СТОЈАН ЦЕРОВИЌ
Премиерот веднаш по стартот се најде во ножички меѓу локалните злосторничко-патриотски сили и хашките ултиматуми
Кој го уби Зоран Ѓинѓиќ? Можеби ќе им го расипам задоволството на некои љубители на детективски приказни, но бидејќи ова е политички трилер, можни се различни верзии и толкувања, па никој не мора да го прифати моето, особено што овие виновници имаат одлично алиби. Имено, тоа се Слободан Милошевиќ и Карла дел Понте. Сите други се финансиери, нарачатели, организатори или извршители.
Атентатот на премиерот, токму овој премиер и токму сега, бара од нас да го разбереме најширокиот политички контекст и не обврзува да го ставиме во историска перспектива, бидејќи, овој настан може значително да ја промени судбината на Србија. И затоа мислам дека најпрво треба да се идентификуваат главните сили кои дејствувале и се вкрстиле на начин што му ја убиле главата на Зоран Ѓинѓиќ, а можеби и нашата иднина.
Дури и кога реши да се занимава со политика, Ѓинѓиќ, ми се чини, беше решен, прво: да се бори за некои големи, стратешки цели, а не едноставно да ја врши власта, и второ: да дејствува во сите услови, без да чека околности. промени и прво да се стави нешто во ред. Значи, тој беше амбициозен и храбар, а тие квалитети веќе го направија кандидат за трагичен крај, бидејќи, се разбира, нема трагедија без големина. А во регионот на Ѓинѓиќ сите лесно го препознаваа здивот на трагедијата и многумина последователно разбраа дека во неговата судбина, во сè што го доведе до таков крај, имаше величина што често беше маскирана со прозаичните аспекти на дневната политика.
Знаеме дека условите под кои Ѓинѓиќ ја презеде, односно ја освои власта во Србија, беа невозможни. Милошевиќ се повлече, оставајќи само празна контролна кабина во која не функционираа командните инструменти и лостовите. Добар дел од вистинската власт, војската, полицијата и административната, само што се спуштија на пониско ниво, молчеа и решија да чекаат подобри времиња, односно пад на младиот и надежен реформисти. Само државниот врв отиде кај Ѓинѓиќ, се останато се заговараше против него.
Знаеме дека не беше каква било држава и власт, туку убиствена, разбојничка и разнебитувачка, која истовремено играше на депресија, страв, национален фанатизам, лаги и омраза насочени насекаде. На сето ова, Ѓинѓиќ беше природен непријател, речиси олицетворение на сето она од кое најмногу се плашеа и се ужаснуваа. Не требаше на тој свет да му се објасни зошто премиерот треба да биде убиен. Имаше илј Од друга страна, несомнено е дека г-ѓа Дел Понте и сите нејзини меѓународни спонзори водеа политика што го направи Ѓинѓиќ уште подобра цел. Впрочем, премиерот од самиот почеток се најде заглавен меѓу локалните злобно-патриотски сили и хашките ултиматуми. Знаеше дека нема доволно сила отворено да војува со мафијата, ниту политичка поддршка да ги уапси хашките обвинети и не успеа да ги убеди странските фактори да му дадат време, да се откаже од ултиматумот и прво сите помагаат во обновата на земјата.
На едната страна беа оние на кои Ѓинѓиќ сè повеќе им личеше на странски лакеј и предавник, на другата оние кои мислеа дека и тој е некаков српски националист, кој само блефира и гледа како воените злосторници неказнето се извлекуваат. Немаше пасус помеѓу, а Ѓинѓиќ се обиде токму тоа, и тоа беше труд за восхит. Затоа што Србија нема друг избор освен да продолжи да бара премин на истото место, кој засега не постои. Во оваа смисла ги разбирам оние негови следбеници кои сега го најавуваат курсот „и по Ѓинѓиќ – Ѓинѓиќ“. Би бил, признавам, најсреќен ако Владата сега каже дека повеќе не сака да слуша ништо за Хаг, дека никој нема да биде екстрадиран, дека не добива никаква пошта или пораки на оваа тема, дека г. Дел Понете е непожелна засекогаш, повеќе нема да и се предава ниту едно парче хартија и дека отсега сами ќе се справуваме со проблемот со криминалот. Но, тоа би ги израдувало многумина од другата страна. Толпата ќе прогласи победа. Затоа Србија нема друг избор освен да ја продолжи војната против бандата убијци, сега можете да видите на што се спремни, како и да побарате поголема доверба од Хаг, сега кога е јасно колкава е соработката со Трибуналот.. Во исто време, не би се грижел премногу за неволјите на хашкиот обвинител и другите вработени во Трибуналот. Америка е на пат да формира уште еден сличен суд за Ирачаните кои се осмелуваат да пукаат во ослободителите, па претпоставувам дека ќе има работа за агентите на меѓународната правда, или како и да се вика.
Во меѓувреме Србија е во вонредна состојба за која немам ништо против под услов навистина да се искористи. Не сум загрижен за ограничувањата на правата и слободите, едноставно затоа што се работи за нешто што претходи на какви било права, се работи за животи. На сите нас овде ни е објавена војна, на сите им се загрозени животите и имотот, озлогласените криминалци ни кажаа дека се посилни од државата, дека тие се државата и дека ќе убијат кој треба да не убедат во тоа.ада доволно добри причини. А имаше и пари и оружје и доброволци.
