Постои историскипример кога топовите на фронтот стувнуваат – па Божик е! Но, Путин ја одби понудата на Киев за божиќно примирје
СУЗАН КОРДЕС
Стотици илјади мажи загинале во битка, а уште повеќе умираат секој ден во рововите на Западниот фронт во Втората светска војна. И тогаш еден германски војник пее „Тивка ноќ, света ноќ…“
Декември 1914 година. Првата светска војна трае веќе пет месеци. Милиони војници се соочуваат еден со друг во рововите на Западниот фронт, понекогаш на само 30 метри оддалеченост. Борбите се водат од Ламанш, преку Белгија и Франција, до швајцарската граница.
За време на исцрпувачката рововска војна, мажите постојано се во рововите, каде што стаорци, вошки, студ и лоша храна им ги исцрпуваат нервите, а смртта е нивен постојан придружник. Надвор од рововите, меѓу непријателските линии, лежи калливата пустелија на ничија земја, каде што лежат труповите на нивните другари, до кои не можат да стигнат.
ОТРЕЗНУВАЊЕТО НА ФРОНТОТ Војната одзеде стотици илјади животи – Англичани, Французи, Белгијци, Германци. Тие првично еуфорично брзаат во битка, гледајќи ја победата пред своите очи. Се надеваат дека повторно ќе бидат дома со своите семејства до Божиќ – такво ветување дава германскиот Кајзер Вилхелм II.
Французите и Британците исто така им веруваат на своите водачи, кои ги уверуваат дека брзото враќање дома е неизбежно. Но, отрезнувањето брзо доаѓа на фронтот. Мажите се соочуваат со смртта секој ден, вклучително и на 24 декември. Од каде би можел да дојде божиќниот дух?
ТИВКА НОЌ, СВЕТА НОЌ … Потоа се случува нешто неочекувано: во средината на студената декемвриска ноќ, германски војник во ров во близина на белгискиот град Ипр одеднаш почнува да пее „Тивка ноќ, света ноќ“. Сè повеќе мажи почнуваат да му се придружуваат. Британците од другата страна на ничија земја не можат да си веруваат на ушите. Ја знаат песната во нејзината англиска верзија, но се исполнети со чудење – не е ли ова трик што сакаат да го користат за да ги фатат во стапица?
Потоа, сепак, тие почнуваат да аплаудираат и да се приклучуваат кон пеењето. Германците одговараат со божиќни честитки на англиски јазик и извикуваат: „Ние нема да пукаме, ниту вие!“ Првите храбри луѓе од двете страни стануваат од рововите, се среќаваат меѓу своите мртви другари и се ракуваат.
Слични сцени се одвиваат низ целиот Западен фронт. Во близина на Ламанш, германските војници дури поставуваат украсени божиќни елки покрај своите ровови.
ЕЛКИ, ПОДАРОЦИ И ФУДБАЛ Врховната команда на германската армија наредила илјадници божиќни елки да бидат доставени на фронтовската линија – за да се подигне моралот на борците. Но, од каде дојдоа светлата што непријателот може да ги види? На овој начин, војниците ја кршат забраната за затемнување и ниеден снајперист не може да се протне во ничија земја незабележано.
Но, војниците одеднаш стануваат рамнодушни – омразата од двете страни на фронтот се стопила. Илјадници разменуваат мали подароци, делат вино, рум и цигари, се фалат со фотографии од вереници, сопруги и деца. Копчиња од униформи дури се разменуваат како сувенири. Повеќето од војниците се Британци и Германци, но некои Французи исто така престануваат да се борат и ги изнесуваат своите залихи од шампањ.
Тие дури играат и фудбал – со импровизирани средства, иако Британците организираат и топка од вистинска кожа. „Испративме еден од нашите луѓе на велосипед да донесе топка“, им пишува еден од војниците на своите родители.
ПРИМИРЈЕТО Е КРАТКО За мажите од двете страни на фронтот, има уште нешто важно: конечно можат да ги соберат своите паднати другари од ничија земја и да ги погребаат. Ова се моменти на човечност во сурова војна. „Не знам колку долго ќе трае ова – но во секој случај на Нова Година топовите повторно ќе замолчат, бидејќи германските војници ќе бараат да ги видат нашите фотографии“, напишал младиот офицер Алфред Дуган Чатер во писмо до неговата мајка.
Но, не насекаде на Западниот фронт е мирно и постои желба за братство со непријателот – на некои места војната продолжува. Во согласност со желбите на високите офицери од двете страни, кои воопшто не се воодушевени од божиќното примирје. Такво нешто никогаш не треба да се повтори – и во иднина ќе биде казнето како „предавство“. Како што подоцна им напишал еден германски војник на своите роднини дома: „Ужасно е да се помине еден ден во мир, а следниот ден повторно да започне меѓусебниот колеж“.
ВОЈНА НАМЕСТО МИР – УТОПИСКА ЖЕЛБА? Девет милиони војници и безброј цивили загинаа во Првата светска војна. Но, Божиќ 1914 година останува незаборавен – како што им напишал еден од војниците на своите родители.
Сто години подоцна, војните сè уште се водат низ целиот свет – во Украина, во Судан или во Конго. А поранешните војници покажаа колку е лесно да се воспостави мир. Само треба да го положиме оружјето и да му подадеме рака на непријателот. Дали е ова утописка желба?
