година, насловена како „Враќање на контролата, гарантирање на безбедноста“. Политиките за миграција само ќе станат поостри. Полјаците во мај го избираат својот нов претседател, а прашањето за миграцијата ќе биде едно од клучните, пишува Политико.
Туск се соочува и со баратели на азил како Сада, следејќи ги стапките на неговите претходници од националистичката партија Право и правда (ПиС). „Се соочуваме со хибридна и сè поинтензивна војна на полската граница“,,
„Јас сум Ирачанец, но живеев во Турција кога слушнав дека можеш да отпатуваш во Полска и таму да аплицираш за меѓународна заштита. Платив пари и не однесоа до Минск, а потоа не одведоа на граница. Беше септември 2021.година“, истакна Саид.
Полските граничари се обидуваат насилно да ги вратат барателите на азил во Белорусија, предизвикувајќи критики од групите за човекови права. Сега Саид изјавува дека „неколку пати бил турнат“. „Последниот пат кога ја повредив ногата и имав среќа што завршив во болница, каде ме прашаа дали сакам да аплицирам за заштита“, вели тој.
Загриженост за интеграцијата на новодојденците во полското општество
Во исто време, расте загриженоста дека новодојденците нема лесно да се интегрираат во полското општество. По нападот што го изврши имигрант од Саудиска Арабија на божиќниот пазар во германскиот град Магдебург, Туск ги повика полскиот претседател Анджеј Дуда и опозициската ПиС да бидат појасни во врска со „владиниот пакет за заострување на законите за визи и азил“.
„Државата ја враќа контролата врз границите по години на хаос и корупција, затоа останете настрана“, рече Туск, осврнувајќи се на наводите дека шемата за виза за поткуп под претходната влада на ПиС ослободи стотици илјади луѓе од Африка, Латинска Америка и муслиманските земји. ПиС вели дека напорите на Туск се погрешни.
„Проблемот е европскиот пакт за миграција и суспендирањето на законот за азил не помага многу во тоа да се реши. Овој пакт има за цел да ги олесни новите бранови мигранти од Северна Африка и Блискиот Исток. Тоа не е решение за проблемот, туку начин да ја влоши ситуацијата, а премиерот Туск не направи ништо за тоа, рече поранешниот вицепремиер Мариуш Блашчак.
Според проценките, во Полска живеат меѓу 2,5 и 2,8 милиони мигранти или 6,6 до 7,5 отсто од 37,5-милионското население. Тоа е голема промена во однос на не толку далечното минато – по Втората светска војна, во која Германија ги уби повеќето полски Евреи, а Советите ги исчистија етничките малцинства, Полјаците сочинуваа повеќе од 98 отсто од населението.
Денес, Украинците сочинуваат околу три четвртини од имигрантите, кои дојдоа во Полска во голем број дури и пред Русија да ја нападне нивната земја, привлечени од работните места, но и од културните и јазичните врски.
Приливот на имигранти предизвикува тензија меѓу Полјаците. „Овде е многу полесно. Кога можеш да ја преживееш Украина, во Полска се чувствуваш како да си на одмор. Не треба да даваме мито за се’. Знам дека Полјаците сакаат да се жалат на нивните здравствени услуги, но последен пат јас претходно бев во Украина. Неколку години морав да ги купам сите основни работи што ми беа потребни“, рече Јуриј Биличенко, кој води мала, но успешна автомобилска компанија во Груџиен, град со 100.000 жители во северна Полска.
Важен фактор е економијата на земјата. Бруто домашниот производ на Полска е 2,4 пати поголем отколку во 2004 година, кога земјата се приклучи на Европската унија, и неверојатни 12 пати поголем отколку во 1989 година, кога заврши комунистичкото владеење. Се предвидува дека полскиот БДП ќе порасне за 3,6 отсто оваа година, што е една од највисоките стапки во Европската унија.
Приливот на имигранти предизвикува тензии меѓу Полјаците, а според анкетата во јуни, 42 отсто велат дека нивната земја треба да ги затвори вратите за новодојдените. Само 14 отсто би ги прифатиле мигрантите од целиот свет, додека 35 отсто би ги прифатиле само оние од Украина и Белорусија.
Додека PiS долго време јавно ја осудува миграцијата од големи размери, сегашниот антимиграциски став на Туск и неговата Граѓанска коалиција претставува голема промена во пристапот. Додека беа во опозиција, некои пратеници на Граѓанската коалиција ја посетија границата со Белорусија за да им поделат храна и ќебиња на мигрантите заглавени во ничија земја меѓу двете земји.
Самиот Туск ги нарече мигрантите „кутри луѓе кои го бараат своето место на Земјата“. Сега, владата на Туск ја продолжува политиката на PiS за изградба на утврдена бариера долж полско-белоруската граница, што ги налути еколозите поради уништувањето на заштитените природни области.
Сепак, во земја загрижена за безбедноста и миграцијата, политичките последици од граничната политика би можеле да бидат сериозни.
„Ако може да спречи напад од Русија и Белорусија, мислам дека тоа е цената што треба да ја платиме“, нагласи Душчик, заменик министер.
Мотивите на мигрантите се различни. Шалот првпат дошла во Полска во средината на 2022 година од рурална Уганда, каде што се соочила со кривична пријава поради тоа што била лезбејка. Поминала неколку месеци во Шведска, каде била малтретирана. Таа беше депортирана назад во Полска откако и истече работната виза. Во декември и беше одобрено барањето за меѓународна заштита и таа одлучи да остане во Полска.
„Се чувствувам добро и безбедно. Доколку нема промени, ќе останам во Полска и ќе чекам да ги исполнам условите за да станам државјанка“, најави таа.
Новата владина стратегија за миграција ги исплаши невладините организации. Бидејќи, стратегијата на владата признава дека на Полска ќе и требаат повеќе луѓе. Оваа земја има стапка на фертилитет од 1,16 деца по жена, што ја прави една од најниските во Европа. Бројот на смртни случаи го надминува бројот на раѓања, а населението се предвидува да падне под 20 милиони до крајот на овој век.
Ова може да го поткопа долгогодишното економско чудо на Полска. Сепак, како што се вжештува претседателската кампања, се чини дека макроекономските размислувања ќе отстапат место на обидите на политичките партии да се надминат меѓусебно во ограничувањето на миграцијата.
