Во овој град гробовите на убиените цивили се плитки но има сомнеж дека при повлекувањето руската армија набрзина импровизирала кремирање на сопствените убиени војници, „за да нема загуби“ пишува Њујорк тајмс а пренесува Јутарњи весник
Серхи Новосад се вратил во малото село Лвивски Отруби каде што пораснал, за да ги најде својот татко и баба. Откако руските сили се повлекле од јужниот град Херсон, 26-годишникот Серхи заклучил дека ова е најбезбедно време да почне да го бара своето семејство, пишува Њујорк Тајмс.
Како што успехот на Русија во Херсон постепено опаѓаше во текот на изминатите неколку месеци, нивните тактики за окупација стануваа сè поагресивни, па Серхи ги молеше татко му и баба му да го напуштат своето село и да му се придружат во Киев. Неговиот татко, чие име исто така се викаше Серхиј Новосад, не сакаше ни да слушне за тој план бидејќи бил земјоделец и морал да се грижи за својата нива. Градскиот живот не беше за него.
Тој останал во контакт со својот татко преку претпазливи телефонски повици, бидејќи, претпоставувале дека Русите ќе ги прислушуваат. Телефонот на неговиот татко престанал да работи на 10 ноември, додека Русија била во последната фаза на повлекување, па тој решил да тргне на тридневно патување од Киев до областа Херсон. Патот бил тежок, бидејќи, областа сè уште беше воена зона, каде што неодамна биле убиени десет луѓе во руско гранатирање.
Кога стигнал до семејната куќа, првото нешто што го забележал биле чевлите на неговиот татко. Тие биле оставени во тесен ров ископан во дворот од куќата од другата страна на патот. Пред куќата во која живеело неговото семејство нашол украински војници кои почнале да живеат таму. Ги прашал каде е татко му, на што тие само ги кренале рамениците и со рацете покажале кон куќата каде ги видел чевлите на татко му.
Тој забележа нешто што личело на импровизиран гроб со крст таму, но сепак не бил сигурен. Се плашеше дека тоа е место на злосторство, но пред да може да провери сè поблиску, морал да чека десет долги дена – прво пиротехничарите, а потоа и полицијата.
Русите го користеле неговиот семеен дом како некаква база, а наоколу биле фрлени руски униформи и чизми, десетици празни кутии со муниција, графити на ѕидовите и остатоци од храна. Најголем проблем биле скриените мини, што имало на илјадници.
Ростислав Смирнов, советник на министерот за внатрешни работи на Украина, рече дека се отстранети повеќе од 5.000 мини, но тие сè уште се насекаде, вклучително и на детските играчки.
-Имаше мина меѓу две фудбалски топки, опиша едно од местата каде што е пронајдена.
Кога пристигнале пиротехничарите со помош на кука внимателно го отстраниле дрвениот крст кој можел да биде поставен како стапица. Следна на ред беше преоптоварената полиција, која пристигна само неколку дена подоцна. Откако почнале да ја вадат земјата од плиткиот гроб, Серхиј Новосад ги препознал стапалата на својот татко.
Набрзо го забележал стапот на неговата баба. Крвавите тела на неговото семејство, силно помодрени и изрешетани со куршуми, беа покриени само со тенок слој земја и стари брановидни лимови. Беше јасно дека неговиот татко Серхиј Новосад и бабата Љубов Новосад починале во агонија.
Андриј Коваленко, обвинител од регионалното обвинителство во Херсон, рече дека нивната смрт ќе биде додадена на списокот со повеќе од 6.000 кривични предмети што се отворени во градот Херсон од почетокот на војната. Повеќето од нив се засноваат на сведочењата на луѓето кои избегале од областа. Задачата на обвинителот е тешка, а условите за работа не им ја олеснуваат ситуацијата поради секојдневното руско гранатирање, недостигот на струја и несигурните комуникациски мрежи.
Кога Русите беа протерани од регионот на Киев на почетокот на војната, немаше време да се сокријат доказите за злосторствата, па улиците беа исполнети со тела на цивили застрелани од руските сили. Откако беа протерани од североисточната Харковска област, украинските обвинители и независните новинари брзо почнаа да документираат масовни гробници, комори за мачење и други докази за злосторствата.
Руското повлекување од Херсон на другата страна на реката Днепар траеше со недели, давајќи им време на руските војници постепено да го ограбуваат градот и, велат украинските власти, да ги прикријат доказите за воените злосторства. Дури сега, откако тие се повлекоа од областа, е можно да се истражат наводите за злосторства кои вклучуваат тортура, киднапирање, убиства и сексуално насилство.
Оваа работа повторно е комплицирана од фактот што руските сили сега се од другата страна на реката и го интензивираат гранатирањето на градот Херсон, како и на околните градови и села, а многу од тврдењата на сведоците датираат од пред неколку месеци. Некои изјави како онаа на Лиубов Јаворскаја во моментов се невозможни да се потврдат.
Лиубов Јаворскаја живее во близина на ѓубриште во предградието на Херсон, кое сега е покриено со воени отпадоци. Отфрлените руски и украински униформи, носени борбени шлемови и гас-маски се појавуваат во морето од ѓубре. Нејзиниот страв е дека длабоко под ѓубрето, покрај кое поминува секој ден одејќи на работа, се кријат јагленисани остатоци од тела запалени од руски војници за време на нивната речиси деветмесечна окупација.
– Мирисаше на трупови. Го знам секој мирис: изгорено пилешко, изгорени партали. Овој мирис беше поинаков – рече госпоѓа Јаворскаја, која не се сомнева дека е изгорено човечко месо, бидејќи тој одвратен мирис не може да се помеша со ништо друго.
Тој не знае чии тела се изгорени, а областа околу депонијата беше опколена од украинското обезбедување претходно оваа недела. Фотограф на Њујорк Тајмс можеше да види околу десетина празни тапани за гориво и купишта свеж ѓубре на врвот на постарите слоеви ѓубре.
– Тоа се случи кога беше топло: во јуни, јули и август. Чадот беше поинаков, мирисот друг, додаде Лиубов Јаворскаја и рече дека во тој период за прв пат забележала чудни мириси.
Нејзиното сведочење се совпаѓа со сведочењето на другите жители кои живеат во близина на депонијата, но и со извештаите на украинската воена разузнавачка служба. Во извештаите од јули објавени од украинската разузнавачка агенција, се наведува дека места со голем број јагленосани остатоци од луѓе биле забележани неколку пати на периферијата на градот. Тие веруваат дека Русија не ги користела овие јами за палење тела на цивили, туку за кремирање на посмртните останки на своите војници за да ги скрие своите вистински воени загуби.
Украинските обвинители и претставници на разузнавањето изјавија дека се запознаени со извештаите дека Русите ги палат нивните мртви. Поради обемот на наводите за воени злосторства што мора да ги истражат, тие рекоа дека утврдувањето на вистинитоста на таквите извештаи не е нивен приоритет во овој момент.
Што се однесува до Серхи Новосад, тој е благодарен што, за разлика од многу други во Украина, барем ја знае судбината на својот татко и баба. Планира достоинствено да ги закопа, а потоа да се врати во Киев, бидејќи во семејниот дом веќе нема ништо за него.