Државата, тоа е она што остана од неа и во која се надеваме, не можеше да избере како да ја води оваа војна. Или со сите сили или не. Тоа значи апсење на секој осомничен, употреба на доволно сила, уништување на секој отпор, а тоа е вонредна состојба. Некои од постабилните, демократски земји веќе покажаа какви средства се користат во случаи кои ни оддалеку не беа толку тешки. Своевремено Италија целосно ја ослободи полицијата во пресметката со „црвените бригади“. Во германските затвори се случија неколку многу сомнителни самоубиства на затворени терористи. Англиската полиција знаела да избегне апсења и фаќања на ирски терористи, во корист на ликвидации. Сакам да кажам дека треба да бидете подготвени за жртви во оваа војна. Слушнавме многу за тоа како е невозможно да се апсат луѓе како Легија,Луковиќ и како целото патриотско подземје има силно обезбедување. Треба ли полицијата да признае дека над нив има сили во оваа држава? Ако е така, нека ни биде министер за полиција Легија, наместо Михајловиќ. Ако не, нека полицијата тргне во вистинска и целосна војна и нека победи, без разлика на цената. Притоа, не е ни најважно да се пронајдат убијците на премиерот, туку да се стават надвор од законот криминалците кои се однесуваат како да се единствениот закон. Ова е нешто што започна, на пример, со Аркан, кој стана пример за српската младина, „угледен убиец“, како што рече еден зачуден почетник во бизнисот. Тој беше веројатно најуспешниот човек во Србија на Милошевиќ и нема сомнеж дека стотици други тргнаа по неговите стапки.
Вистина е дека изгледа смешно што полицијата само два дена по убиството почна да го урива замокот на тој Спасојевиќ во Земун. Каква ненадејна ефикасност! Какво ненадејно откритие дека таму нешто е нелегално! Сепак, треба да се урне, а не да се претвори во бегалски дом, затоа што ни треба впечатлив симбол, јасна порака дека им дојде крајот на тие манекени на криминалот. Оваа држава мора да ја демонстрира силата на правото, уште посилно затоа што беше речиси целосно распуштена и исчезна во беззаконието. Треба да се уништи тој култ на Аркан кон демонстрантен криминал, таа естетика на бруталност, тој наводен национален модел на „опасен живот“: заседи, киднапирања, грабежи, рекетирање, сето тоа со соодветна поп иконографија и музика на Цеца.Ова е последен момент заедно да го отфрлиме сето тоа, не само со државна сила, туку и со волјата на граѓаните, оние кои молчејќи полагаа цвеќе и палат свеќи на скалите на Владата на Србија во таква скршеност, потресен и очаен начин сите овие денови. Мислам дека сакаа да кажат дека се плашеа дека ништо не може да ги спаси од таа нова сорта национални водачи обучени во Легијата на странците, кои веќе почнаа да ги шират и пренесуваат знаењата и мудроста стекнати таму. Дел од тие заговорници одговорни за атентатот на премиерот сигурно се надеваа дека ќе добијат одредена политичка поддршка од Коштуница, додека тој не се повлече од претседателската функција. Тој направи страшна грешка кога изрази разбирање за бунтот на „црвените беретки“, иако сигурно не сакаше работите да одат вака. Греши и сега кога предлага концентрациона влада затоа што тоа подразбира покана до сите партии, а таква соработка е невозможна од причини поголеми од политички. Имено, радикалите едногласно ја бојкотираа комеморацијата во српскиот парламент, со што несомнено ја изразија својата согласност со убиството на премиерот, кое само по себе е монструозно. Дали Коштуница смета дека треба да се признае дека ова злосторство ја постигна својата цел, дека приврзаниците на Ѓинѓиќ претрпеа пораз и дека сега треба да соработуваат со сите други? Мислам дека попрецизен заклучок би бил дека легалистичкиот пристап на Коштуница е поразен со ова убиство и дека тие навистина мора да се исчистат многу подрадикално, дури и ако луѓето од репресивниот апарат останаа од поранешниот режим.
Меѓу чудовиштата, лесно можеше да се изброи говорот на Амфилохи на кладата на Ѓинѓиќ, каде што преку лукавите фрази можеше лесно да се разбере дека говорникот не му мисли ништо добро на покојникот и ја искористи згодната прилика да им каже на присутните странски делегации што размислуваше за сè, од бомбардирањето на НАТО до претстојниот напад на Ирак. Звучеше не само целосно профано и ненаменски, туку и злонамерно, одмазднички и злобно. Ако грешам, некој одговорен нека ми прости. Така, токму таму на погребот започна борбата за позиции во пост-Џинѓиќ Србија. Живковиќ како нов премиер ми се чини дека би го сакал Ѓелиќ, но тој не е член на партијата, а освен тоа, претпоставувам дека се смета дека времињата се воени и дека Живковиќ е подобар за тоа. Во секој случај, ДС и сојузничките партии би морале да бидат многу внимателни во обидот да ја претстават трагичната смрт на Ѓинѓиќ како доказ за сопствените квалитети. Ќе биде уште полошо ако се покаже дека власта ја злоупотребува вонредната состојба против своите политички противници. Но, да почекаме. Не баш сета интелигенција што можеше да се најде овде беше закопана кај Ѓинѓиќ.
