Замина на 86-годишна возраст, од срцева слабост, што чукаше за новинарството до крајот
ВЛАДО ВУРШИЌ
Поминато е една од последните вистински легенди на хрватското новинарство – вечното Перо Златар, новинар со кого растеа и се формираа генерации на млади луѓе во Хрватска, но и во поранешна Југославија. Почина, на 86-годишна возраст, од срцева слабост, што чукаше за новинарството, иако се помалку и помалку. Работел до крај, затоа што самиот рече дека новинарството нема старосна граница или времетраење.
– Вие сте она што сте, до крајот на животот, рече тој во своето последно интервју во хрватските медиуми за весникот „Новинар“. Перо Златар е новинар кој урна пречки и со својата работа докажа дека секогаш може да се прават големи и важни работи, без оглед на ограничувањата или потиснувањата.
Човек кој создал трендови, ги искршил табуата и бариерите во време за кое се вели дека биле несакани и најтешки за новинарската професија. Но, дури и во оние наводно очовни времиња на идеолошки комисии, имало такви кои очигледно можеле да направат нешто и кои не само што се оправдаа велејќи дека е грозно и дека нема што да сторат.
Перо Златар беше уредник на повеќе изданија на загрепската куќа Вјесник, кои сè уште имаат култен статус и евоцираат носталгија и убави спомени на генерации и генерации на жители од оваа област – Плави Вјесник, Студио и Арена.
Весниците имаа „светски“ тираж и популарност. Сем рече дека на насловната страница на Студи (имаше тираж од над 700 илјади примероци) никој не може да се најде ако нема поголем тираж од магазинот.
Перо Златар е роден во Скопје на 26 октомври 1934 година. Тој започна да работи во новинарството на 15-годишна возраст, а со своите идеи и работа во новинарството се опушти таму во доцните 50-ти и раните 60-ти години, среде цврстите одредници на режимот, покажувајќи дека секогаш може да се најде простор за изразување на слободата и ароганцијата.
Тој ги сруши воспоставените табуа, го рафинираше системот, ги вознемири конзервативците и донесе нешто ново. Тој беше пионер на опуштено новинарство, кој со „Плави Вјесник“ како револуционерно дело придонесе за подобар либерален социјализам со човечко лице, докажувајќи дека секогаш има простор и можности и дека тој не прифаќа „не можеме“, „не ни даваат“, „пушти“.
Тој пливаше и пливаше до легендата. Тој ги донесе рокенролците, Флеш Гордон, Астерикс, Таличниот Том и првите форми на хедонизам и консумеризам во нашите животи во Плави Вјесник, но и фотографии од првите слабо облечени старлети од Вардар до Триглав, а тоа на крајот ќе се претвори во леггендарните средни страници на Старт
Да се потсетиме дека работеше како уредник во Вјесник у среду (1973-1975) и во „Спортске новости“ сè до заминувањето за Белград во 1981 година. Тој одлучи да стане новинар затоа што „не можам да поправам краток спој; единствено што можам да го подготвам за јадење е да готвам супа од кесичка и да испржам јајца; јас дури и не возам велосипед, а камоли со автомобил; пливам многу лошо и не планинарам; не можам да ги здиплам кошулите и костумите, така што сум далеку од можноста да ги пеглам; бидејќи јас панично бегам од масна вода, значи не умеам да мијам садови; не би можел да сошијам паднато копче на кошулата и костумот; немам поим од градинарство; не можам да испратам порака по Интернет, ниту СМС-порака од мобилен; не умеам да превијам рана или да врзам украсна лента за подарок, никогаш не сум сменил пелени или капел ниту едно од моите четири деца … и многу други работи што ме прават целосно неук во куќата, „бескорисен“.
Па така, скоро седум децении, замислував дека единствената работа што можам да направам правилно е да напишам нешто за еден весник и да објавам неколку книги. Затоа, верувам дека ќе пишувам сè додека ме служи сеќавањето, се надевам дека дека тоа ќе биде до тогаш кога ќе заминам на патување без враќање, до вечните ловишта, рече пред извесно време големиот хрватски и југословенски новинарство Перо Златар.
Никогаш не бил „режимски новинар“, па самиот зборуваше – јас се придржував до т.н. читливи, полесни, попопуларни теми. За разлика од главните уредници и уредниците на државните политички колумни – никогаш не бев поканет во Централниот комитет да го дознаам моето мислење.
Народната мудрост тврди дека е во право оној во кого е стапот. На крајот на краиштата, дали може ватиканскиот Осерваторе Романо да пишува против папата? Јасно дека не може. Гласот на Америка секогаш потенцира како ги пренесува ставовите на владата на Соединетите држави.
Може ли пенионшкиот Жемин жибао од Пекинг да каже нешто што не е по желба на владејачката Комунистичка партија на Кина? Во нашата земја денес, весниците пишуваат во зависност од тоа дали сопствениците ја поддржуваат ХДЗ или СДП. Значи, денес е исто како и порано – само малку поразлично – вели Перо Златар во опуштен стил, кој вели дека ги знаел сите тајни на професијата.
Тој направи интервјуа и интервјуа со повеќе од илјада славни луѓе, а како известувач и репортер ги минал сите континенти и престојувал во околу 180 земји. Тој исто така напиша публицистички книги а неговите книги за албанскиот комунистички диктатор Енвер Хоџа: „Господар на земјата на орелот“ и „Енвер Хоџа – политичка биографија“ беа светска сензација, како и првите патописи од тогашната најизолирана земја во Европа. На крајот беше дописник за изданијата на Ханса Медија од Белград.
